Rit Mógilsár - 2020, Blaðsíða 7

Rit Mógilsár 7
Yfirhæð er skilgreind sem meðalhæð þeirra 100 trjáa
sem hafa mest þvermál á hektara. Það þýðir að á 100
m2 mælifleti er sverasta tréð mælt og not að sem
yfirhæðartré.
Við rúmmálsútreikninga var notuð jafna Norr by
(1990) fyrir bolviðarrúmmál rússa­ og síberíu lerkis:
þar sem V er bolviðarrúmmál með berki í rúm desí­
metrum (lítrum), d1,3 er þvermál í 1,3 metra hæð
(brjóst hæð) í sentímetrum og h er hæð viðkomandi
trés í metrum.
Við lífmassaútreikninga var notuð jafna Arnórs
Snorra sonar og Stefáns Freys Einarssonar (2006) fyrir
lífmassa rússa­ og síberíulerkis ofanjarðar:
þar sem H80 er yfirhæð skógarins við 80 ára aldur,
H er núverandi yfirhæð, T1 er 80 (ár) og T2 er aldur
skógarins í dag í árum.
Í niðurstöðum var meðaltal á báðum mæliflötum í
hverri endurtekningu meðferða notað. Í meðferð­
um 1000, 2000 og 3500 á Sturluflöt, Hjart ar stöðum
og Litla­Steinsvaði var saman lagt flatar mál beggja
mæliflatanna í hverri endur tekn ingu 400 m2 en
200 m2 fyrir meðferð 5000 á sömu stöðum. Í Mjóa­
nesi er samanlögð stærð mæliflatanna í hverri
endurtekningu 1.600 m2. Við gerð framtíðarspár
voru notaðar mælingar úr þeim meðferðum sem
voru snemmgrisjaðar, þ.e. meðferðir 3500 og 5000.
Eftir mælingarnar var helmingur flatarmáls (50x50
metrar) af öllum meðferðum sem höfðu upphafs­
þétt leika 3.500 og 5.000 tré á hektara snemm grisj­
aður í apríl og maí 2018, nema á Litla­Steins vaði,
þar sem einungis voru sagaðir af aukastofnar. Þar
var skógurinn ekki búinn að loka sér og ekki enn
komið að snemmgrisjun. Trjáfjöldi á hektara eftir
snemmgrisjunina í með ferð 3500 varð 1.500 tré á
hektara, en það er samkvæmt ráðleggingum sem
Skógræktin gefur (Héraðs­ og Austurlandsskógar
og Skóg rækt ríkisins 2011). Í meðferðinni 5000 tré á
hektara var snemmgrisjað niður í 2.000 tré á hektara.
Til að skoða hvaða áhrif snemmgrisjun og gris j anir
hafa á viðarvöxt og kolefnisbindingu voru vaxtar­
líkön fyrir lerki (Lárus Heiðarsson og Pukkala 2011,
2012) látin framreikna vöxt að loka höggi eða eina
vaxtarlotu. Gerðar voru þrjár framtíðar spár fyrir allar
meðferðir, sem í var engin, ein eða tvær grisjanir en
einnig var skoðað hvaða áhrif það hefur á viðarvöxt
að sleppa snemmgrisjun í meðferðunum 3500 og
5000 tré á hektara. Samtals voru gerðar 66 spár.
Við útreikningana var notaður hermir (simu lator)
sem heitir Arborex og hannaður er af Timo Pukkala.
Reikniritinn (algorithm) í herm inum sem notaður
var við bestunina (op ti mization) er kenndur við
Hooke og Jeeves „direct search“ (Hooke og Jeeves
1961). Var hann látinn hámarka tekjur á núvirði (net
present value, NPV) af ræktuninni miðað við gefnar
forsendur (2. og 3. tafla) og 3% ávöxtunarkröfu á
fjárfestinguna.
Kostnaður vegna jarðvinnslu, gróðursetningar og
snemmgrisjunar var fenginn af vef Skógræktar­
inn ar 2019 (Skógræktin 2019). Kostnað ur vegna
plöntukaupa var meðalverð hjá nokkrum framleið­
endum árið 2019 miðað við verð á plöntum í 67
gata bökkum. Við kostnað af gróðursetningu var að
auki bætt umsjónar gjaldi og áburðargjöf. Í spánni
var notaður raun kostnaður vegna snemmgrisjunar
í til raunar eitunum á Hjartarstöðum, í Mjóanesi og
á Sturlu flöt. Trjáfjölda á hektara fyrir mis munandi
meðferðir má sjá á 6. mynd.
Upplýsingar um verð á flettiefni og iðnviði voru
fengnar frá skógarverðinum á Hallormsstað (munn­
leg heimild Þór Þorfinnsson 2019) en verð á eldiviði
var áætlað að væri um helmingur af verði iðnviðar.
Skilgreiningar á lágmarksþvermáli í mjóenda og
lengd bola eru fengnar frá Skógræktinni.
Í framtíðarspánni var áætlað að öll tré væru gæða­
tré (nýtanleg til flettingar) þó að það verði örugg­
lega ekki raunin. Þetta var gert svo auðveldara
væri að bera sam an framtíðar viðar vöxt á milli
staða og mismunandi grósku flokka óháð fjölda
gæðatrjáa. Einnig var gerð greining á því hvaða áhrif
mismunandi fjöldi gæðatrjáa hefur á fjárhagslegan
ávinning af ræktuninni.
þar sem W er ofnþurr (þurrkað við 105°C) lífmassi
ofanjarðar í kílógrömmum, d1,3 er þver mál í brjóst­
hæð og h er hæð.
Við rúmmáls­ og lífmassaútreikninga var rúmmál
og lífmassi allra mældra trjáa reiknað út og síðan
margfaldað upp í rúmmetra (m3) eða tonn (t) á
hektara. Með því að deila standandi rúmmáli á hekt­
ara með aldri skógarins fæst meðaltal árlegs vaxtar
(m3 á hektara og ár). Núverandi eða hlaup andi
vöxtur (m3 á hektara og ár) var hér skilgreindur sem
meðaltal árlegs viðarvaxtar frá 9 ára aldri, við úttekt
Þórveigar Jóhannsdóttur (2012), til 15 ára ald urs sem
var aldur skógarins við þessa úttekt.
Við útreikninga á grósku var notuð jafna sem lýsir
þróun yfirhæðarvaxtar með aldri fram til 80 ára
aldurs (Lárus Heiðarsson og Pukkala 2012):