Vinnan - 01.12.1945, Blaðsíða 33

fundi, þó í þoku væri og hríö, eða tala á fundum fáum
vikum fyrir dauöa sinn og fara þá fyrst á sjúkrahúsið,
ef til vill með þessum orðum: „Vinir, það er búið með
mig; læknirinn segir, að ég geti ekki lifað nema fáar
vikur; segið þið félögunum, að mér þætti vænt um, ef
þeir kæmu að heimsækja mig.“
„Eg hef séð atburði, sem myndu vekja mestu aðdáun,
ef ég segði frá þeim hér; en jafnvel nöfnin á mönnun-
um, er við atburðina voru riðnir, eru varla þekkt utan
fámenns vinahóps og munu brátt gleymast, þegar þeir
vinir eru dánir. — Ég veit ekki, hvort er aðdáunarverð-
ara: hin ótakmarkaða sjálfsfórn hinna fáu eða hin
mörgu smá dæmi um fórnfýsi fjöldans. Hver blaða-
fjöldi, sem seldur er, hver fundur, sem haldinn er, hver
100 atkvæði, sem vinnast fyrir sósíalismann í kosning-
um, fela í sér svo mikla fórnfýsi og starfrækslu að eng-
inn, sem utan við stendur, getur gert sér minnstu grein
fyrir því. Og það, sem nú er unnið fyrir sósíalismann,
hefur fyrr og verið unnið fyrir sérhvern framsækinn
stjórnmála- eða trúarflokk. Allar framfarir liðna tím-
ans eru slíkum mönnum og slíkri fórn að þakka.“
Barátta verkalýðsins er fórnfrek, einstaklingur og
múgur verður að fórna öllu fyrir sigurinn. Danska
skáldið Martin Andersen Nexö hefur lýst slíkri haráttu
í skáldsögu sinni um öreiga nútímans, Palla Sigurveg-
ara. Margra mánaða verkfalli er lokið með sigri verka-
manna, og þeir stefna fylkingum sínum gegnum miðja
Kaupmannahöfn:
Fylkingin gengur niður Strikið, þunglamalega eins
og hraunflóð, er brýzt fram með erfiðismunum, en ekki
verður stöðvað. Það hvílir einhver friður yfir þessum
reginmætti, hver þorir að taka á sig þá ábyrgð að leggja
til atlögu við þennan múg? Lögreglan fylgir kröfugöng-
unni eins og varðhundur, og uppi á gangstéttunum
treðst fólkið upp að veggjunum; það heilsar eða sendir
tóninn — vinur og fjendur. Uppi á bak við gluggarúð-
urnar standa menn og konur í samkvæmisbúningi og
horfa á fylkinguna í gegnum stangagleraugun og brosa
háðslega, en er nokkuð órótt. Hverjir eru þessir soltnu
lubbar, sem flæða allt í einu út úr myrkrinu og leggja
Strikið undir sig? Og verksmiðjueigendurnir standa
uppi á efri hæðunum á bak við gagnsæ gluggatjöld og
nöldra. Hvaða kröfuganga er nú þetta? Nú er maður
búinn að fyrirgefa þeim; og í stað þess að ganga bljúgir
til vinnu sinnar og láta sér þetta að kenningu verða,
halda þeir liðskönnun til að sýna hvað þeir séu margir!
Já, en skrambi hefur sulturinn tætt af þeim holdin!
Þetta er undarleg liðskönnun; ef þeir ætluðu að sýna,
hve harðlega þeir höfðu verið leiknir, þá gátu þeir ekki
gert það betur! Þeir bera allir kaun eftir hardagann —•
guggnir og gráir, illa klæddir. Spariflíkurnar hanga í
hinum stóra sameiginlega fataskáp, hér er hver bótin
fest ofan á aðra. Sulturinn hefur skírt andlit þeirra;
þeir gætu frekar verið líkari sálnafylkingu, sem hefur
hrist af sér þunga moldina og ætlar að leggja undir sig
andaheiminn, en mönnum, sem vilja nema nýtt land
handa sér og niðjum sínum. Hvílíkir sigurvegarar —
þeir haltra allir! vængskotinn hópur, sem vill hefja sig
til flugs. Og hvert er það sem þeir ætla? „Til sælunnar
lands við leitum“ byrja sumir að syngja. Og hvar ligg-
ur þetta land? Hefur nokkur ykkar séð það í vöku —
eða voru það ekki vondir draumar, er sulturinn hafði
alið? Fáið ykkur einu sinni fullan kvið, góðir hálsar
— og síðan skulum við ræðast við! Hvað er annars
hinum megin? Tómleikinn, sem ól ykkur og logsýður
enn í sveltu hlóði ykkar? Eða land lífsins? Rís ný jörð
handa ykkur? Eða er bölvunin eilif, sem gerði ykkur að
þrælum ?
Draumur alþýðunnar um Sælulandið. Um allan heim
dreymir alþýðuna um Sælulandið, jafnvel hinn um-
komulausi og sinnulitli múgur Rússlands á sér sína
drauma, og sUnnudaginn 9. janúar 1905 gengur alþýða
Pétursborgar undir dýrlingamyndum og kirkjufánum
fram fyrir Vetrarhöll keisarans og biður leggber fram
bænir sínar fyrir fótskör hins rússneska alvalda. En
bænuiq hennar var svarað með byssuskotum. Þá kvað
íslenzkur einyrki í Vesturheimi, Stephan G. Stephans-
son, eitt hið fegursta kvæði og vottaði trú sína á draum
lítilmagnans:
Verkalýður auðvaldslandanna stóð ekki einn í barátt-
unni fyrir frelsi og mannréttindum. Kúgaðar nýlendu-
þjóðir urðu að verja líf sitt fyrir ágangi hinna sið-
menntuðu stórvelda, sem nú höfðu loks lokið við að
skipta hnettinum upp á milli sín. Þegar Bretland braut
undir sig lönd Búa í Suður-Afríku, orti einn af þegnum
brezka heimsríkisins, St. G. St., kvæðið Transvaal:
Mér finnst minn andi espast við,
að eiga sjálf-geymt fé og blóð
er betri málstað brestur lið —
en bíðum við, ég á orð og ljóð!
Og verði þau í þetta sinn
af þunga dýpsta hugar-móðs,
að brennimarki á Kains kinn,
að klögun Abels dauðablóðs,
að vofu er illspá æpa skal,
að Englands her frá Búans val.
0, Bretland, trúðu ei tál það á:
Þú takir svona heimsins lönd,
með eldi og sverði er sigri spá —
nei, sverðið sker öll hjartabönd.
I heimsvald þitt þú heggur seint
upp hugi lýða — frá því snú —
því það var fyr til þrautar reynt,
en þar eru daprar rústir nú.
Ef þvílíkt veldi vexti nær,
á vizku og bróður-hug það grær.
VINNAN
257