Syrpa - 01.04.1947, Page 11

tiltölulega auðveldur, því að allt eru
þetta líkar fæðutegundir að samsetn
ingu og geta komið hver í annarrar
stað á matborðinu. Mismunur á orku-
magni þeirra stafar nær eingöngu af Z00
mismunandi fitumagni.
Myndin gefur hugmynd um sam-
setningu og næringargildi þessara
fæðutegunda.
í hringunum eru sýndar hundraðs-
tölur eggjahvítu og fitu, og súlan við
hlið hvers hrings sýnir orkumagnið
(h.e. í hverjum 100 g). Eggjahvítu-
magnið er líkt í kjöti, fiski (hér er að- 100
eins átt við þorsk og ýsu) og síld, en
fitan er mjög mismunandi mikil, rnest
er af lienni í kjötinu, þá í síld, en sára
lítið í fiskinum (þorski og ýsu), og
þar eftir fer um orkumagnið, sem er
um það bil 5falt meira í kjöti en fiski.
Þótt öllum sé það Ijóst, að kjöt er .100
matarmeira en fiskur, mun mörgum
koma það á óvart, að munurinn sé
svona mikill, því að víst fer því fjarri, að ætlaður
sé 5 sinnum stærri skammtur af fiski en kjöti til
einnar máltíðar. En eins og áður var sagt, er það
fitan, sem kjötið hefur fram yfir, en Jaað er fisk-
máltíðinni bætt upp með feiti sem viðbiti og það
svo, að venjulega rnunu fást talsvert fleiri h.e.
úr feitinni, sem höfð er með fiskinum en úr hon-
um sjálfum, og er það auðskilið, þegar athugað
er, að úr vænni skeið af feiti t. d. tólg, fást um
90 h.e. eða helmingi meira en úr 100 g af fiski.
í síldinni er álíka mikil eggjahvíta og í fisk-
inum, en að auki allmikil fita, og verður því
orkumagn liennar miklu meira, allt að 3-falt
meira en fisksins, (hér er átt við saltsíld, afvatn-
aða, heila, og gildi fisksins er miðað við hausaðan
og slægðan fisk). *
En nú er að líta á aukaefnin, vítamín og stein-
efni. Magn þeirra er sýnt á nokkurn annan hátt
en eggjahvítan og fitan; það er ekki sýnt í ein-
ingum eða mg, heldur er sýnt hve mikill hluti
(%) af dagsþörf fyrir hvert þeirra fæst í hálfu
pundi. Er þetta gert til þess, að auðveldara sé
að átta sig á því, hve mikið munar um það, sem
fæst af þessum efnum í vænum skannnti þessara
matvæla.
Sé nú fyrst litið á kjötið, sést að lítið munar
um kalkið, sem þar fæst; það eru ekki nema um
2—3% af dagsþörfinni, sem fást úr 1% pundi. Öðru
máli er að gegna um fosfórið og þó einkum járn-
ið, af því (járni) fæst um þriðjungur dagsþarfar.
Þá eru vítamínin, en þar er ekki um auðugan
garð að gresja. Af vítamínunum fjórum, sem bezt
eru kunn, A, D, Bx og C, er aðeins að hafa B1; svo
að nokkru nerni. í þessum skammti af kjöti (l/£
pund), má gera ráð fyrir að fáist allt að fjórðungi
dagsjrarfar af Bj . (Af öðrum vítamínum, svo sem
Bo, er og nokkuð í öllum þessum matvælum, en
á því sviði eru rannsóknir þó skemmra á veg
komnar).
I fiskinum er að hafa öll hin sömu aukaefni en
miklu minna af hverju, nema helzt fosfór og mun-
ar þó ekki eins rniklu á neinu þeirra eins og á
orkumagninu miðað við kjötið.
En þá er það síldin. Að því er steinefnunum
viðvíkur má segja, að hún þoli samanburð við
kjötið og fiskinum tekur hún langt fram. Að vísu
er nokkru minna af járni í síldinni en í kjöti, en
aftur á rnóti talsvert meira af kalki, og fosfórið
er ekki teljandi minna. Bx vítamín er minna en í
kjöti og e. t. v. nokkru minna en í fiski, en svo
hefur lrún tvö vítamín umfram kjöt og fisk, en
það eru fitu-vítamínin A og D. Og það er ekkert
smáræði, sem er af D-vítamíninu, því að í \/2
punds skamtinum fæst talsvert meira en dagsþörf
þessa vítamíns, en þetta er mjög mikilsvert, þvi
að D-vítamín er aðeins í fáum fæðutegundum,
SYRPA
89