Skírnir - 01.04.2009, Blaðsíða 13

SKÍRNIR HIN ALÞJÓÐLEGA FJÁRMÁLAKREPPA JJ
áhættusömust voru og veikust voru fyrir varðandi eigið fé og
lausafjárstöðu. Við það magnaðist ótti og áhættufælni á fjármála-
mörkuðum, skuldatryggingarálag skaust upp og spenna magn-
aðist á peningamarkaði. Á móti þessum tveim tilhneigingum vógu
aðgerðir seðlabanka og annarra stjórnvalda sem náðu annað slagið
að laga ástandið. Á myndinni eru markaðir þeir helstu viðburðir
sem sköpuðu þessar sveiflur, svo sem 9. ágúst 2007, fall fjárfest-
ingarbankans Bear Sterns í mars 2008 og gjaldþrot Lehman Broth-
ers 15. september sama ár, en einnig nokkrar dagsetningar þegar
seðlabankar og önnur stjórnvöld gripu til umfangsmikilla að-
gerða.
Ástandið breyttist ekki bara stig af stigi heldur breyttist eðli
þess eftir því sem atburðarásinni vatt fram. Þannig breyttist það
sem í fyrstu virtist lausafjárkreppa smám saman yfir í eiginfjár-
vanda, eins og áður sagði. Fjármálastofnanir urðu að losa sig við
eignir til að afla lausafjár og draga úr skuldsetningu sem var talin
vera orðin of áhættusöm miðað við hinar nýju aðstæður. Eignirn-
ar voru hins vegar seldar á mörkuðum sem voru erfiðir og glímdu
við lausafjárstíflur. Við það fór í gang vítahringur lækkandi eigna-
verðs og veikari efnahagsreikninga fjármálastofnana sem meðal
annars kemur fram í lægri eiginfjárstöðu.
Eftir gjaldþrot Lehman Brothers 15. september 2008 frusu
fjármálamarkaðir um allan heim. Það litla sem eftir var af trausti á
milli fjármálastofnana þvarr að mestu leyti. Eins og sjá má á mynd
2 náði mælikvarði okkar á peningamarkaðsspennu nýjum hæðum
og sama má segja um skuldatryggingarálag banka og reyndar
hvaða annan mælikvarða á áhættumat og áhættufælni á fjármála-
markaði. Eignaverð um allan heim tók nýja dýfu og að þessu sinni
voru nýmarkaðsríki ekki undanskilin. Gífurlegur skortur varð á
Bandaríkjadal um allan heim og bankar áttu í miklum erfiðleikum
með að endurfjármagna skammtímaskuldbindingar sínar í erlendri
mynt, sérstaklega í Bandaríkjadal.
Það sem hófst sem bandarísk undirmálslánakreppa var þegar
hér var komið sögu orðið að alþjóðlegri fjármálakreppu. I milli-
tíðinni hafði lausafjárkreppan haustið 2007 þróast yfir í eiginfjár-
kreppu í bankakerfinu. En nú varð bankakreppan að landakreppu