Vinnan - 01.06.1946, Page 11

Tilraunir Noregskommga
að ná yfirráðum á Islandi
Snemma tóku Noregskonungar að gera tilraunir til
þess að ná yfirráSum yfir Islandi. Fyrstur í þeim hópi
er Haraldur hárfagri. Sendi hann hingaS þjón sinn,
Una hinn danska, og skyldi hann fá landsmenn til aS
játast undir yfirráS konungs.
Landnámabók segir svo frá viSskiptum Una og ís-
lendinga:
„Uni, son GarSars, er fyrst fann ísland, fór til íslands
meS ráSi Haralds konungs hárfagra og ætlaSi aS leggja
undir sig landiS. En síSan hafSi konungur heitiS hon-
um að gera hann jarl sinn. Uni tók land, þar sem nú
heitir Unaós, og húsaSi þar. Hann nam sér land til
eignar fyrir sunnan Lagarfljót, allt héraS til Unalækjar.
En er landsmenn visu ætlan hans, tóku þeir aS ýfast viS
hann og vildu eigi selja honum kvikfé eSa vistir, og
5. gr. — MatreiSslustúlkur skulu greiSa % af fæSis-
kostnaSi karlmanns í sarna vinnuflokki.
6. gr. — VerSi um fleiri en tvær stúlkur aS ræSa í
sama matarfélagi, skal sú sem fer meS umsjón fá 10%
hærra fastakaup.
7. gr. — Á allt kaup, sem um getur í samningi þess-
um, kemur full dýrtíSaruppbót. KaupgreiSslur til mat-
reiSslustúlkna skulu fara fram á sama tíma og til verka-
manna samkvæmt samningi.
8. gr. — I vega- og brúagerS, þar sem ske kynni, aS
gilt hafi betri kjör fyrir matreiSslustúlkur en um getur
í samningi þessum, skulu þau kjör haldast óskert.
9. gr. — MatreiSslustúlkur skulu, aS öSru leyti en
því sem aS framan getur, njóta sömu réttinda og verka-
menn í vega- og brúagerS ríkissjóSs, aS því leyti sem
samrýmst getur umgetnu starfi þeirra.
10. gr. — Samningur þessi gildir frá undirskriftar-
degi til 1. maí 1947 og ber aS segja honum upp meS
eins og hálfs mánaSar fyrirvara, ella framlengist hann
til eins árs í senn.
16. maí 1946
F. h. Vegamálastjóra:
Ásg. Ásgeirsson (sign.)
F. h. AlþýSusambands Islands:
Jón Rafnsson (sign.)
mátti hann eigi þar haldast. Uni fór í ÁlftafjörS hinn
sySra. Hann náSi þar eigi aS staSfestast. Þá fór hann
austan meS tólfta mann og kom aS vetri til LeiSólfs
kappa í Skógahverfi. Hann tók viS þeim. Uni þýddist
Þórunni, dóttur LeiSólfs, og var hún meS barni um
voriS. Þá vildi Uni hlaupast á braut meS sína menn.
En LeiSólfur reiS eftir honum, og fundust þeir hjá
FlangastöSum og börSust þar, því Uni vildi eigi aftur
fara meS LeiSólfi. Þar féllu nokkurir menn af Una, en
hann fór aftur nauSugur,því aS LeiSólfur vildi, aS hann
fengi konunnar, og staSfestist og tæki arf eftir hann.
Nokkru síSar hljóp Uni á braut, þá er LeiSólfur var
eigi heima. En LeiSólfur reiS eftir honum, þá er hann
vissi, og fundust þeir hjá Kálfagröfum. Var hann þá svo
reiSur, aS hann drap Una og förunauta hans alla . . . . “
Merkileg er saga Snorra Sturlusonar um skipti ís-
lendinga viS Harald blátönn Danakonung. — Heims-
kringla segir frá á þessa leiS:
„Þá bauS Haraldur blátönn Danakonungur her út og
fór síSan í Noreg. Herjar hann þar og eyddi land allt
og kom liSinu í eyjar þær, sem Sólundir heita. Fimm
einir bæir stóSu óbrenndir í Sogni í Læradal, en fólk
allt flýSi á fjöll og margir meS allt þaS, er komast
rnátti. Þá ætlaSi Danakonungur aS sigla liSi því til ís-
lands og hefna níSs þess, er allir íslendingar höfSu
hann níddan. ÞaS var í lögum haft á Islandi, aS yrkja
skyldi um Danakonung níSvísu fyrir nef hvert, er á var
landinu, en sú var sök til, aS skip þaS, er íslenzkir
menn áttu, braut í Danmörku, en Danir tóku upp fé
allt og kölluSu vogrek, og réS fyrir bryti konungs er
Byrgir hét, var ort níS urn þá báSa.“
*
Og svo kemur hin dásamlega landvættasaga Snorra:
„Haraldur konungur bauS kunnugum manni aS fara
í hamförum til Islands og freista, hvaS hann kynni aS
segja honum. Sá fór í hvalslíki. En er hann kom til
landsins, fór hann vestur fyrir norSan landiS. Hann sá,
aS fjöll öll og hólar voru fullir af landvættum; sumt
stórt, en sumt smátt. En er hann kom fyrir VopnafjörS,
þá fór hann inn á fjörSinn og ætlaSi á land aS ganga.
Þá fór ofan úr dalnum dreki mikill, og fylgdu honum
margir ormar, pöddur og eSlur og blésu eitri á hann.
YINNAN
133