Fréttablaðið - 11.12.2021, Blaðsíða 72

Fréttablaðið - 11.12.2021, Blaðsíða 72
Jólatré og jólaböll Fyrstu jólatrén á Íslandi munu hafa sést í kringum árið 1850 og þá aðallega hjá dönskum fjölskyldum eða dansk- menntuðum fjölskyldum. Jólatrén urðu ekki algeng hér á landi fyrr en um aldamótin 1900. Árið 1952 fékk Reykja- vík í fyrsta sinn stórt jólatré að gjöf frá Osló sem sett var upp á Austurvelli. Jólatré standa nú í stofum flestra landsmanna á jól- unum. Á sjálft aðfangadags- kvöld eru þau miðpunkturinn þegar jólagjafirnar eru opn- aðar því til siðs er að geyma gjafirnar undir trénu. Á mörgum heimilum ríkir sú hefð að skreyta ekki jóla- tréð fyrr en á Þorláksmessu og hjá sumum skal alls ekki tendra ljósin á trénu fyrr en á aðfangadag. Í seinni tíð hefur það færst í aukana að fólk skreyti jólatréð fyrr og má jafnvel sjá það inn um stofu- glugga landsmanna strax 1. desember. Lengi hefur verið til siðs að halda jólaskemmtanir í skólum, leikskólum, á vinnu- stöðum, hjá félagasamtökum og nánast hvar sem. Á slíkum skemmtunum má gjarnan sjá jólatré á miðju gólfi sem svo er dansað í kringum. Þá mynda gestir hring í kringum tréð og ganga í kringum það, syngja sama hin ýmsu lög líkt og Adam átti syni sjö og Dönsum við í kringum eini- berjarunn. n Jólatré, jólabakstur, jólasveinar og jólaljós í gegnum tíðina Aðfangadagur rennur upp eftir minna en tvær vikur. Margir standa nú í ströngu við að baka jóla- smákökur, velja jólatré og skreyta og á morgun kemur fyrsti jólasveinninn til byggða. Hvaðan koma þessar jólahefðir sem við tengjum við jólin og hvernig hafa þær breyst í gegnum tíðina? birnadrofn@frettabladid.is Lengi hefur tíðkast að halda jólaböll á Íslandi þar sem gengið er í kringum jólatréð. Þessir krakkar mættu prúðbúnir á jóla- ball í leikskól- anum Hlíðaborg í desember árið 1967. MYND/ LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR Jólabakstur Á fyrri hluta 20. aldar fór að bera á því að íslenskar húsmæður bökuðu hverja smáköku- sortina á fætur annarri. Því fleiri sortir, því betra. Líkleg ástæða aukins baksturs er talin vera fjöl- breyttara vöruúrval og að bakarofnar voru orðnir almennari eign. Segja má að dregið hafi úr kröfum um fjölda smákökusortanna með tímanum þó að á flestum heimilum sé enn eitthvað bakað fyrir jólin. Með enn fjölbreyttara vöruúrvali hefur það þó einnig aukist að fólk kaupi tilbúið smákökudeig og skelli í ofninn. Hér er uppskrift að auðveldum jólasmákökum: Kókostoppar 250 g smjör 250 g sykur 250 g kókosmjöl 1 egg 100 g hveiti 75 g dökkt súkkulaði (saxað ) Smjör og sykur hrært þar til létt og ljóst, bætið þá eggi í og hrærið vel. Bætið við hveiti, kókosmjöli og súkkulaði. Bakið við 180°C þar til kökurnar eru fallega brúnar. n Aðventuljós Hjá mörgum Íslendingum tíðkast að setja aðventuljós í glugga fyrsta sunnudag í aðventu og er slíkt ljós með vinsælla jólaskrauti landsins. Miðað við vinsældir að- ventuljósa mætti ætla að um ævafornan sið væri að ræða en talið er að fyrsta aðventuljósið hafi ekki borist til landsins fyrr en árið 1964. Það ár fór Gunnar Ásgeirsson kaupsýslumaður í verslunarferð til Stokkhólms. Þar keypti hann aðventuljós í jólagjöf handa nokkrum gömlum frænkum sínum. Ljósin vöktu slíka lukku að Gunnar hóf að flytja þau inn og selja og nú má sjá þau í nærri hverjum einasta glugga í jólamánuðinum. n Skórinn úti í glugga Flest börn á Íslandi setja skóinn út í glugga aðfaranótt 12. desember þegar fyrsti jóla- sveinninn, Stekkjarstaur, kemur til byggða og færir stilltum börn eitthvað fallegt í skóinn en óþægum börnum kartöflu. Sá siður að setja skóinn út í glugga kom fyrst hingað til lands í kringum árið 1930 með íslenskum sjómönnum sem sigldu um Norður- sjó og kynntust hefðinni til dæmis í Hollandi. Þar var til siðs að börn settu skó í glugga aðfaranótt 6. desember með þá von í brjósti að heilagur Nikulás gæfi þeim eitthvað í skóinn. Um miðja síðustu öld hafði siðurinn breitt vel úr sér og almennt varð að börn settu skóinn út í glugga. Mikil misskipting varð þó áberandi milli barna eftir því hversu vel efnaðar fjölskyldur þeirra voru. Þau ríku fengu meira og oftar í skóinn en þau fátækari. Í lok sjöunda áratugarins var misskiptingin orðin slík að rekinn var mikill áróður bæði í fjöl- miðlum og á leikskólum landsins gegn ósam- ræmi og óhófi í skógjöfum. Í kjölfarið komst sú regla á að jólasveinarnir kæmu þrettán dögum fyrir jól til allra barna, hvorki væru þeir fleiri né færri. Enn þann dag í dag hefur mikið verið um það rætt að jólasveinarnir skuli gæta hófs í gjöf- unum og að börn sæti ekki misskiptingu þegar að þeim kemur. n MYND/NORDICNEST FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY Á mörgum heimilum tíðkast að skreyta jólatréð ekki fyrr en á Þor­ láksmessu og hjá sumum skal alls ekki tendra ljósin á trénu fyrr en á aðganga­ dag. 46 Helgin 11. desember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.