Morgunblaðið - 15.03.2021, Blaðsíða 14

BAKSVIÐ
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
N
ýtt meistaranám í klínískri
geðhjúkrun við Háskóla
Íslands og Háskólann á
Akureyri í samstarfi við
geðþjónustu Landspítala, sem að
mati sérfræðings í geðhjúkrun mun
hafa verulega jákvæð áhrif á íslenska
heilbrigðiskerfið í heild sinni, er nú í
þróun. Stefnt er að því að taka á móti
fyrstu nemendunum haustið 2022 ef
tilskilin leyfi, samþykktir og fjár-
mögnun fást.
Meistaranám í geðhjúkrun er nú
þegar í boði í Háskóla Íslands en í því
er lögð mun meiri áhersla á fræðilegt
nám en klíníska þjálfun. Einnig er í
boði þverfaglegt diplómu- og meist-
aranám í geðheilbrigðisfræðum við
Háskólann á Akureyri. Helga Sif
Friðjónsdóttir, sérfræðingur í geð-
hjúkrun hjá geðþjónustu Landspítala,
segir að klínísk þjálfun undir hand-
leiðslu sé einmitt einn mikilvægasti
þátturinn fyrir geðhjúkrunarfræð-
inga til að öðlast viðeigandi hæfni.
„Við sjáum óendanlega mögu-
leika í þessu,“ segir Helga Sif um
námið. Hún situr nú í vinnuhópi sem
fulltrúi geðþjónustu Landspítala með
fulltrúum frá hjúkrunarfræðideildum
háskólanna beggja. Fulltrúarnir eru
Gísli Kort Kristófersson dósent og
sérfræðingur í geðhjúkrun, Eydís Kr.
Sveinbjarnardóttir dósent og geð-
hjúkrunarfræðingur við Háskólann á
Akureyri og Jóhanna Bernharðs-
dóttir, lektor og geðhjúkrunarfræð-
ingur við Háskóla Íslands. Þessi hóp-
ur hefur þróað námið. Með því verður
í fyrsta sinn mögulegt að útskrifast
með sameiginlega gráðu bæði frá
hjúkrunardeild HA og HÍ ef af verð-
ur. „Þetta snertir ekki bara þá þjón-
ustu sem er skilgreind sem geðheil-
brigðisþjónusta,“ segir Helga Sif.
„Alls staðar eru verkefni fyrir geð-
hjúkrunarfræðinga sem hafa farið í
gegnum þetta klíníska nám.“
Fyrirmyndin að náminu er m.a.
klínískt diplómunám í heilsugæslu-
hjúkrun sem var sett af stað fyrir
nokkrum árum við Háskólann á
Akureyri. Helga Sif segir að vísbend-
ingar séu um að gæði hjúkrunar inn-
an heilsugæslunnar, sem og heilsu-
gæslan sjálf, hafi þróast og batnað
gríðarlega síðan því námi var hleypt
af stokkunum.
Helga Sif segir að hjúkrunar-
fræðingar hafi kallað eftir aukinni
klínískri þjálfun með handleiðslu og
bíði margir spenntir eftir því að nýja
meistaranámið í geðhjúkruninni
komist af stað. Þá segir Helga Sif
kjöraðstæður til að skapa námið núna
þar sem þekking innan HÍ, HA og
Landspítala sé nú fyrir hendi. „En
ekki síður vegna þess að áhersla
stjórnvalda er á geðheilbrigðisþjón-
ustu. Þau hafa eflt heilsugæsluna sem
og innleitt geðheilsuteymi á lands-
vísu. Við vitum alveg að það eru næg
verkefni fyrir hjúkrunarfræðinga
sem eru með sérmenntun í klínískri
geðhjúkrun,“ segir Helga Sif.
Hún telur að þekking geðhjúkr-
unarfræðinga á t.d. líkamlegum kvill-
um, geðlyfjafræði, eftirlit með auka-
verkunum og stuðningsmeðferð geri
þá vænlega til þess að vera megin-
meðferðaraðilar og málastjórar fólks
með geðrænar áskoranir. Hún bendir
á að notendur heilbrigðiskerfisins
kvarti gjarnan yfir því að það skorti
samfellu í heilbrigðisþjónustu og þar
gæti þá málastjóri komið inn, fagaðili
sem sinnir grunngeðmeðferð ein-
staklings og metur hvenær þörf er á
frekari aðstoð annarra fagaðila.
„Hjúkrunarfræðin byggist á víð-
tækum þekkingargrunni svo maður
öðlast mikla innsýn og færni til að að-
stoða fólk að vinna með lífsálfélags-
legar áskoranir sem það stendur and-
spænis. Svo bætirðu við þessu
klíníska meistaranámi í geðhjúkrun
og þá ertu í mínum huga kominn
með hjúkrunarfræðing sem er
sérhæfður í að vinna með ein-
staklingum að því að efla
geðheilbrigði í sínum að-
stæðum,“ segir Helga Sif.
Morgunblaðið/Ófeigur
Eirberg Fulltrúar Hí, HA og geðþjónustu Landspítala koma að þróun nýja
meistaranámsins. Hér sést Eirberg en þar er hjúkrunarfræði við HÍ kennd.
Gæti haft verulega
jákvæð áhrif á kerfið
14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. MARS 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Boris John-son, for-sæt-
isráðherra Breta,
ávarpaði í gær
landsfund Skoska
íhaldsflokksins,
og gagnrýndi þar harðlega
áform Skoska þjóðarflokks-
ins, SNP, um að boða aftur til
þjóðaratkvæðagreiðslu um
sjálfstæði Skotlands. Johnson
benti á að skoskir íhaldsmenn
væru helsta fyrirstaða SNP í
þessum efnum, Verkamanna-
flokknum væri ekki treyst-
andi til þess.
Kannanir sýna að SNP
gæti fengið meirihluta í
skosku þingkosningunum,
sem haldnar verða í maí og
veikburða leiðtogi flokksins,
Nicola Sturgeon, virðist ætla
að efna til pólitískra átaka við
hinn hluta Stóra-Bretlands,
meðal annars til að breiða yf-
ir eigin veikleika og kröfur
um afsögn hennar.
Í máli Johnsons kom fram
að það væri ábyrgðarlaust að
halda atkvæðagreiðslu um
sambandsslit í miðjum far-
aldri, en að auki hafði áður
verið tekið skýrt fram að
þjóðaratkvæðagreiðslan, sem
haldin var árið 2014 um sömu
spurningu, ætti að gilda fyrir
„þessa kynslóð“. Í ensku er
það talið marka um þrjá ára-
tugi og eðlilegt er að ekki sé
kosið oftar en það um slíkt
grundvallaratriði. Forsvars-
menn SNP telja hins vegar að
nú sé tækifæri til að hamra
járnið meðan það er heitt, þar
sem meirihluti Skota snerist
tímabundið á sveif með sjálf-
stæði í kjölfar kórónuveiru-
kreppunnar.
Kannanir nú benda hins
vegar til þess að sú bóla sé að
ganga til baka, og er vert að
hafa í huga að stuðningur
mældist einnig hár við sjálf-
stæði árið 2014,
áður en kosninga-
baráttan sýndi
fram á vankant-
ana í málflutningi
þjóðernissinna.
Þá sögðu 55%
Skota að þjóð sín ætti áfram
að tilheyra hinu sameinaða
konungsríki við Englendinga,
enda höfðu sambandssinnar
dregið skýrt fram í aðdrag-
andanum, að forsendur
Skoska þjóðarflokksins fyrir
sjálfstæði ættu ekki við sterk
rök að styðjast.
Bæði höfðu forsvarsmenn
SNP talað upp þær tekjur,
sem Skotar gætu átt von á frá
útflutningsgreinum sínum,
og um leið vanmetið hversu
mjög land þeirra treystir á
greiðslur frá Englendingum
til þess að halda sér uppi. Þá
var engan veginn ljóst hvaða
gjaldmiðil Skotar ættu að
nota, en skoskir þjóðernis-
sinnar hafa reynt að halda því
fram að breska pundið gæti
áfram verið við lýði í Skot-
landi, á sama tíma og landið
reyndi aftur að sækja um að-
ild að Evrópusambandinu!
Það er óheppilegt hve
staða Skoska þjóðarflokksins
er sterk fyrst hann ætlar að
gera sambandsslitin að meg-
inatriði, en Johnson er í full-
um rétti að verjast þeim
áformum. Þar mun skipta
miklu hvort félögum hans í
Skotlandi tekst að koma í veg
fyrir meirihluta Skoska þjóð-
arflokksins, SNP. Hvernig
sem fer er þó víst, að sjálf-
stæðisspurningin mun áfram
hanga yfir Johnson, svo lengi
sem skoskir þjóðernissinnar
halda lýðhylli sinni. Bresk
stjórnvöld þurfa því að huga
alvarlega að því, hvernig
snúa megi þeirri þróun við,
áður en það verður um sein-
an.
Það er engin ástæða
til að láta undan
kröfum skoskra
þjóðernissinna}
Ekki aftur
Formaður VRvann með
nokkrum yfirburð-
um í formanns-
kjöri sem lauk fyr-
ir helgi. Þar sýndi
sig enn og aftur að sitjandi for-
maður nýtur drjúgs forskots
og að mótframbjóðandi á jafn-
an á brattann að sækja.
En þegar betur er að gáð
ættu úrslitin að vera formann-
inum umhugsunarefni. Um 36
þúsund félagar eru í VR en af
þeim kusu formanninn aðeins
um sex þúsund.
Kosningaþátttaka var tæp
29%, sem sýnir mikið áhuga-
leysi félagsmanna um starf-
semi félagsins.
Þetta er umhugs-
unarvert, ekki síst
í ljósi þess hve ríka
tilhneigingu for-
ysta þessa verka-
lýðsfélags – og hið sama á
raunar við um sum önnur –
hefur til að blanda sér almennt
inn í þjóðmálaumræðu og póli-
tíska baráttu.
Það umboð sem Ragnar Þór
Ingólfsson fékk fyrir helgi
dugar honum vissulega til að
leiða VR áfram, en það getur
engan veginn verið réttlæting
þess að beita VR í pólitískum
tilgangi, jafnvel gegn sjónar-
miðum stórs hluta félagsins.
Þátttaka í for-
mannskjöri VR
var afar rýr}
Umhugsunarverð niðurstaða A
ugljóst verkefni næstu ára er að
glíma við afleiðingarnar af kóf-
inu. Nokkur hundruð milljörðum
hefur verið bætt í hagkerfið til
þess að koma til móts við efna-
hagsvanda vegna hruns í ferðaþjónustunni og
aðgerða vegna veirufaraldurs. Þó nokkur mis-
skipting hefur verið í þeim mótvægis-
aðgerðum sem hefur verið ráðist í, til dæmis
hefur mjög stór hluti þess runnið inn á hús-
næðismarkaðinn og líklega valdið þó nokkurri
hækkun á húsnæðisverði, séstaklega á höfuð-
borgarsvæðinu (7,1% hækkun á vísitölu und-
anfarna 12 mánuði) með tilheyrandi verð-
bólguáhrifum.
Verðbólgan á Íslandi er merkilegt fyrir-
bæri. Hún skiptir okkur miklu máli t.d. út af
verðtryggingu en á sama tíma er mjög erfitt
að komast að því af hverju það er verðbólga. Fjár-
málaráðherra segir að það sé út af launahækkunum í
kjarasamningum, án þess að ég eða Gunna getum flett
því upp og sannreynt slíkar fullyrðingar. Eina sundurlið-
unin á vef Hagstofunnar er vísitala með og án húsnæðis
en á sl. ári hefur vísitala án húsnæðis hækkað um 4,5% á
meðan vísitala með húsnæði hefur hækkað um 4,1%.
Til viðbótar við kjarasamninga og þróun á húsnæðis-
verði er það gengi blessaðrar krónunnar. Það er nú um
10% lægra en það var fyrir kófið og 25% lægra en það
var í upphafi kjörtímabilsins. Þeirri þróun hefur verið
mætt með til dæmis vaxtalækkunum og eru stýrivextir
komnir niður í 0,75% fyrir vikið.
Kannski bjóst einhver við því að verkefni
næstu ára yrði að vinna íslenskt samfélag
upp úr kófinu. Jú, það þarf svo sem að gera
það líka en ég hef engar áhyggjur af því verk-
efni. Það er verkefni sem þarf að vinna næstu
áratugina meira að segja – til þess að koma í
veg fyrir skerðingu á lífskjörum. Það er ekk-
ert sem neyðir okkur til þess að fara í harðan
niðurskurð eða skattahækkanir til að komast
út úr þessari efnahagsholu sem faraldurinn
hefur grafið, nema kannski úreld hagfræði
fjármálaráðherra. Það verður verkefni næstu
ára, að losna út úr þeirri hugmyndafræði.
Rekstur hins opinbera snýst nefnilega ekki
bara um að passa að ríkisreikningurinn sé í
jafnvægi heldur að hagkerfið allt sé í jafn-
vægi. Það er í fína lagi að ríkisfjármálin séu í
halla ef efnahagurinn er í jafnvægi, svo lengi
sem það er ekki óhófleg verðbólga eða atvinnuleysi. Það
er hægt að velja þá leið að fara í harðan niðurskurð hjá
hinu opinbera með tilheyrandi skelli fyrir ákveðna hópa í
samfélaginu – eða þá að moka smám saman ofan í holuna
á mörgum árum þar sem betur er hægt að spá um áhrif
þeirra viðbragða og koma til móts við þau.
Verkefni næstu ára verður að hafa fjármálaráðherra
sem getur sýnt og sannað fyrir öllum hverjar eru ástæð-
ur verðbólgu. Hversu mikið er það gengisþróun að
kenna? Launaþróun? Húsnæðisverði? Gagnsæi er verk-
efni næstu ára.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Verkefni næstu ára
Höfundur er þingmaður Pírata. bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
„Það er mikil eftirsókn og
þorsti eftir frekari þekkingu,
kennslu og þjálfun í geð-
hjúkrun,“ segir Helga Sif sem
telur mikilvægt að innan hjúkr-
unarfræði sé horft til þess
sem vel hafi tekist innan ann-
arra fagstétta. Það er einmitt
markmiðið með klínískri
áherslu í nýja meistaranáminu.
Þar er til að mynda horft til
annarra fagaðila sem eru í
virkri handleiðslu og þjálfun
hjá reyndari fagaðila. Helga Sif
segir minna af fyrirmyndum
um slíkt í hjúkrun. „Hjúkr-
unarfræðingar hafa saknað
þess.“
Helga Sif segir fyrirspurnir
hafa borist frá nýútskrifuðum
hjúkrunarfræðingum,
sem og hjúkrunar-
fræðingum sem
starfa innan geð-
þjónustu um það
hvenær námið
fari af stað. Sum-
ir bíða jafnvel
spenntir eft-
ir því.
Mikill þorsti
eftir þekkingu
HORFA TIL ANNARRA
Helga Sif
Friðjónsdóttir