Víðförli - 15.12.1987, Síða 6

Hvernig líður íslenskum börnum?
Jólin eru í vændum, þar sem barnið í jötunni ætti að vera í miðpunkti. Það er sérstaklega höfðað
til barnanna um jólin. Þau eru þeirra hátíð, segir fólk. En hvernig skyldi nú vera líðan íslenskra
barna? Er farið vel með börn í íslandi?
Nóg hafa þau að bíta og brenna yfirleitt, en hvernig líður þeim? Víðförli ræddi málin við Ólaf
Ólafsson landlækni.
Samstæð fjölskylda
— síður vímuefni
Við verðum að snúa aftur til fjölskyldunnar og reka mikinn
áróður fyrir því. Það er mikið hlutverk kirkju og skóia að styrkja
innviði þeirrar stofnunar og ríkið ætti ekki að ráðast að henni
með skattalögum. Náið fjölskyldulíf er hverjum manni nauðsyn-
legt. Annars verður lífið of órólegt. Það hafa engin börn gott af
því að valsa milli foreldra og heimila. Allir þurfa sinn fasta
punkt.
Okkur vantar ekki steinsteypu hér
á íslandi, okkur vantar ekki hús-
næði. Okkur vantar hins vegar að
fólk gefi sér tíma fyrir hvort annað.
Breytingin var svo snögg fyrir ca.
15 árum. Á árunum 1970-73 fjölgaði
hjónaskilnuðum gífurlega og streita
fólks tvöfaldaðist, jafnframt jókst
áfengisneysla. Kaupmátturinn tók
stökk upp á við. Það hefur sýnt sig
að hafa jafn alvarlegar afleiðingar
að detta ofan í verulega fátækt sem
stórbætt kjör. Við erum enn að súpa
seyðið af þessu, þenslan í þjóðlífinu
fer sífellt vaxandi og börnin gjalda
þess.
— Er ill meðferð á börnum hér-
lendis?
Ofbeldi á börnum kemur fyrir en
er ekki algengt. Kollegi minn enskur
sem skoðaði þau mál hérlendis
.sagði: „íslendingar berja ekki
börn. “ Það eru auðvitað færri glæp-
ir í fámenni en fjölmenni. Félagsleg
staða er hér víða góð en hinsvegar er
meðferð á börnum ekki nógu góð,
þau eru einfaldlega afskipt, fá ekki
það sem þau þarfnast mest, hlýja
leiðandi nærveru foreldranna.
Áður fyrr voru börnin vinnufélag-
ar foreldranna, fjölskyldan deildi
kjörum. Núna er vinnustaður for-
eldra börnum óþekktur og tengslin
að hluta til rofnuð. Samvera helst á
svefntíma. Því að vinnutími er hér
hvað lengstur í Evrópu. Sérstaklega
meðal þeirra sem síst skyldi, smá-
barna-foreldra. Þeir feður vinna sem
svarar einum degi meir í viku en hinir
og 75% mæðra í vinnu, þar af 40%
í fullri vinnu. Þetta gerist á þeim
tíma sem börnin hafa mesta þörf fyr-
ir foreldra sína.
Það verður að bæta hag þessara
fjölskyldna.
— Hvað er til ráða?
Ja, það má taka dæmi af Frökk-
um. Þeir lögðu verulegt fjármagn í
að bæta hag mæðranna sem gerði
þeim kleift að stunda nám eða vinnu
án þess að vera með stöðugar áhyggj-
ur eða börnin liði fyrir það. Fyrir
bragðið hætti Frökkum að fækka og
fjölgaði nokkuð. Mörgum þjóðum
hefur þó reynst erfitt að snúa þessari
þróun við.
Það hlýtur að vera verulegt um-
hugsunarefni fyrir stjórnvöld hversu
fæðingum fækkar hérlendis. Eru
það viðbrögð ungs fólks gegn hörð-
um heimi. Nú eru stærstu árgangar
íslandssögunnar á barneignaraldri,
en fæðingum fækkar samt. Þeir sem
bestar hafa aðstæður eiga fæst börn-
in. En lausnin er ekki fólgin í því að
flytja inn ódýrt vinnuafl eins og ná-
grannaþjóðir okkar hafa gert.
Getur ekki kirkjan komið hér til |
liðs, t.d. með því að nýta safnaðar-
heimilin sem griðland fyrir börn
meðan skóladagheimilin skortir svo
sárlega. Það vantar nægjanlegan
skilning á þessum málum á Alþingi
og það á eftir að koma okkur í koll.
Kannski er meðalaldur Alþingis-
manna of hár. Þeir eru búnir að
gleyma þessu. Konurnar eru líka of
fáar þar.
.*
Ólafur Ólafsson landlœknir.
Það er nefnilega kolrangt orðtak-
ið að af misjöfnu þrifast börnin best.
Börnin þurfa mikla hlýju og festu til
að þrifast vel. Það sýna kannanir
Sigurjóns Björnssonar rækilega.
— Á hverju kemur það fram?
Jú, mörgum finnst það viss mæli-
kvarði hver námsárangur barna er.
Sigurjón sýnir fram á með könnun
sinni í bókinni, Börn í Reykjavik, að
af þeim sem Ijúka háskólastigi alast
81.1% upp við hlýju móður og
95.5% við samræmi móður í upp-
eldi. Af þeim sem luku unglinga-
prófi eða minna, ólust aðeins 42.9%
6 — VÍÐFÖRLI