Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1936, Page 173

Flatey á Skjálfanda hefir verið alræmt taugaveikisbæli nú um nokk-
urra ára skeið. Taugaveikin hefir sýkt fjölda fólks í eynni, og þótt hún
hafi ekki verið sérlega mannskæð, hefir hún verið þar hreinasta land-
plága. Veikin hefir, vegna smitunarhættunnar, bakað eyjarskeggjum
mikil og' margvísleg óþægindi og tjón. Fólk í landi var farið að forð-
ast allan umgang við Flateyinga af ótta við smitun. Undanfarið hefir
kveðið sérstaklega rammt að þessu, jafnvel svo að sjófarendur hafa
ekki viljað hafa nein skipti af eyjarskeggjum. Áður fengu þeir oft
vatn í eynni og áttu þar þá jafnframt ýms fleiri viðskipti. Nú fékkst
einnig miklu síður verkafólk úr landi, en það hefir alltaf tíðkazt og
er eyjarbúum hin mesta nauðsyn. Ýms fleiri óþægindi stöfuðu Flat-
eyingum af því orði, er á þeim lá, t. d. var þeim þess vegna mjög erfitt
um ýinsa afurðasölu. Læknissókn er mjög erfið. Aður sóttu menn lækni
til Grenivíkur, sem er við miðjan Eyjafjörð, austanverðan. Nú er læknir
sóttur til Húsavíkur. Það er nokkru þægilegra, en þó er þangað hér
um bil þriggja tíma ferð á vélbát og sjór oft afar slæmur.
í Flatey eru rúmlega 100 íbúar, og skiptast þeir á 13 bæi.
Síðastliðið sumar fór ég til Flateyjar eftir tilmælum landlæknis, til
þess að gera tilraun til að komast fyrir, hvernig stæði á taugaveikis-
faröldrunum þar. Rannsóknarstofa Háskólans lét mér í té nauðsynleg-
an útbúnað til rannsóknanna.
í eynni dvaldi ég svo rúman hálfan mánuð. Ég tók skýrslu af hverj-
um eyjarbúa fyrir sig, eftir á gat ég, út frá því, rakið nokkurnveginn
ábyggilega gang allra faraldranna. Við það urðu óhjákvæmilega nokkrir
einstaklingar sérstaklega grunsamir sem smitberar. Frá þeim reyndi
ég síðar að rækta sýkla, og oft frá sumum. Ég mun seinna skýra nánar
frá því.
Fyrsti faraldur, sem ég fékk fregnir af, var fyrir aldamót (um 1890?).
Fyrstur veiktist G. J. í Garðshorni II. (nú 64 ára), hann var þá nýkom-
inn innan úr Fnjóskadal (frá Draflastöðum) og mun hafa sýkzt þar.
Siðar sýktist kona G., M. F., Garðshorni II. (nú 73 ára) og S. E., Kross-
húsum (nú 58 ára); allt þetta fólk bjó í Uppibæ, sem nú er í eyði.
Veturinn 1923—1924 geisar svo næsti faraldur. S. J. frá Neðribæ var
á ferð á Húsavík seint í nóvember 1922 og dvaldi þar veðurtepptur
nokkra daga. Hann veiktist skömmu eftir að heim kom, en drógst þó
lengi á fótum og vann ýms heimilisstörf. Hann hefir á þeim tíma éflaust
gengið erinda sinna i fjósið, eins og alltaf hefir líðkazt í Flatey. Heim-
ilisfólkið í Neðribæ var þá fiest flutt í nýbyggt steinhús, nema S. og
kona hans J. L. J.dóttir (nú á Sælandi), þau bjuggu enn í gamla torf-
bænum. J. ól barn 14. desember 1923. Er hún var að komast á fætur
af afleiðingum þess, veiktist hún á ný. Læknir hélt það fyrst vera