Skírnir - 01.04.2009, Blaðsíða 41

PÁLL SKÚLASON
Lífsgildi þjóðar
Verkefnið
Islensk þjóð stendur nú frammi fyrir því verkefni að endurreisa
samfélag sitt eftir hrun fjármálakerfisins í haust.1 Sú endurreisn
þarf að vera í senn efnahagsleg, stjórnmálaleg og andleg. Hún kall-
ar á endurskoðun þess gildismats og þess hugsunarháttar sem ríkt
hefur í þjóðfélaginu á undanförnum árum. Sú endurskoðun verð-
ur erfið og vandasöm, því hér hefur ríkt háskaleg hugmyndafræði
sem hefur gegnsýrt samfélagið og valdið usla og upplausn í and-
legu lífi og stjórnmálum ekki síður en í efnahagslífinu.2
Með þessu erindi vil ég leggja lóð á vogarskálar þess endurmats
sem nú mun fara fram. Hugmyndir þær sem ég mun ræða lúta að
þeim verðmætum sem í húfi eru í sameiginlegu lífi okkar og hvernig
okkur mætti ef til vill takast að gæta þeirra betur en við höfum
gert að undanförnu. Vandinn sem við okkur blasir er órofa tengd-
ur þeirri spurningu hvernig við viljum sjá okkur sjálf sem þjóð,
hvernig við skiljum sögu okkar og hyggjumst móta samfélag okk-
ar í framtíðinni.
Þetta verkefni að móta framtíð okkar sem þjóðar hefur að
sjálfsögðu fylgt okkur frá því við settumst að á þessari eyju og við
höfum sinnt því á ýmsa vegu gegnum aldirnar. En ljóst er af því
sem gerðist síðastliðið haust að við hljótum að taka til róttækrar
1 Að stofni til erindi flutt á jóladag 2008 í Ríkisútvarpinu.
2 Sjá greinina „Menning og markaðshyggja" í Skírni, vorhefti 2008. Sú grein var
gagnrýni á þá hugmyndafræði sem beið skipbrot með fjármálakreppu heimsins
sem dundi yfir á síðasta ári og stendur enn yfir, en hrun íslenska fjármálakerfis-
ins í október afhjúpaði ótrúlega vanrækslu íslenskra stjórnvalda á eftirliti með
fjármálafyrirtækjum. Þessa grein er framhald þeirrar gagnrýni, samin til að
hvetja landsmenn til að yfirvega af stillingu og án stóryrða ólík gildissvið
þjóðfélagins nú þegar vinna þarf markvisst að endurreisn samfélagsins úr rúst-
um markaðshyggjunnar.
Skímir, 183. ár (vor 2009)