Fréttablaðið - 11.12.2021, Side 72

Fréttablaðið - 11.12.2021, Side 72
Jólatré og jólaböll Fyrstu jólatrén á Íslandi munu hafa sést í kringum árið 1850 og þá aðallega hjá dönskum fjölskyldum eða dansk- menntuðum fjölskyldum. Jólatrén urðu ekki algeng hér á landi fyrr en um aldamótin 1900. Árið 1952 fékk Reykja- vík í fyrsta sinn stórt jólatré að gjöf frá Osló sem sett var upp á Austurvelli. Jólatré standa nú í stofum flestra landsmanna á jól- unum. Á sjálft aðfangadags- kvöld eru þau miðpunkturinn þegar jólagjafirnar eru opn- aðar því til siðs er að geyma gjafirnar undir trénu. Á mörgum heimilum ríkir sú hefð að skreyta ekki jóla- tréð fyrr en á Þorláksmessu og hjá sumum skal alls ekki tendra ljósin á trénu fyrr en á aðfangadag. Í seinni tíð hefur það færst í aukana að fólk skreyti jólatréð fyrr og má jafnvel sjá það inn um stofu- glugga landsmanna strax 1. desember. Lengi hefur verið til siðs að halda jólaskemmtanir í skólum, leikskólum, á vinnu- stöðum, hjá félagasamtökum og nánast hvar sem. Á slíkum skemmtunum má gjarnan sjá jólatré á miðju gólfi sem svo er dansað í kringum. Þá mynda gestir hring í kringum tréð og ganga í kringum það, syngja sama hin ýmsu lög líkt og Adam átti syni sjö og Dönsum við í kringum eini- berjarunn. n Jólatré, jólabakstur, jólasveinar og jólaljós í gegnum tíðina Aðfangadagur rennur upp eftir minna en tvær vikur. Margir standa nú í ströngu við að baka jóla- smákökur, velja jólatré og skreyta og á morgun kemur fyrsti jólasveinninn til byggða. Hvaðan koma þessar jólahefðir sem við tengjum við jólin og hvernig hafa þær breyst í gegnum tíðina? birnadrofn@frettabladid.is Lengi hefur tíðkast að halda jólaböll á Íslandi þar sem gengið er í kringum jólatréð. Þessir krakkar mættu prúðbúnir á jóla- ball í leikskól- anum Hlíðaborg í desember árið 1967. MYND/ LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR Jólabakstur Á fyrri hluta 20. aldar fór að bera á því að íslenskar húsmæður bökuðu hverja smáköku- sortina á fætur annarri. Því fleiri sortir, því betra. Líkleg ástæða aukins baksturs er talin vera fjöl- breyttara vöruúrval og að bakarofnar voru orðnir almennari eign. Segja má að dregið hafi úr kröfum um fjölda smákökusortanna með tímanum þó að á flestum heimilum sé enn eitthvað bakað fyrir jólin. Með enn fjölbreyttara vöruúrvali hefur það þó einnig aukist að fólk kaupi tilbúið smákökudeig og skelli í ofninn. Hér er uppskrift að auðveldum jólasmákökum: Kókostoppar 250 g smjör 250 g sykur 250 g kókosmjöl 1 egg 100 g hveiti 75 g dökkt súkkulaði (saxað ) Smjör og sykur hrært þar til létt og ljóst, bætið þá eggi í og hrærið vel. Bætið við hveiti, kókosmjöli og súkkulaði. Bakið við 180°C þar til kökurnar eru fallega brúnar. n Aðventuljós Hjá mörgum Íslendingum tíðkast að setja aðventuljós í glugga fyrsta sunnudag í aðventu og er slíkt ljós með vinsælla jólaskrauti landsins. Miðað við vinsældir að- ventuljósa mætti ætla að um ævafornan sið væri að ræða en talið er að fyrsta aðventuljósið hafi ekki borist til landsins fyrr en árið 1964. Það ár fór Gunnar Ásgeirsson kaupsýslumaður í verslunarferð til Stokkhólms. Þar keypti hann aðventuljós í jólagjöf handa nokkrum gömlum frænkum sínum. Ljósin vöktu slíka lukku að Gunnar hóf að flytja þau inn og selja og nú má sjá þau í nærri hverjum einasta glugga í jólamánuðinum. n Skórinn úti í glugga Flest börn á Íslandi setja skóinn út í glugga aðfaranótt 12. desember þegar fyrsti jóla- sveinninn, Stekkjarstaur, kemur til byggða og færir stilltum börn eitthvað fallegt í skóinn en óþægum börnum kartöflu. Sá siður að setja skóinn út í glugga kom fyrst hingað til lands í kringum árið 1930 með íslenskum sjómönnum sem sigldu um Norður- sjó og kynntust hefðinni til dæmis í Hollandi. Þar var til siðs að börn settu skó í glugga aðfaranótt 6. desember með þá von í brjósti að heilagur Nikulás gæfi þeim eitthvað í skóinn. Um miðja síðustu öld hafði siðurinn breitt vel úr sér og almennt varð að börn settu skóinn út í glugga. Mikil misskipting varð þó áberandi milli barna eftir því hversu vel efnaðar fjölskyldur þeirra voru. Þau ríku fengu meira og oftar í skóinn en þau fátækari. Í lok sjöunda áratugarins var misskiptingin orðin slík að rekinn var mikill áróður bæði í fjöl- miðlum og á leikskólum landsins gegn ósam- ræmi og óhófi í skógjöfum. Í kjölfarið komst sú regla á að jólasveinarnir kæmu þrettán dögum fyrir jól til allra barna, hvorki væru þeir fleiri né færri. Enn þann dag í dag hefur mikið verið um það rætt að jólasveinarnir skuli gæta hófs í gjöf- unum og að börn sæti ekki misskiptingu þegar að þeim kemur. n MYND/NORDICNEST FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY Á mörgum heimilum tíðkast að skreyta jólatréð ekki fyrr en á Þor­ láksmessu og hjá sumum skal alls ekki tendra ljósin á trénu fyrr en á aðganga­ dag. 46 Helgin 11. desember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.