Iðjuþjálfinn - 01.01.2018, Side 23

23
þjónustu og/eða heimahjúkrunar.
Samþætting heimaþjónustunnar í Reykja-
vík, þar sem félagsleg heimaþjónusta og
heimahjúkrun deilir húsnæði, er mikill
styrkleiki og auðveldar samstarfið sem oft
er náið og krefst þess að boðleiðir séu
stuttar. Þegar einstaklingur innritast í
þjónustu hjá endurhæfingarteyminu er
COPM-matstækið lagt fyrir í upphafi þjón-
ustu og hjálpar það einstaklingnum að setja
sér markmið sem hann vill vinna að með
því að forgangsraða þeim iðjuvanda sem er
honum mikilvægastur. Endur hæfingar-
teymið setur upp áætlun út frá þeim
markmiðum og er það að miklu leyti í
höndum sjúkraliða og félagsliða að sinna
daglegri þjálfun í athöfnum daglegs lífs
undir leiðsögn og aðstoð iðjuþjálfa og
hjúkrunarfræðings ásamt íþróttafræðingi
sem hefur umsjón með styrktarþjálfun og
hreyfingu. Endurmat á COPM fer fram innan
4-6 vikna ef einstaklingurinn er ekki orðinn
sjálfbjarga.
Þjónustan getur bæði virkað fyrirbyggjandi
með því að styðja einstaklinga sem sækja
um heimaþjónustu þegar þeir eru farnir að
missa færni sem og eftir veikindi og slys þar
sem aðstæður breytast skyndilega hjá
einstaklingnum og hann þarf stuðning til að
tileinka sér bjargráð í nýjum aðstæðum.
Verkefni endurhæfingarteymisins eru mjög
fjölbreytt en þau algengustu eru stuðningur
við böðun, klæðnað, hreyfingu, félagslega
þátttöku og umsóknir um hjálpartæki til að
auka sjálfsbjargargetu einstaklingsins.
Þjálfunin fer nánast eingöngu fram í
gegnum athafnir daglegs lífs og inni á
heimili einstaklingsins eða í grennd við það.
Þar sem þetta er ný nálgun innan heima-
þjónustu þá hafa margir átt erfitt með að
átta sig á þjálfuninni og þá sérstaklega
aðstandendur sem eru ekki viðstaddir
þegar þjálfunin fer fram. Þeir hafa átt betra
með að skilja þjónustuna þegar þeir sjá
árangurinn sem verður til við þjálfun þeirra
nánustu. Á meðan endurhæfingin stendur
yfir reynir teymið eftir fremsta megni að
stuðla að virkri samfélagsþátttöku
skjólstæðinga í þeim tilgangi að sú þátttaka
haldi áfram eftir að þjónustu lýkur til að
fyrirbyggja mögulega einmanaleika og
félagslega einangrun sem getur leitt til
vanvirkni.
Þrátt fyrir að hugmyndafræðin hafi á sínum
tíma myndast út frá þörfum eldri borgara
þá á hún ekkert síður við fyrir þá sem yngri
eru. Reynsla endurhæfingarteymisins hefur
þó verið sú að eldri borgarar eru líklegri til
að ná meiri árangri á skemmri tíma en þeir
sem yngri eru, sem styður gildi og rök
hugmyndafræðinnar. Hópurinn sem nú er í
þjónustu spannar um 70 ára aldursbil þar
sem sá yngsti er á þrítugsaldri og sá elsti á
tíræðisaldri. Hugarfar og nálgun
hugmyndafræðinnar er mjög hvetjandi og
eflandi fyrir þá sem fá þjónustuna og veitir
þátttakendum tækifæri til að auka lífsgæði
sín og samfélagsþátttöku óháð aldri. Þjón-
ustu á vegum endurhæfingarteymisins
lýkur þegar einstaklingur verður sjálfbjarga
eða þegar framfarir eru ekki lengur
greinanlegar. Í þeim tilfellum þá er
einstaklingnum veitt áframhaldandi þjón-
usta á vegum heimahjúkrunar og/eða
félagslegrar heimaþjónustu í samræmi við
hans þarfir.
Hugmyndafræðin hefur fengið töluverða
athygli síðustu ár á sviði rannsókna.
Niðurstöður rannsókna gefa til kynna
aukna ánægju meðal þjónustuþega sem
upplifa sig við stjórnvölinn í eigin lífi sem og
starfsfólks sem upplifir meiri starfsánægju
og þverfagleika í daglegu starfi ásamt því að
kostnaður sveitarfélaga lækkar og verður
hagkvæmari (Vik, 2018; Tuntland og Ness,
2016). Rannsókn sem fór fram í Noregi
(Tuntland o.fl., 2017) sýndi fram á
áreiðanleika COPM-matstækisins við að
greina iðjuvanda og að konur með beinbrot
væri sá hópur sem næði mestum árangri
með þessari þjónustutegund. Það kom
einnig fram að einstaklingar með
taugasjúkdóma, svima, geðræna sjúkdóma
og króníska verki áttu erfiðara með að ná
markmiðum sínum þar sem þeir þurfa
lengri tíma en þann sem hugmyndafræðin
gerir ráð fyrir og eru þær niðurstöður í
samræmi við reynslu endurhæfingar-
teymisins.
Gaman er samt að segja frá því að þrátt fyrir
stuttan starfsaldur þá leynir ávinningurinn
sér ekki. Á einungis 4 mánuðum hafa 58
einstaklingar fengið endurhæfingu í
heimahúsi. Þar af eru 22 útskrifaðir, 13
sjálfbjarga með sín markmið og 9 til
viðbótar með minni þjónustu en áður eða
vegna veikinda. Með því að tileinka sér
verklag hugmyndafræðinnar að veita hjálp
til sjálfshjálpar, að gera athafnir með
einstaklingnum í stað þess að gera þær fyrir
hann stuðlar starfsfólk heimaþjónustu að
auknum bjargráðum og meiri vellíðan hjá
notendum þjónustunnar.
HEIMILDIR
Ásbjörg Magnúsdóttir, Guðrún Friðriksdóttir og
Sigurlína Andrésdóttir. (2015). Endurhæfing
aldraðra við athafnir daglegs lífs. Heimaþjónusta
Reykjavíkur. Iðjuþjálfinn, 36(1), 20-21.
Reykjavíkurborg, Velferðarsvið. (2017). Tillaga,
dags. 23. mars 2017, um innleiðingu á
hugmyndafræði endurhæfingar í heimahúsi,
ásamt fylgigögnum (VEL2015060016). Sótt af
https://reykjavik.is/sites/default/files/vel_
hugmyndafraedi_endurhaefing.pdf
Tuntland, H., Kjeken, I., Langeland, E., Folkestad, B.,
Espehaug, B., Førland, O. og Aaslund, M.K. (2017).
Predictors of outcomes following reablement in
community-dwelling older adults. Clinicial
Interventions in Aging, 12, 55-63.
Tuntland, H. og Ness, N.E. (2016). Hva er
hverdagsrehabilitering? Í H. Tuntland og N.E. Ness
(ritstjórar), Hverdagsrehabilitering (bls. 21-41).
Pólland: Dimograf.
Vik, K. (2018). Hverdagsrehabilitering og tverrfaglig
samarbeid; en empirisk studie i fire norske
kommuner. Tidsskrift for omsorgsforskning, 4(1),
6-15.
ENDURHÆFING Í HEIMAHÚSI
– NÝTT ÞJÓNUSTUÚRRÆÐI INNAN HEIMA-
ÞJÓNUSTU REYKJAVÍKUR