Morgunblaðið - 15.10.2021, Blaðsíða 12

BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Farið er að draga úr umsvifum á
fasteignamarkaði sem endurspegl-
ast í fækkun kaupsamninga og minni
veltu. Minnkandi umsvif á íbúða-
markaði má líklegast skýra að miklu
leyti með litlu framboði af íbúðum til
sölu sem haldið hefur aftur af veltu
síðustu mánuði og einnig að ein-
hverju leyti miklar verðhækkanir.
Þetta kemur
fram í mánaðar-
skýrslu hagdeild-
ar Húsnæðis- og
mannvirkja-
stofnunar, HMS,
fyrir október sem
birt var í gær á
vef stofnunarinn-
ar.
Ólafur Sindri
Helgason yfir-
hagfræðingur
HMS segir í samtali við Morgun-
blaðið að það hafi bein áhrif á sölu
íbúða að sífellt sé minna af íbúðum
úr að velja. Hann segir að verðhækk-
anir, lækkun á hámarksveðhlutfalli
og vaxtahækkanir hafi einnig áhrif.
Jafnvægi komist á
Ólafur segir að mikil spurn hafi
verið eftir íbúðarhúsnæði síðustu
misseri enda vextir lágir á markaðn-
um. Ef vextir haldi áfram að hækka
komist líklega á meira jafnvægi.
„Fólk sækir mikið í fastvaxtalán
núna þótt þeir vextir séu frekar háir.
Menn virðast búast við miklum
vaxtahækkunum á næstunni.“
Aðspurður segir Ólafur að lítið sé
sótt í verðtryggð lán þessa dagana.
„Hrein ný verðtryggð lán eru nei-
kvæð, þ.e. það er meira um upp-
greiðslur en ný lán.“
Ólafur bendir á að þegar staðan er
eins og hún er núna, þar sem verð-
bólga er vel yfir verðbólgumarkmiði
Seðlabankans og verðbólguvænting-
ar hafi aukist, þá séu Íslendingar
tregari til að taka verðtryggð lán.
„Maður hefði búist við meiri sókn í
verðtryggð lán því íbúðaverðið hefur
hækkað svo mikið. Raunvextir á
verðtryggðum lánum eru þannig að
það er enginn sérstakur hvati til að
hoppa yfir í þau eins og staðan er.“
Enn mikil spenna til staðar
Þó að dregið hafi úr spennu á
íbúðamarkaðnum þá er enn mikil
spenna til staðar að sögn Ólafs.
„Hlutfall íbúða sem seljast á yfir-
verði (sjá meðfylgjandi töflu) er enn
mjög hátt. 34,4% íbúða í fjölbýli mið-
að við þriggja mánaða hlaupandi
meðaltal í ágúst voru seld á yfirverði.
Fyrir sérbýlin hefur hlutfallið lækk-
að úr 46,7% í 39,7% yfir sama tíma-
bil. Hlutfall íbúða sem seljast yfir
ásettu verði hefur einnig farið lækk-
andi í nágrannasveitarfélögum höf-
uðborgarsvæðisins en hefur haldið
áfram að hækka annars staðar á
landsbyggðinni.“
Frá 2017 – 2020 seldust tæplega
20% íbúða á yfirverði að sögn Ólafs.
Fjárhagur leigjenda batnað
Í skýrslunni er einnig fjallað um
leigumarkaðinn. Þar kemur fram að
fjárhagur leigjenda hafi batnað frá
árinu 2020. Þá eru merki um að
framboð á hentugu leiguhúsnæði sé
að minnka sem hefur að sögn Ólafs
áhrif á húsnæðisöryggi og samnings-
stöðu leigjenda. „Ánægja með leigu-
húsnæði er minnst hjá þeim sem
leigja hjá einkareknu leigufélagi og
hjá sveitarfélögum.“
Í skýrslunni kemur fram að hlut-
fall leigu af ráðstöfunartekjum leigj-
enda hækkaði árið 2020. „Það var
búið að vera í kringum 40% en fór í
44% árið 2020 og er nú 45%,“ segir
Ólafur.
Samkvæmt samantekt HMS
greiða 27% leigjenda 50% eða meira
af ráðstöfunartekjum sínum í leigu
og 10,5% greiða 70% eða meira af
tekjum sínum í leigu.
Að sögn Ólafs er talið að um það
bil 32 þúsund heimili á landinu séu á
leigumarkaði.
1,4% hækkun milli mánaða
Íbúðaverð hækkaði um 1,4% á höf-
uðborgarsvæðinu á milli mánaða í
ágúst samkvæmt vísitölu söluverðs
HMS, og sagt er frá í skýrslunni.
Hækkunin var nánast sú sama á
meðal sérbýla og íbúða í fjölbýli. „Í
nágrannasveitarfélögum höfuðborg-
arsvæðisins hækkaði íbúðaverð um
1,1% á milli mánaða og annars staðar
á landsbyggðinni nam hækkunin
0,6%.“
Dregur úr umsvifum
Hlutfall íbúða sem seljast yfir ásettu verði
3ja mánaða meðaltal, janúar 2013 til ágúst 2021
40%
30%
20%
10%
0%
40%
30%
20%
10%
0%
Fjölbýlishús Sérbýlishús
Heimild: Hagdeild HMS
og Fasteignir.is
Höfuðborgarsvæði Landsbyggð
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Húsnæði
» Nú eru um 1.400 íbúðir til
sölu .
» 80 nýjar íbúðir auglýstar til
sölu í byrjun október.
» 4.000 íbúðir auglýstar til
sölu á landinu öllu þegar mest
lét í maí 2020.
» Yfirgnæfandi meirihluti
leigjenda kýs fremur að búa í
eigin húsnæði heldur en leigu-
húsnæði.
- 10,5% leigjenda greiða 70% eða meira af ráðstöfunartekjum í leigu - Lítil
ásókn í verðtryggð lán - 34,4% íbúða í fjölbýli seljast á yfirverði - Lítið framboð
Ólafur Sindri
Helgason
12 FRÉTTIR
Viðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2021
•
•
•
• 4 gangar af dekkjum.
• 2 gangar af álfelgum.
• Dráttarbeisli sett undir 6/2021.
• Frábært viðhald.
Mi bi hi
0
Jeppi í glæsilegu standi. Undir bílnum eru General Grabber dekk og Visin Wheel álfelgur. Bílnum fylgja
orginal MMC álfelgur og nýleg Continental nagladekk á þeim. Einnig fylgja gangar aukalega af glæný-
jum nagla- og sumardekkjum. Dráttarbeisli var sett undir sumarið 2021. Bíllinn hefur fengið fullkomið
viðhald hjá núverandi eiganda.
Bíllinn er til sýnis hjá Diesel bílasölu.
Upplýsingar í síma 615 8080.
Nýskr. 5/2017.
Ekinn 102 þ.km.
Pallhús.
tsu s
L20
Verð 4.995.000
15. október 2021
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 129.75
Sterlingspund 176.68
Kanadadalur 104.27
Dönsk króna 20.159
Norsk króna 15.22
Sænsk króna 14.824
Svissn. franki 139.91
Japanskt jen 1.1425
SDR 182.86
Evra 150.0
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 182.8672
« Fjármálaeftirlit Seðlabankans hefur
gert athugasemdir við hvernig fyrir-
komulagi á útvistun á rekstri sjóðanna
var háttað. Sjóðirnir sem í hlut eiga eru
Eftirlaunasjóður FÍA og Íslenski lífeyris-
sjóðurinn.
Í tilfelli beggja sjóða var athugasemd
gerð við að ekki hefði með fullnægjandi
hætti verið greint og metið hverjir hags-
munaárekstrar vegna útvistunar á innri
endurskoðun sjóðanna til rekstraraðila
gætu verið. Þá var það talið að það verk-
lag beggja sjóða að framkvæmdastjóri
þeirra sæti alla fundi endurskoðunar-
nefnda frá upphafi til enda stæðist ekki
ákvæði laga um ársreikninga. Báðir voru
sjóðirnir snupraðir fyrir að ekki eru til
verkferlar vegna tilkynninga á frávikum á
rekstri upplýsingakerfa þeirra.
Í tilfelli Íslenska lífeyrissjóðsins var
einnig talið að viðbúnaðarumgjörð til að
bregðast við mögulegum áföllum upp-
lýsingakerfa væri ekki til staðar. Þá voru
fundargerðir stjórnar sjóðsins ekki taldar
nægilega ítarlegar og skort hefði á út-
vistunarstefnu.
Seðlabankinn snuprar
tvo lífeyrissjóði
Morgunblaðið/Ómar
STUTT
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Í gögnum sem Creditinfo hefur tek-
ið saman sést að konur hafa aðeins
verið ráðnar í 20% tilvika þar sem
fyrirtæki eru að ráða til sín fram-
kvæmdastjóra. Er það lægra hlut-
fall en í fyrra þegar það var 24%.
Hins vegar er hlutfallið núna í takti
við stöðuna hin síðustu ár en árið
2020 skar sig úr.
Konur eru nú framkvæmdastjór-
ar í 18% virkra fyrirtækja en þar er
miðað við þau 6.000 fyrirtæki hér á
landi sem eru í virkum rekstri og
með tekjur yfir 30 milljónum króna
síðustu þrjú ár. Bendir Creditinfo á
að hlutur kvenna sé enn rýrari þeg-
ar rýnt er í 1.000 tekjuhæstu fyrir-
tækin. Þar er hlutdeild þeirra í
stöðu framkvæmdastjóra aðeins
13%. Eins og greint var frá í Dag-
málum í gær eru konur aðeins 10% í
hópi framkvæmdastjóra framúr-
skarandi fyrirtækja.
„Við sjáum í gögnum okkar að al-
mennt séð lækkar hlutfall kvenna í
framkvæmdastjórastöðu eftir því
sem fyrirtæki eru stærri. Niður-
staðan er í takti
við það sem við
höfum séð undan-
farin ár, en vissu-
lega mikil von-
brigði að hægt
hafi aftur á ráðn-
ingum kvenna í
stöður fram-
kvæmdastjóra.
Fyrir liggur að
með þessu áfram-
haldi koma markmið Jafnvægisvog-
ar FKA, um að fyrir árið 2027 verði
hlutfall kynjanna í framkvæmda-
stjórnum fyrirtækja að minnsta
kosti 40/60, ekki til með að nást. Til
þess þyrfti stórátak í ráðningum
kvenna í hóp stjórnenda,“ segir
Gunnar Gunnarsson, forstöðumaður
greiningar og ráðgjafar Creditinfo á
Íslandi.
Sé rýnt sérstaklega í tölur Cre-
ditinfo má sjá að í hópi 1.000 tekju-
hæstu fyrirtækjanna er hlutfall
kvenna meðal æðstu stjórnenda
hæst í ferðaþjónustu og afþreyingu
eða 20%. Hins vegar er það lægst
meðal fyrirtækja sem skilgreind eru
í framleiðslu. Þar er hlutfallið 8%.
Færri konur
ráðnar en í fyrra
- Ráðnar framkvæmdastjórar í fimmtu
hverja stöðu - Nokkuð frá markmiðum FKA
Gunnar
Gunnarsson