Hinsegin dagar í Reykjavík - ágú. 2012, Blaðsíða 61

lengstum á Hjálpræðishernum í Reykjavík.
Hugðarefnin voru mörg og sveitunga sína
studdi hann með ráðum og dáð, jafnvel
stórgjöfum. Eftir að hann eignaðist land-
spildu við Sandvatn, vestan Mývatns, lét
hann ryðja þar flugvöll árið 1946 til að bæta
samgöngur og auka straum ferðamanna.
Um tíma hafði hann í huga að byggja þar
gistihús, gott ef ekki „friðarhöll“ að hætti
guðspekisinna, en ekkert varð úr því og loks
gaf hann kvenfélaginu í sveitinni landið.
Svo veistu að þú varst ekki hér
Fáum sögum fer af því hvernig Guðmundi
leið með lífsreynslu sinni en þó glittir þar
í sært stolt og varnarstöðu þess sem á
jaðrinum stendur. Hann sætti sig aldrei
við málalyktir þótt refsitíminn hefði verið
styttur til muna, en sótti um uppreisn
æru og hlaut hana með konungsbréfi sem
Kristján X undirritaði á sumarsetri sínu,
Marselisborg, í ágúst 1935.
Lengi var samt hvíslað um eðli hans
heima í sveitinni þótt lágt færi. Um það
vitnar lítil saga af balli í Mývatnssveit, en
þar var Guðmundur hrókur alls fagnaðar
enda ágætur dansari. Þegar tískudansinn
Boomps-a-Daisy barst til landsins um 1940
varð hann fyrstur manna til að stíga hann
heima í sveitinni eitt sumarið og sveiflaði
dömunni í kringum sig af öryggi og festu.
Var þá hvíslað svo ungur maður heyrði:
„Ætli hann sé nú búinn að fá réttar áttir?“
Önnur saga og átakanlegri hefur
líka varðveist. Eitt sinn fyrir löngu brá
ungur Mývetningur sér til Reykjavíkur
og hitti Guðmund þar sem hann bjó á
Hjálpræðishernum. Þegar þeir kvöddust
sagði sá eldri við þann yngri: „Svo veistu
að þú varst ekki hér,“ en ekki botnaði
pilturinn í því hvað Guðmundur var að
fara. Það var ekki fyrr en árið 2008, þegar
hann aldraður maður heyrði í fyrsta sinn
vikið að hremmingum Guðmundar í sjón-
varpsþætti, að hann skildi hvað í orðunum
lá. Á sveitunga hans íþróttakappann hafði
eitt sinn fallið smán sem ætla má að hafi
hvílt á honum eins og mara alla tíð síðan,
dæmdur í þeirri litlu Reykjavík fyrir að spilla
ungum mönnum. Hvað stoðar manninn eitt
konungsbréf?
Útlend óværa
„Stóra kynvillumálið“ eins og það var kall-
að markaði að því leyti tímamót í sögunni
að hér varð samkynhneigð íslensks manns
í fyrsta sinn fréttaefni í blöðum. Á fyrstu
árum aldarinnar höfðu íslensku blöðin
stundum tæpt á „kynvilluhneykslum“ en
þar var alltaf um útlenda spillingu að ræða.
Nú hafði óværan sannanlega borist til
landsins, enda segir Magnús Magnússon
dómarafulltrúi, sem stjórnaði réttarhöld-
unum, frá því í minningum sínum að
Guðmundur hafi að eigin sögn vanist á mök
við aðra karla í skotgröfunum í Þýskalandi
á heimsstyrjaldarárunum. Um það höfum
við aðeins orð Magnúsar því þetta kemur
hvergi fram í dómsskjölunum þótt ekki
skorti þar ítarlegar lýsingar á meintu ástar-
lífi Guðmundar Sigurjónssonar. Útlend
skyldi kynvillan vera!
Það er líka dæmigert fyrir stöðu sam-
kynhneigðar í vitundarlífi þjóðarinnar að
málefnið var í raun handan hinnar opinberu
þjóðfélagsumræðu. Þær fáu fréttir sem
sagðar voru af „stóra kynvillumálinu“ voru
svo smáar að erfitt er að koma auga á
þær í blöðum. En þeim mun meira var um
þær skrafað. „Um fátt er meira talað hér í
bænum,“ segir í blaðafréttum og um það
vitnar Magnús dómarafulltrúi í minningum
sínum þegar hann segir umtalið hafa verið
slíkt að hann hafi ekki fengið frið fyrir
símanum á meðan hann réttaði í málinu.
Um leið er ekki laust við að Magnús
Magnússon fyllist nokkru ergelsi yfir
Í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg var Bæjarþing Reykjavíkur til húsa og þar var réttað í máli Guðmundar.
Þar tók hann líka út dóm sinn. Ljósm. Magnús Ólafsson.