Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.10.1954, Side 15

13
óhagstæð fyrir grasvöxt. I Almanaki Þjóðvinafélagsins (1) segir, að verið
hafi „fyrna frosthörkur öndvert ár“, en „í aprílmánuði og lengst af í
maí var veðrátta betri, en versnaði í maílok, og var kalt fram í júni-
mánuð. Jörð var mjög spillt af frostum, klaki lengi í jörð, tún kól
stórlega, svo að talið var, að þriðjungur þeirra væri ónýtur, og spruttu
þau afar illa“. Fékkst víða eigi meira en „tíundi hluti töðu við meðallag“.
Af frásögn Einars Helgasonar (6) má sjá, að hann telur vorharð-
indin 1918 aðalorsök kalskemmdanna. Hann segir: „Með júnímánaðar-
byrjun brá aftur til hinna mestu vorharðinda með útsynningsfjúki og
frosti því nær daglega. Dó allur gróður og jörð skaðskemmdist af kali.“
Hvergi er talað um, að sáðsléttur hafi farið verr en aðrar sléttur,
en þó má vel vera, að svo hafi átt sér stað, og líklegt er, að ekki hafi
þær staðið sig betur en þaksléttur. Tún voru síðan varla orðin gróin
eftir þetta áfall, fyrr en aftur kól 1920. Síðan kom góðviðristímabil
fram að 1937, en þó munu sáðgrösin ekki alltaf hafa verið nógu harð-
gerð til að þola þá veðráttu. Segir Steindór Steindórsson frá Hlöðum
(17), „að sléttur allar frá árinu 1929 hafi reynzt illa þar við Borgar-
fjörð. Virtist mér það almenn umkvörtun“, segir hann, „að þær hefði
kalið til stórskemmda“. Árið 1937 var kalt, og bar þá nokkuð á kal-
skemmdum og sömuleiðis árin 1940, en minna 1942 og 1943. Eftir fimm
góðviðrisár komu vorharðindi mikil 1949, og kól þá jörð víða. Um ár-
ferði 1949 í Almanaki Þjóðvinafélagsins (1) segir: „Vorið var svo
kalt, að elztu menn mundu varla slíkt. Er það að líkindum harðasta
vor, sem komið hefur á 20. öld . .. víða um land snjóaði mikið í maí-
lok ... Tún spruttu seint, en sums staðar vel að lokum einkum sunn-
anlands. Á Norðurlandi, einkum í Þingeyjarsýslu, voru tún allvíða
mjög kalin.“
Árið 1950 var síðan mun hlýrra og nýtt kal hvergi teljandi, en árið
1951 varð hið mikla kal, sem spillti túnum um allt land og rýrði hey-
feng bænda mjög. Sum tún voru þá svo illa farin, að þau voru ekki
sláandi allt sumarið. Vorið 1952 var betra, og hafði kalið frá vetrinum
áður þá víða náð sér nokkuð, en annars staðar hafði bætzt við það.
Sé nú reynt að telja saman þau ár, sem góðar lýsingar á grasvexti
um, mundi það vera eitthvað á þessa leið:
Slæm Meðal- Góð Ár
grasár grasár grasár alls
poor mediiim good total
grasscrop grasscrop grasscrop years
12. öld (cenlury) .... 3 - - 3
13. — — . . . . 2 - i 3
14. — — . . . . 6 - 2 8
15. — — . . . . 2 - 1 3
16. — . . . . 3 - 7 10
17. — — . . . . . 29 14 20 63
18. — ~ . . . . 37 31 32 100
19. — — . . . . . 25 40 35 100
20. — — (til 1950) 8 20 22 50