Börn og menning - 01.04.2006, Side 19

Fíasól og Karen Karlotta
19
Að verða stór stelpa
Ffasól er sjö ára og yngst af
þremur systrum. Hún hefur
afskaplega sterkar skoðanir
á lífinu og tilverunni og liggur
ekki á þeim. í báðum bókunum
tekst Fíasól á við ýmis misalvarleg
vandamál sem geta komið upp hjá
stúlkum á hennar aldri og sögurnar
eru bæði fyndnar og skemmtilegar.
Þrátt fyrir að lesandinn fái stundum
á tilfinninguna að Fíasól sé einfaldlega
þrjóskupúki og óþekktarormur, skilur
hún alltaf á endanum hvað er rétt að
gera í stöðunni hverju sinni og tekur rétta
ákvörðun í lokin, stundum með smá aðstoð
frá mömmu sinni, systrum eða vinum.
Bækurnar um Fíusól eru ætlaðar lesendum
á svipuðum aldri og hún er sjálf, um það
bil fimm til átta ára. Þau vandamál sem
Fíasól tekst á við eru vandamál sem börn á
hennar aldri, og kannski sérstaklega stelpur,
þurfa oft að glíma við, þótt auðvitað eigi
sum þeirra einnig við um stráka. Fíasól er
nefnilega að verða stór og er ekki alveg viss
um hvernig hún eigi að takast á við það.
Uppáhaldsstaðurinn hennar er heimilið og
nánasta umhverfi þess og hana langar aldrei
til að fara úr götunni sem hún býr við því
þar er allt sem hugsanlega gæti þurft til
að lifa hamingjusömu og skemmtilegu lífi.
Fyrsta sagan af Fíusól, Fíasól í fínum málum,
segir þó frá því þegar Fíasól fór að heiman
aðeins fjögurra ára gömul. Hún fór reyndar
ekki langt, bara rétt yfir götuna en skömmu
seinna ákveður hún að fara lengra og fer
þá niður í bæ, alein. í upphafi bókarinnar er
Fíasól samt orðin töluvert eldri og vitrari og
hefur engan áhuga á að vera annars staðar
en \ örygginu heima í Grænalundi.
í örygginu heimafyrir þarf þó einnig
að glíma við ýmsa hluti. Þar sem hún
hefur ákveðið að leyfa heiminum utan við
Grænalund að bíða um stund þarf hún
að takast á við hversdagsleg vandamál
heimafyrir, sem tengjast hinum stóra heimi
kannski ekki mikið, eins og til dæmis í hvaða
fötum maður eigi að vera. Það verður uppi
fotur og fit
þegar Fíasól ákveður
að hún vilji bara ganga í bleiku og fjölskylda
hennar þarf að beita öllum hugsanlegum
brögðum til að fá hana ofan af því. Hún
á ekki mikið af bleikum fötum en þegar
mamma hennar ákveður að taka öll föt
sem ekki eru bleik úr sképnum og gefa
fátækum börnum stendur Fíusól ekki alveg
á sama. Hún fer þó ( bleiku náttfötunum
sínum í skólann en krökkunum þar finnst
hún óskaplega skrítin. Þegar heim er komið
er hún fremur leið yfir þessu þó hún láti
lítið á því bera, en þær mæðgur ákveða þá
í sameiningu að Fíasól geti gengið í hinum
fötunum af og til. í annað skipti langar Fíusól
svo óskaplega í sælgæti úti í búð að hún má
til að fá sér þótt hún geti ekki borgað. Hún
áttar sig strax á mistökunum og verður miður
sín en mamma hennar heimtar að hún biðji
afgreiðslukonuna afsökunar og borgi fyrir
sig, sem hún gerir ákaflega skömmustuleg.
í Fiasól I hoslló segir frá svipuðum atvikum;
Fíasól lærir að sofa ein í rúminu sínu þrátt
fyrir skrímsli, að hafa ofan af fyrir sér sjálf
þegar er verkfall í skólanum, að taka strætó
og ýmislegt fleira nytsamlegt.
Eins og sjá má tekst Fíasól á við margt
nýtt og flókið enda farin að upplifa heiminn
bæði heima og að heiman á sínum eigin
forsendum. Það er Ijóst að hún hefur mörgu
að miðla til ungra lesenda, og jafnvel þeirra
sem eldrí eru því ekkert er því til fyrirstöðu
að foreldrar sem lesa bókina taki til sín hluta
af viskunni sem Fíasól býr yfir þótt ung sé að
árum. Vandamálin sem hún þarf að greiða
úr eru af praktískum toga, eins og þetta með
bleiku fötin, en þau eru líka siðferðislegs
eðlis eins og kemur fram þegar
Fíasól stelur namminu í búðinni.
Hún skilur líka smám saman að hún
getur ekki alltaf gert það sem hún vill
sjálf eða fengið það sem hana langar
í, eins og kemur í Ijós þegar Pippa systir
hennarvill ekki leyfa henni að gista hjá
sér þó að skrímsli séu undir rúminu í
herberginu hennar. Sumt verður maður
líka að glíma við sjálfur þótt það sé erfitt
eða leiðinlegt. Lífið er þó ekki allt svona
alvarlegt hjá Fíusól og ýmislegt skemmtilegt
gerist líka. Fíasól gengur til dæmis á fjall
og sannar þar með bæði fyrir sjálfri sér og
öðrum að hún getur miklu meira en hún
heldur sjálf og lætur uppi.
Allir geta verið breyskir
Bækurnar um Karen Karlottu eru öllu
alvarlegri en þær um Fíusól, enda skrifaðar
fyrir lesendahóp sem er aðeins eldri og þarf
að takast á við annars konar vandamál.
Karen Karlotta er 9 ára í fyrri bókinni, hún á
þrjú systkini, Matthildi og Martein, sem eru
unglingar, og Jöra, sem er ári eldri en hún
sjálf. Foreldrar hennar vinna mjög mikið og
Karen Karlotta þarf að leysa flest af sínum
vandamálum án þeirra aðstoðar, eða með
lítilli hjálp frá þeim. Þau mál sem hún tekst á
við tengjast oftast samvisku og siðferði, ólíkt
því sem sést hjá Fíusól þar sem vandamálin
eru líka af praktískum toga.
Aðalpersónan í bókum Guðrúnar
Helgadóttur, Karen Karlotta, er mun
alvörugefnari en Fíasól. Þegar Karen finnst
eitthvað erfitt ímyndar hún sér að hún sé
fluga og fljúgi í burt og það gerist nokkuð
oft í upphafi, enda lífið ekki alltaf auðvelt.
Foreldrarnir eru lítið heima, pabbi hennarfer
í taugarnar á henni og besta vinkona hennar
á erfitt heimafyrir með foreldra sem halda
alltof oft partí, svo eitthvað sé nefnt. Karen
hefur míkla þörf fyrir að ræða við einhvern
um þessi mál, en þótt hún eigi Karlottu
ömmu að, Jöra og Baddí vinkonu er ekki
hægt að segja þeim allt.
í fyrri bókinni Öðruvísi dagar kynnist
Karen Karlotta nágrannakonu sinni,