Studia Islandica - 01.06.1958, Page 25

23
heimildarmenn gefa ekki í skyn, að landnámsmenn
Islands hafi dýrkað Óðin. Að uppruna voru leiðtogar
þeirra aðalsmenn og óðalsbændur úr vestur-Noregi.
Menning þeirra var byggð á föstum lögum og siðvenj-
um og á ættartengslum. Sagt er, að þeir hafi flúið Nor-
eg fyrir ofríki Haralds, en eins mætti segja, að þeir
hefðu flúið fyrir ofríki Óðins.
de Vries heldur því fram á einum stað, að Óðinn
hafi verið hinn „aristókratíski" guð. Að mínu áliti er
þetta misskilningur eða misnotkun orða. Óðinn er öllu
heldur guð lögleysis og, að því er virðist, guð konungs-
hirðar. Slíkar hugmyndir eru suðrænar að uppruna og
hafa varla fest rætur í vestur-Noregi eða á Islandi,
fyrr en heiðni var að líða undir lok.
Af þessum ástæðum þykir mér mjög ósennilegt, að
menn, sem unnu eið að baugi, hafi ávarpað Óðin sem
hinn álmáttka ás. Til hvers hefði verið að ávarpa Óðin
við slíkt tækifæri? Má þar minna á orð hans sjálfs:
Baugeið Óðinn,
hygg ek, at unnit hafi,
hvat skal hans tryggðum trúa?1
Að lokum vil ég draga dæmin saman. Ég hygg, að
rétt sé, eins og Dumézil heldur fram, að goðheimur
sé spegilmynd þessa heims. Vera má, að trú indó-evr-
ópskra þjóða hafi í upphafi verið ein og hin sama, en
ef svo er, hafa trúarhugmyndir manna verið mjög á
reiki.
Æðstu guðirnir hafa ekki hjá öllum þjóðum sam-
svarað hinum indversku Mitra-Varuna, heldur hafa
i) Úr Hávamálum (110. vísa). Ég tel það hugsanlegt, að Víga-
Glúmur hafi haft Óðin í huga, þegar hann sór rangan eða tví-
ræðan eið og komst þannig að orði: „ek vinn hofseið at baugi,
ok segi ek þat Æsi ..." (Víga-Glúms saga XXV). Ekki skil ég,
hvað Hermann Pálsson á við (i ofangreindri ritgerð, bls. 188), þar
sem hann skrifar: „hann (Glúmur) var að sverja tvíræðan eið
og hefur því ekki viljað nota eiðstaf, þar sem Freyr vinur hans
var nefndur." Freyr var óvinur Glúms.