Víðförli - 15.10.1992, Síða 12

HELGRA GUÐS
BARNA LEGSTAÐIR
Jón Ragnarsson ræöir við Aóalstein Steindórsson
ðalsteinn Steindórsson lét í vor
af störfum sem umsjónarmaður
kirkjugarða eftir 28 ára farsœlt
starf Aðalsteinn var fyrstur til
að gegna fullu starfi við umsjón kirkju-
garða landsins, en til starfsins var
stofnað árið 1928 og var það þá metið
til hálfra launa og tengt starfi kirkju-
garðsvarðar í Reykjavtk. Nœstur til að
hafa það með höndum var sr. Sveinn
Víkingur, sem gengdi því meðfram
störfum biskuþsritara.
Aðalsteini segist svo sjálfum
frá ástæðum þess að hann réð-
ist til þessa verkefnis:
Ég er fæddur að Kálfakoti í Mosfellsveit, sem nú
heitir Úlfarsá, en uppalinn að nokkru í Amarbæl-
ishverfi í Ölfusi. Foreldrar mínir voru Skaftfellingar.
Ég vandist við öll venjuleg sveitastörf frá bemsku
og varð búfræðingur frá Hvanneyri. Vann síðan
lengi við margskonar landbúnaðarstörf, sjó-
mennsku, jarðboranir o.fl. en lengst þó við garð-
Aðalsteinn lítur vfir farinn veg.
Utangarðs-sögur.
yrkju og bkaði það vel. Ég var hins vegar hættur að
þola þá vinnu vegna bakveiki. Þess vegna fór ég
að svipast um eftir öðra starfi og var ráðmn umsjón-
armaður kirkjugarða á miðju ári 1964.
Kirkjugarðar vanhirtir
Kirkjugarðar landsins voru
þá alltof víða í sorglegri van-
hirðu. Illa girtir, kargaþýfðir
og oft í sinuflóka vegna þess
að erfitt var að slá kargann og
sífellt varð verra að fá góða
sláttumenn. Merkingar voru
lélegar og minnismerki
skökk og jarðgróin. Oft var
b'tið sem ekkert skipulag á grafstæðum og leg-
staðaskrár ófullkomnar. Forverar mínir höfðu
ekki liaft mikil tök á að heintsækja umsjónarfólk
garðanna, eða sinna starfinu á vettvangi. Sr.
Sveinn Víkingur hafði samt skrifað öllum sóknar-
nefndunt og beðið um lýsingar á ástandi garð-
anna. Svarbréfin eru fróðleg, elvki síst vegna þess,
að samkvæmt þeim var ástand flestra garða prýði-
legt og jafnvel til fyrirmyndar.
Heilli öld á eftir
Ég reyndi alla tíð að kynna mér hvernig staðið er
að skipulagi og umhirðu kirkjugarða í nágranna-
löndunum og hef notað hvert tækifæri, þegar ég
hef verið að ferðast til að h'ta á þessa hluti. Einnig
hef ég tvisvar farið beinh'nis þeirra erinda. Fyrst
fór ég í kynnisferð til Dannterkur og Suður-Sví-
þjóðar nokkrum árum eftir að ég tók við starfinu
og kynnti mér skipulag og umhirðu kirkjugarða
þar og í Norður-Þýskalandi. Það var sorglega
sláandi munur á, þegar litið var til íslenskra
garða. Mér virtist við vera a.m.k. 100 árarn á eftir.
Það lá við að mér hlýnaði aðeins um hjartarætur
þegar ég sá einn falhnn legstein og annan örlítið
skakkan í grafreit í Flensborg. Það minnti mig á
ástandið heinta.
Grjót og gerfiefni
Mér fannst líka athyglisvert í þessari ferð að sjá
hvað allskonar hleðslur vora mikið notaðar og
hvað þær vora til mikillar prýði og féllu vel að um-
hverfinu. Ég styrktist við það enn frekar í viðleitni
minni til að fá þær meira notaðar í grafreitum, þó
að það gengi misjafnlega framan af. Hér ríkti enn-
þá dýrkun á steypunni og plastið var litið hýru
auga. Þetta breyttist smám saman og munaði þar
mest um, að Garðyrkjuskóli ríkisins tók hleðslur
inn í námið. Ég hef alltaf
hvatt til þess að nota þau
hleðslu- og byggingarefni,
sem hendi eru næst á
hverjum stað. Kirkjugarður
á að vera látlaus og ríma við
nánasta umhverfi sitt.
Þannig er hann til prýði, sé
honum vel við haldið.
Fólk og framkvæmdir
Ég fór strax að ferðast um, mæla upp garða, gera
framuppdrætti og samræma við legstaðaskrár. Á
þessum ferðum hitti ég hka margt fólk. Það sá
framan í mig og við gátum rætt saman og kynnst,
jafhvel tekið í nefið.
Flvort ég hafi verið sammála öllum og þeir sam-
mála mér?
Nei, nei. Það hefur oft verkið töluverður skoðana-
munur í upphafi en málin hafa nær undan-
tekningalaust fengið niðurstöðu, sem báðir aðilar
vora sáttir við.
..mér hlýnaöi aðeins um
hjartarætur þegar ég sá
einn fallinn legstein og
annan örlítið skakkan i
grafreit í Flensborg.
12
Október 1992 VÍÐFÖRL