Storð : heimur í öðru ljósi - 01.04.1983, Page 61

góðri jörð. Það er hún enn, en engjarn-
ar voru ennþá dýrmætari áður en búið
var að rækta upp þessi stóru tún og
hætt var að heyja eins og við gerðum í
gamla daga þetta kúgæfa hey sem hér
er svo mikið af. Tjörnin sem bærinn
dregur nafn af er að vísu orðin minni
en hún var. Hún hefur gróið upp og
bakkarnir eins og færst saman, en á
þeim árum þegar ég tók þátt í hey-
skapnum sem nokkurn veginn full-
gildur maður voru þessir grasgefnu
engjahólmar hérna niður frá með
margbreytilegum gróðri taldir helstu
hlunnindi og aðalkostur jarðarinnar.
Dalvíkingar áttu þá margar kýr og
framleiddu sjálfir sína mjólk og faðir
minn lánaði þeim oft spildur til að slá,
en sum árin heyjuðum við miklu
meira en þurfti hér heima og þá var
stundum selt af þessu.
Nú orðið eru engjarnar nýttar allt
öðruvísi. Nú dettur engum í hug að
slá þessar rennandi blautu engjar, eins
og við gerðum, og draga heyið fram á
þurrt, heldur eru kýrnar látnar hafa
þær sem sumarhaga og aðeins slegið
þar sem þurrt er, eins og þú getur séð
hérna núna, og sumt meðfram ánni
hefur meira að segja verið ræktað upp.
Við slógum með vél þar sem þurrast
var þarna niður frá og voru það feiki-
lega góðar slægjur. Fremst á bökkun-
um var mikið af elftingu sem ein-
göngu var gefin hestum, en þegar nær
dró tjörninni og farið var að blotna
breyttist grasið og komu ýmsar starir.
Og svo varð alltaf blautara og blautara
og störin sífellt stórvaxnari þangað til
komið er hérna upp í tjörnina þar sem
ferginið vex. Það var náttúrlega ekki
hægt að slá það með vél, því að þar
var vatnið víða í hné eða mitt lær, en
við slógum það með orfi og drógum á
heysleða fram á þurrkvöllinn nær
Svarfaðardalsánni.
Mér sýnist vera miklu minna um ferg-
in nú en áður var, þetta er líklega mest
stör núna, en það var dálítið gaman að
sjá þetta og alltaf þótti okkur
skemmtilegt að slá ferginið, þó að
sukksamt væri og það stæði djúpt. Og
fergin er mjög gott fóður, kýr gráðug-
ar í það og reyndar allar skepnur.
Þetta var auðvitað á hestatímabilinu,
ekki komnar neinar dráttarvélar, svo
að við vorum eingöngu með hestavél-
ar, hestasláttuvél, hestarakstrarvél og
hestasnúningsvél. En það var auðvelt
að koma þeim við af því að engjarnar
voru svo sléttar.
Þetta átti allt saman vel við mig. Þeg-
ar farið var niður eftir lá leiðin hérna
fyrir framan, fyrir sunnan tjörnina.
Þar var ós langt fram og var mikil bót
að því þegar faðir minn lét gera veg,
sem enn sést móta fyrir, og brúa ósinn
svo að fara mátti um með hestvagn.
f tjörninni er silungur, en ekki talinn
til mikilla hlunninda og í minni tíð var
hann afar lítið veiddur. En einhver
reytingur fæst alltaf ef reynt er að
leggja, bæði af silungi sem er hér allt
árið og þykir nú víst ekki góður og svo
af sjórunnum silungi, þó að merkilegt
sé, og gengur hann eftir ósnum sem
liggur úr tjörninni út í ána.
g er nú líklega búinn að
tala nóg um heyskap, en
J það verður að virða mér
■ "l það á betri veg af því að
i mér þóttu fá eða engin
verk skemmtilegri. Það
var auðvitað ekki að sökum að spyrja,
öll sveitabörn lærðu að fást við hann
undireins og þau höfðu krafta til og ég
held við höfum öll haft jafngaman af
honum, krakkarnir, þó að við höfum
kannski stundum verið búin að fá nóg
á haustin.
Og ég man enn þegar ég lærði að slá
sem var nú hámark ánægjunnar. Einn
morgun þegar ég kom á fætur og fór
fram sá ég lítið orf, alveg nýsmíðað, í
svokölluðu Norðurhúsi, skála öðrum
megin við bæjardyrnar. Mér bauð nú
strax í grun hvað það mundi tákna,
að þetta mundi vera ætlað mér. Sá
sem smíðaði það hét áreiðanlega Jó-
hannes, mjög kynsæll maður hér um
slóðir, langafi flestra Svarfdælinga
held ég, hann Jóhannes gamli. Mér
var svo gefið þetta orf og fenginn ljár
eins og við átti og ég man alveg upp á
hár hvar ég byrjaði. Það var á örlitlum
sléttum bala fyrir neðan bæinn þar
sem óx stararkenndur gróður. Karl-
arnir voru að slá þarna og pabbi lét
mig byrja á þessari grund hjá þeim.
Ég man enn nákvæmlega eftir fyrstu
ljáförunum sem ég tók með þessu orfi
sem ég átti sjálfur.
Þó að ég væri mikið með hesta og
vélar, var ég bara sæmilegur sláttu-
maður með orfi og ljá og það var faðir
minn líka. Það gekk vel undan honum,
þó að hann sýndist kannski ekki ham-
ast mikið. Mér beit vel, að minnsta
kosti í meðallagi, en hann hjálpaði
okkur alltaf að draga á ljáinn á hverfi-
steini. Ég gerði það eiginlega aldrei,
ekki heldur eftir að ég var orðinn
nokkurn veginn fullorðinn. Fyrst slóg-
um við með bakkasettum ljáum,
Ólafsdalsljáum. Þá var ljáblaðið fest
með hnoðnöglum við heimasmíðaðan
bakka, en svo komu Eylandsljáirnir
sem bitu miklu betur og manni fannst
með ólíkindum hve miklu meira gekk
þá undan.
Ég hef oft sagt það áður að ýmsir
búskaparhættir, bæði heyskapur og
annað, voru með svo gömlu sniði þeg-
ar ég man fyrst eftir mér og byrjaði að
taka þátt í sveitastörfum að ég er eig-
inlega nokkurs konar miðaldamaður
að þessu leyti og nógu gamall til að
geta sagt þetta, hvað þá þeir sem eldri
eru. Rafmagn var til dæmis ekki kom-
ið þegar ég var hér. Ég man ekki
hvenær það kom, en það var ekki fyrr
en tiltölulega mjög seint í búskapartíð
foreldra minna svo að þau fengu ekki
mikið að njóta góðs af því. En við
Tjarnarbræður tókum upp svörð sem
Sunnlendingar kalla mó. Það var
hérna út frá, bæði ofan og neðan við
veginn. Nú er búið að gera þar tún svo
að örðugt er að sjá hvar svarðargraf-
irnar voru.
itt tímabil í sveit-
inni var öld olíu-
lampanna og þá
detta mér í hug
kvöldvökurnar.
Skemmtanalífið
var frekar fábreytt á mínum dögum
eða þætti það núna og ekki ýkjamargt
sem fólk hafði sér til dægrastyttingar.
Það varð að vera sjálfbjarga og láta sér
ekki leiðast, enda held ég að það hafi
oftast notjð vel þeirra skemmtana sem
buðust. Ég man eftir kvöldvökum
þegar lesið var, en mér hefur alltaf
þótt leiðinlegt að ég hef aldrei heyrt
verulega lifandi kveðskap. Það er
varla ósvikið þetta sem verið er að búa
til núna og kalla rímnakveðskap, en
þegar ég man fyrst eftir var hætt að
kveða rímur heima á Tjörn og þannig
hefur það sjálfsagt verið víðast hvar í
sveitinni. Þó minnist ég þess að einu
sinni hafði faðir minn verið í einhverj-
um embættiserindum frammi í sveit.
Það var að vetrarlagi og þegar hann
59 STORÐ