Málfríður - 15.05.1997, Blaðsíða 14

Þessir textar eru ailt frá stuttri,
auðveldri umfjöllun upp í mjög
fræðilegar og tyrfnar greinar.
Einnig er töluvert gefið út af kvik-
myndahandritum, t.d. í Bretlandi,
Bandaríkjunum og Frakklandi, og
er kjörið að nota þau sem lesefni.
Ef maður vili hressa upp á
þessa nálgun má fjalla um ný-
lega mynd eins Ransom (Ron
Howard, 1997) með Mel Gibson
og bera hana saman við eldri
útgáfuna frá 1956 sem heitir
einnig Ransom! (Alex Segal) og
er með Glenn Ford í aðalh-
lutverki. Ransom myndirnar eru
spennumyndir og verða víst
aldrei tengdar fagurbókmennt-
um en sem útgangspunktar fyrir
verkefni og umræðu um um-
hverfi okkar og birtingarmyndir
vestrænnar menningar eru þær
frjó uppspretta.
Ef kennarar hafa áhyggjur af
því að erfitt sé að nálgast þetta
efni vil ég benda á að bæði er
hægt að kaupa myndbandsspól-
ur hér á landi og hægðarleikur
er að panta erlendis frá, þar sem
úrvalið er mun meira. Auk þess
má stunda smá sjónræningja-
starfsemi og taka upp úr sjón-
varpinu. Fjölvarpið býður upp á
TNT-kvikmyndarásina (eingön-
gu myndir með ensku tali) og
svo hafa margir aðgang að gervi-
hnattaútsendingum.
Greining frá listrænu eða
tæknilegu sjónarhorni
Þegar talað er um greiningu
frá listrænu sjónarhorni heldur
fólk e.t.v. að umfjöllunarefnið
verði að vera hámenningarlegt
en svo er ekki - allar leiknar
myndir í fullri lengd koma til
greina. I þessari nálgun leggjum
við upp með spurningum - úr
hverju er leikin kvikmynd sam-
sett? Hún er samsett úr:
• Frásögn/Söguþræði
• Sviðsmynd
• Lýsingu
• Búningum/Förðun
• Leikstíl/Tjáningu
• Kvikmyndatöku/Myndramma
• Klippingu
• Hljóði
• Brellum
í bókmenntaumfjölluninni er
áherslan helst á fyrsta atriðið,
þ.e. frásögnina og síðan er farið
aðeins út í þá liði sem falla undir
uppbygginguna innan rammans.
Þegar rýnt er í aðra menningu,
er svipað upp á teningnum,
nema kannski ívið meira rýnt í
uppbygginguna innan rammans,
sérstaklega þá búninga og sviðs-
mynd.
Að skoða hvern þátt ofan í
kjölinn kostar mikla vinnu og er
tímafrekt, þannig að hagkvæm-
ast er að vekja athygli nemenda
á þeim og spyrja hver er tilgang-
ur hvers þáttar? Hvaða hlutverki
þjónar hann í heildarmyndinni?
Síðan geta nemendur unnið
sjálfstæð verkefni undir hand-
leiðslu. Til dæmis má skipta
bekknum í hópa, einn greinir
töku og klippingu, annar notkun
hljóðs o.s.frv. Einnig er hægt að
velja ákveðna þætti, t.d. sviðs-
mynd og búninga, fyrir alla til
þess að rýna í. Myndirnar um
Batman eru t.d. kjörnar fyrir
slíka greiningu. í þeim er mikið
lagt í alla umgjörðina til þess að
skapa furðuveröld Leðurblöku-
mannsins. Verkefni af þessu tagi
gera nemendum kleift að vinna
betur úr skilaboðum kvikmynda
og gerir þá meðvitaðri um áhrifa-
mátt þeirra.
Málvísindi - málnotkun
Kvikmyndir geta komið að
góðum notum þegar gefa á
dæmi í málvísindum eða um
málnotkun. Þær eru þá notaðar
sem kennsluefni með áherslu á
hlustun og tal. Myndirnar gefa
dæmi sem síðan má nota sem
fyrirmyndir í hlutverkaleikjum
eða öðrum æfingum. Einnig má
sýna nemendum dramatísk at-
riði án hljóðs og láta þá skrifa
handrit og bera það síðan sam-
an við upprunalega handritið,
og velta þannig fyrir sér mál-
notkun. Enn fremur geta kvik-
myndir gefið dæmi um fram-
burð og talmál, og sett talið í
samhengi. Þegar myndir eru
notaðar í þessum tilgangi er
oftast eingöngu unnið með stutt
atriði úr þeim en ekki myndina í
heild. Þessi notkun getur staðið
alveg sjálfstætt en einnig er
tilvalið að flétta henni inn í verk-
efnavinnu þegar kvikmynd er
notuð sem hjálpartæki í bók-
menntakennslu eða til að rýna í
aðra menningu.
Lokaorð
Kvikmyndin er flókið fyrir-
bæri, en eins og þessi stutta um-
fjöllun sýnir er hægt að tengja
hana við tungumálakennslu á
ýmsan máta, og nota hana til
grundvallar þegar þjálfa á tal,
hlustun, ritun og lestur. Kvik-
myndin hefur jafnframt víðari
skírskotun og ýtir við nemend-
um þannig að þeir þurfa að
túlka, tengja, gagnrýna og rök-
styðja. Hún getur þess vegna
verið öflugur hluti af námsefni í
tungumálakennslu. Það er að
sjálfsögðu með kvikmyndir eins
og annað kennsluefni að notkun
þeirra krefst vinnu og undirbún-
ings. Sumum vex vinnan kannski
í augum en svo að hún nýtist
mætti hugsa sér að koma upp
verkefnabanka sem allir tungu-
málakennarar hefðu aðgang að.
Slíkur verkefnabanki í hverjum
skóla væri strax spor í rétta átt.
Anna Sveinbjamardóttir,
kvikmyndafræðingur
14