Morgunblaðið - 16.09.2021, Blaðsíða 24

24 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2021
. up.is
Úrval útiljósa
VIÐTAL
Atli Steinn Guðmundsson
atlisteinn@mbl.is
Einhverjir teldu það í besta falli
draumórakennt, ef ekki hreint brjál-
æði, að hætta 17 ára gamall í fram-
haldsskóla utan fósturjarðarinnar og
stofna fyrirtæki. Flestir vinir Pat-
reks Sólrúnarsonar voru á þeirri
skoðun þegar hann labbaði sig út úr
skólanum sínum í Tønsberg í Noregi
á dögunum og stofnaði ræstinga-
fyrirtækið Support Service Partner
með sínum besta vini, Ghazi Khder
Jezdin, flóttamanni frá Norður-Írak.
Nú er öldin hins vegar önnur, þeir
félagar eru með 300 manns í vinnu,
velta 80 milljónum norskra króna, vel
rúmum milljarði íslenskra, á ári og
vinirnir, sem á sínum tíma gerðu allt
til að fá Patrek ofan af þessari vit-
leysu, eru núna að sækja um vinnu
hjá honum. Patrekur, sem er sonur
Sólrúnar Margrétar Stefánsdóttur,
vaxtarræktarkonu og naglasérfræð-
ings í Tønsberg, sem ræddi við
Morgunblaðið fyrir skemmstu, er
næsti viðmælandi.
„Ég ólst upp á Akureyri með fjöl-
skyldu minni, ég fæddist 1995, og svo
var það þannig að árið 2007 flutti
æskuvinur minn hingað til Noregs
með fjölskyldu sinni,“ segir Patrekur
við upphaf samtals sem á sér stað á
þakpalli reisulegs einbýlishúss hans í
Revetal, einu úthverfa Tønsberg.
Fór aldrei til baka
„Ég ætlaði bara að koma í heim-
sókn til hans eitt sumar, en svo fór ég
aldrei til baka,“ rifjar hann upp. „Svo
hringdi ég í mömmu og sagði henni
hvað allt væri fínt hérna og að við
yrðum bara að flytja og það gekk eft-
ir.“ Þau mæðginin hófu Noregs-
ferilinn í Kongsberg en fluttu þaðan
til Drammen, suður af Ósló, þar sem
þriggja ára búseta beið þeirra. Pat-
rekur játar þó að líf í nýju landi hafi
ekki verið eintómur dans á rósum.
„Vissulega var það erfitt fyrir mig
að flytja til annars lands, til dæmis
var erfitt að eignast hérna vini þótt
ég hafi verið mjög spenntur fyrir
þessu í byrjun. En þegar hversdags-
lífið tók við fór mesti glansinn af
þessu og þetta var mjög erfiður tími
þangað til maður komst inn í sam-
félagið,“ segir Patrekur en straum-
hvörf urðu í lífi hans eftir flutning til
Tønsberg þar sem hann komst í
kynni við vin sinn og síðar samstarfs-
mann Ghazi Jezdin.
Máttu ekki stofna hlutafélag
„Við vorum 17 ára og höfðum
þekkst í þrjá mánuði þegar hann
stakk upp á að við stofnuðum fyrir-
tæki. Við vissum náttúrulega ekki
neitt, ekki einu sinni hvernig fyrir-
tæki við ætluðum að stofna, þangað
til Ghazi minntist á að pabbi hans
hefði einu sinni kennt honum ræst-
ingar sem hann hafði þá unnið við,“
rifjar Patrekur upp af árdögum fyrir-
tækis þeirra en eins og fyrr segir
kom Írakinn sem flóttamaður til
Noregs ásamt fjölskyldu sinni.
„Svo ákveðum við að byrja að þrífa
fyrirtæki og viljum bara byrja strax
en við vorum báðir 17 ára og hérna í
Noregi þarftu að vera 18 til að mega
stofna hlutafélag svo við sögðum
bara við alla kúnnana að við þyrftum
að bíða með að senda þeim reikning
þar til við yrðum 18 ára,“ segir Pat-
rekur af þessu nánast lygilega uppá-
tæki þeirra vinanna. Hægt og bítandi
óx þeim þó fiskur um hrygg þrátt
fyrir enga reynslu af atvinnulífinu.
„Fyrsti kúnninn okkar var veit-
ingastaður hérna niðri á bryggju sem
við þrifum klukkan sex á hverjum
morgni áður en við fórum í skólann,
hann hét Himmel og hav, löngu far-
inn á hausinn núna. Svo fengum við
alls konar smáverkefni með því að
skrá okkur á netsíðu þar sem fólk og
fyrirtæki geta nálgast alls kyns iðn-
aðarmenn,“ segir Patrekur frá.
Ekki gekk þó að láta menntakerfið
þvælast of mikið fyrir ungum frum-
kvöðlum frá Írak og Íslandi. „Ég
man einu sinni þegar við vorum í
skólanum, þá barst okkur tilboð um
verkefni sem varð að vinna sama dag.
Við læddumst út úr tímanum og stál-
um bílnum hennar mömmu, hvor-
ugur okkar var með bílpróf, fundum
svo eitthvert ryðgað moppuskaft og
sápu í bílskúrnum heima hjá Ghazi
og mættum svo á staðinn. Við feng-
um næstum ekkert borgað fyrir
þetta verkefni en þetta sýnir kannski
hvað við vorum viljugir til að ganga
langt svo fyrirtækið yrði að veru-
leika,“ segir þessi ungi íslenski eld-
hugi og hlær við tilhugsunina.
„Ég get alveg sagt þér að það leist
engum á þetta. Vinir okkar, kenn-
ararnir, mamma og bara allir sögðu
okkur að þetta væri ekki góð hug-
mynd, allt of mikil áhætta og við viss-
um ekkert hvað við værum að fara út
í. „Gleymið þessu og farið í skólann,“
fengum við að heyra, meðal annars
frá vinum okkar sem í dag eru að
sækja um vinnu hjá okkur,“ segir
Patrekur og hlær af hjartans lyst.
Hún var bara í sjokki
„Mamma fékk næstum því hjarta-
áfall, hún var bara í sjokki eftir að ég
sagði henni að ég væri hættur við að
verða viðskiptafræðingur og ætlaði
að stofna þetta fyrirtæki,“ segir Pat-
rekur, en ekkert hjartaáfall virðist þó
á döfinni lengur hjá móður hans sem
situr inni í stofu í góðu yfirlæti með
ákaflega huggulegri og mjög óléttri
kærustu Patreks, Celinu Svanberg
frá Larvik, en móðir Patreks þjón-
ustaði blaðamann með því að aka
með hann heim til sonar síns í Reve-
tal.
Fyrsta lógóið í Paint
„Okkur var alveg sama hvað annað
fólk var að segja, þetta átti bara að
gerast,“ segir Patrekur af því sem
allir í kringum þá vinina töldu verstu
hugmynd í allri sögu vondra hug-
mynda. „Svo urðum við 18 ára og þá
gátum við stofnað hlutafélag. Við
vorum bara tveir og gerðum allt
sjálfir, unnum allan sólarhringinn,
sáum um bókhaldið og markaðs-
setninguna. Að lokum kom að því að
þeir félagarnir þurftu að hefja ráðn-
ingar, vinnuálagið var orðið allt of
mikið fyrir tvo menn.
„Við vissum ekkert hvernig við átt-
um að ráða fólk og svo þurftum við að
kaupa vinnuföt og setja lógó fyrir-
tækisins á þau, við bjuggum fyrsta
lógóið okkar til í [myndvinnsluforrit-
inu] Paint og límdum það á skyrtur.
Svo fengum við skrifstofu á leigu í
kjallara niðri í bæ, fengum hana ótrú-
lega ódýrt og fengum gefins húsgögn
sem við fundum á netinu. Við reynd-
um bara að eyða ekki peningum í
neitt, allt kostar og við þurftum pen-
inga til að vaxa. Við borguðum okkur
engin laun fyrsta árið og tókum held-
ur engin lán. En við vorum auðvitað
bara 18 ára, vorum ekki fluttir að
heiman og fengum mat heima þannig
að þetta hentaði ótrúlega vel. Við lifð-
um bara á hrökkbrauði heima hjá
mömmu,“ rifjar Patrekur upp.
Á öðru ári í rekstrinum hafi þeir
Ghazi leyft sér launagreiðslur sem
námu á bilinu tvö til þrjú þúsund
norskum krónum. „Það var nátt-
úrulega geðveikt mikið þá,“ segir
Patrekur. Þeir kröfluðu sig svo gegn-
um ýmsar hindranir og ljón á veg-
inum. Blaðamaður biður um dæmi.
„Já, ég skal nú segja þér eitt,“ segir
Patrekur glaðbeittur, „þegar við
byrjuðum að senda reikninga vissum
við ekki að virðisaukaskatturinn væri
eitthvað sem við þyrftum að skila til
ríkisins. Á öðru ári fyrirtækisins
fengum við reikning frá skattinum
fyrir virðisaukaskattinum og það var
peningur sem við áttum ekki, við vor-
um búnir að eyða honum í sápu,“ seg-
ir Patrekur og glottir við tönn.
Þeir brugðu þá á það ráð að senda
viðskiptavinum sínum reikninga fyrir
fram, ekki eftir á. „Þá fengum við
smá pening til að borga virðisauka-
skattinn. Oft höfðum við líka áhyggj-
ur af því að geta ekki borgað laun og
ofan á það vorum við 18 ára, við vor-
um að taka fólk í atvinnuviðtöl á
kaffihúsum. Þangað kom fullorðið
fólk í atvinnuviðtal hjá einhverjum
unglingum með bólur og viðtalinu
lauk kannski með því að fólk sagði
bara: „Sorrí, ég bara treysti ykkur
ekki,““ segir Patrekur. „Við höfðum
varla verið í atvinnuviðtölum sjálfir
og svo vorum við allt í einu að taka
viðtöl við fólk sem vildi vinna hjá okk-
ur.“
Eins og tannhjól
Blaðamann fýsir að heyra um
næstu skref eftir þessi bólugröfnu at-
vinnuviðtöl manns sem nú hefur á að
skipa 300 starfsmönnum. „Fyrsta ár-
ið var veltan hjá okkur 360.000
norskar krónur, árið eftir var hún 1,4
milljónir, svo 3,2, 7, 14, 25, 40, 64 í
fyrra og núna í ár erum við með 80
milljónir í veltu,“ segir Patrekur, en
sú upphæð nemur 1,2 milljörðum ís-
lenskra króna.
„Við Ghazi sitjum núna hlið við hlið
á aðalskrifstofunni okkar hérna í
Vear, en við erum líka með skrif-
stofur í Lier og Sarpsborg. Við ger-
um allt saman og það gengur bara
ótrúlega vel þannig. Við Ghazi pöss-
um svo vel saman, við höfum aldrei
rifist, hann er góður í sumu sem ég er
ekki góður í og öfugt. Við erum bara
eins og tannhjól. Auðvitað kemur fyr-
ir að við þurfum að ræða hvaða leið
við ætlum að fara en það endar alltaf
í góðri sátt þar sem áfangastaðurinn
er alltaf sá sami,“ segir Patrekur af
samstarfi þeirra vinanna.
Litið niður á ræstingar
Hann játar þó að ekki sé heiglum
hent að reka stórfyrirtæki og hafa
fjölda manns í vinnu. „Það er ein-
manalegt að vera stjórnandi, þú ert
ekki með neina við hliðina á þér
þannig séð, þú ert bara með undir-
menn og þú getur aldrei hleypt þeim
of nálægt þér, þú þarft alltaf svigrúm
til að taka ákvarðanir og reka fyrir-
tækið almennilega. Þú færð aldrei
sömu tenginguna við samstarfsfólkið
þitt. Þetta er í rauninni eins og hjóna-
band að vissu leyti,“ segir Patrekur
og getur ekki varist brosi.
Önnur áskorun tengist tungu-
málum, auðvitað. „Í þessum bransa
eru margir útlendingar, margir sem
tala litla norsku og jafnvel lélega
„Mamma fékk næstum hjartaáfall“
- Patrekur hætti 17 ára í framhaldsskóla til að stofna fyrirtæki - Með 300 manns í vinnu í Noregi
- Einmanalegt að vera stjórnandi - Eftirsóttur fyrirlesari í norskum framhalds- og háskólum
Morgunblaðið/Atli Steinn
Í Revetal Patrekur heldur heimili með huggulegri og mjög gestrisinni kærustu, Celinu Svanberg frá Larvik, í út-
hverfi Tønsberg og fyrsti erfinginn er á leiðinni, hún Ilma Patreksdóttir, stúlka sem von er á í október.