Vinnan - 01.07.1964, Side 21

----------------------------- L/innan -------
BÓK UM LISTIR BYGGIR
*
Konungshugsjón, sem verkalýðshreyfingunni ber að gera
að veruleika. Fyrsta íslenzka listasagan afhent sem gjöf.
Eins og öllum er kunnugt í verka-
lýðshreyfingunni, hefur um all langt
skeið að undanförnu verið safnað á-
skrifendum að listaverkabók, sem
œtlað er það hlutverk að standa með
söluandvirði sínu undir kostnaði við
að byggja yfir listasafn Alþýðusam-
bandsins. — Þessu verki hefur seink-
að nokkuð af ýmsum ástæðum. Bæði
er það, að verkið óx í höndum höfund-
ar, og svo urðu tvívegis tafir á fram-
kvæmdum sökum verkfalla — einnig
í prentsmiðjum og við bókagerð — á
seinasta ári.
En nú er fyrri hluti verksins kom-
hreinar ljóðperlur og geri ekki upp á
milii:
Kvæðið Papar. — Ef sérð þú gamla
konu. Sjófuglar — Þrettándakvöld —
Skiptapar — íslenzku handritin —
Afglapaskarð — 1807 og Klakastífiur.
Þessari skoðun minni til stuðnings
vel ég að síðustu tvö smáljóð til birt-
ingar: Hið fyrra heitir aðeins „Ljóð“.
Það er svona í öllum sínum einfald-
leika:
„Musteri sá ég mörg í Róm,
marmarasteininn hljóða,
páfanna háa helgidóm,
hallir og jarðargróða,
en fegri eru þín fjallablóm,
föðuriandið mitt góða.
Enginn, sem þar í bernsku bjó,
mun brekkunni sinni gleyma.
Vín getur stundum veitt þeim fró,
sem vegmóðir úti sveima,
en beztu döggina drakk ég þó
Úr dýjalindunum heima.
Öll er veröldin víð og há,
vaxin lyngi og rósum.
Sólin er heit þar suðurfrá,
“valt undir norðurljósum.
Þar sem hjartað sitt óðal á,
er ættjörðin, sem við kjósum.“
Og að síðustu gimsteininn „Skógar-
hind,“ sem marga hefur heillað:
Langt inn í skóginn leitar hindin særð
og leynist þar, sem enginn hjörtur býr,
inn. Það er eins stórt ritverk og upp-
haflega var áformað í heild. Síðara
bindið verður a. m. k. jafn stórt þessu.
En þrátt fyrir þessa miklu stækk-
un verksins og mjög hækkað bóka-
verð, er ákveðið að verðið verði óbreytt,
til áskrifenda fram til 1. nóvember
næstkomandi. Eftir þann tíma má bú-
ast við, að eigi verði hjá því komizt
að endurskoða verðið og hækka það
miðað við þáverandi verðlag.
Þann 2. júní kom Tómas Guð-
mundsson skáld og afhenti listasafns-
stjórn Alþýðusambandsins 5000 ein-
tök af hinu mikla ritverki Björns Th.
en yfir hana færist fró og værð.
— Svo fjarar lífið út . . .
Ó, kviku dýr,
reikið þið hægt, er rökkva tekur að
og rjúfið ekki heilög skógarvé,
því lítil hind, sem fann sér felustað
vill fá að deyja ein á bak við tré.
Um blóð, sem fyrr var bæði ungt og
heitt,
mun bleikur mosinn engum segja
neitt.
En þú, sem veizt og þekkir allra mein,
og þú, sem gefur öllum lausan taum,
lát fölnað laufið falla af hverri grein
og fela þennan hvíta skógardraum.
Er fuglar hefja flug og morgunsöng
og fagna því, að ljómar dagur nýr,
þá koma öll hin ungu, þyrstu dýr
að uppsprettunnar silfur tæru lind —
öll, nema þessi eina, hvíta hind.“
Þannig orti Davíð, er aldur færðist
yfir hann. Þannig kvaddi söngvari
Svartra fjaðra — skáldið frá Fagra-
skógi, þjóð sína. Mun hans ekki
minnst, meðan ljóð eru lesin á íslandi,
og meðan íslenzk tunga er töluð? Svo
mikið tel ég víst, að falli nafn hans
og Ijóðaarfur í gleymsku hjá komandi
kynslóð, verða margra skálda nöfn í
gleymsku grafin.
Hannibal Valdimarsson
_________________________ 19
LISTASAFN
Björnssonar: íslenzk myndlist á 19.
og 20. öld.“ — Viðstaddir þessa athöfn
voru fréttamenn útvarps og blaða.
Við það tækifæri hélt skáldið snjalla
ræðu og flutti hlýjar kveðjur frá
Ragnari Jónssyni.
Forseti Alþýðusambandsins, Hanni-
bai Valdimarsson, veitti hinni stór-
brotnu gjöf móttöku og sagði síðan:
„Ég vil fyrir hönd Listasafns Al-
þýðusambands Islands þakka Tómasi
skáldi Guðmundssyni hingaðkomuna
í dag.
Það var hinn 17. júní 1961, sem
Ragnar Jónsson ritaði Alþýðusam-
bandinu bréf og tilkynnti, að hann
vildi gefa heildarsamtökum íslenzkra
erfiðismanna málverkasafn sitt, alls
120 verk.
Við opnun sýningar á þessari ómet-
anlegu gjöf 1. júlí sama ár afhenti
Tómas skáld Guðmundsson safnið f.
h. gefandans. Við sama tækifæri til-
kynnti Tómas, að Ragnar Jónsson
hefði ákveðið að auðvelda Alþýðu-
sambandinu að byggja yfir safnið með
því að gefa 5000 eintök af miklu yfir-
litsriti um íslenzka myndlist er hann
hefði þá ráðið Björn Th. Björnsson
listfræðing til að semja.
Það er þetta fyrirheit, sem nú er
orðið að veruleika. Hin glæsilega bók
þ. e. a. s. fyrri hluti verksins — er
nú komin út, og það er erindi Tómasar
hingað í dag, eins og hann áður sagði,
að afhenda Alþýðusambandinu 5000
eintök bókarinnar til eignar.
En það er annað og meira, sem gerzt
Björn Th. Björnsson