Morgunblaðið - 15.10.2021, Qupperneq 29

Við tökur Leikstjóri þáttanna ofurvinsælu, Hwang Dong-hyuk, ræðir við
tvo af aðalleikurum þeirra, Park Hae-soo og Lee Jung-jae.
AF LISTUM
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Suðurkóresku sjónvarpsþætt-
irnir Squid Game, eða Smokk-
fisksleikurinn, hafa slegið
allsvakalega í gegn og virðast vera á
allra vörum. Við kaffi- og sódavatns-
vélar vinnustaða er spurt: „Ertu bú-
in/n að sjá Squid Game?!“ Og hafi
viðkomandi ekki horft er svarið jafn-
an að hann verði einfaldlega að horfa
á þættina. Ekki vill maður vera sá
eini í hópnum sem hefur ekki séð þá
og er ekki samræðuhæfur, eða hvað?
Um hvað á þá að tala í kaffipásunni?
Squid Game er klassískt dæmi
um þætti sem öðlast vinsældir með
slíkum hætti, með umtali. Allir eru
að tala um þá og þannig fjölgar
áhorfendum gríðarhratt. Netflix er
líka þannig apparat að það sem er
mest horft á fer á lista yfir það sem
er vinsælast og þar sem maðurinn er
forvitin skepna að eðlisfari verður
hann hreinlega að vita um hvað mál-
ið snýst. Eða það held ég, alla vega.
Að forvitnin hafi þarna fyrst og
fremst ráðið för og umtalið.
Áhorf ekki vinsældir
Gagnrýnandi danska dagblaðs-
ins Politiken gaf frat í þættina á dög-
unum, tvær stjörnur af sex mögu-
legum. Í fyrirsögn spurði rýnirinn
hvort 80 milljónir manna gætu haft
rangt fyrir sér og svaraði því játandi.
Jú, víst gætu þær haft rangt fyrir
sér. Átti hann þar við þann fjölda
sem þá hafði horft á þættina. En
gagnrýnandinn skýtur sig þarna í
fótinn því þó svo allur þessi fjöldi
hafi horft (og líklega enn fleiri þegar
þessi pistill birtist) þýðir það ekki að
sami fjöldi hafi hrifist af þáttunum.
Þannig að spurningin er ekki hvort
áhorfendur hafi rétt eða rangt fyrir
sér því þeir horfðu bara á þættina og
ekki víst að þeir hafi einu sinni klár-
að þá. Að mati hins danska er það
greinilega ekki réttlætanlegt áhorf
því þættirnir eru, að hans mati, slak-
ir. Má þá benda á að í gamla daga
horfðu allir á Dallas sem þýddi þó
ekki að sápuóperan væri frábær.
Það var bara ekkert annað í sjón-
varpinu.
En hvað er annars málið með
Smokkfiskurinn sem sigraði heiminn
AFP
Völundarhús Litrík sviðsmynd úr þáttunum. Hér ganga þátttakendur í hinum banvænu leikum um völundarhús.
þessa þætti, kennda við smokkfisks-
leik. Í þeim segir af stórskuldugu
fólki sem er platað í að taka þátt í
svakalegum leikum á einhverri eyju
sem enginn veit hver og hvar er.
Þetta fólk hefur brennt allar brýr að
baki sér og hefur ekki neinu að tapa.
Leikarnir snúast um vinsæla barna-
leiki og þátttakendur eru í upphafi
456 talsins. Strax í fyrsta leik, hinum
kunnuglega „einn, tveir, þrír, fjórir,
fimm, Dimmalimm!“, er stór hluti
þeirra skotinn til bana af leyniskytt-
um. Leikurinn gengur út á að leik-
menn ganga að þeim sem „er hann“
á meðan hann snýr í þá baki og
standa svo grafkyrrir þegar hann
snýr sér við. Hreyfi maður sig er
maður úr leik, eða í þessu tilfelli
skotinn til bana.
Manndráp gerð spaugileg
Rennur þá upp fyrir leik-
mönnum í þættinum að leikið er upp
á líf og dauða en þó til mikils að
vinna. Risastór sparigrís fullur af
peningum hangir yfir þeim og aðeins
einn mun hljóta þá upphæð. Þátttak-
endur mega reyndar hætta keppni,
vilji meirihlutinn það, en löngunin í
peningana reynist óttanum yfir-
sterkari. Þessa grunnhugmynd þátt-
anna hafa margir litið á sem ádeilu á
kapítalisma samtímans og er það ef-
laust rétt. En fyrst og fremst eru
þættirnir þó frumleg hrollvekja og
að mörgu leyti litríkir í framsetningu
og stíl og leikararnir fara margir á
kostum, ekki síst sá sem fer með
hlutverk aðalpersónunnar, Lee
Jung-jae. Leikur hans er oft svo
kómískur að halda mætti að Squid
Game væru gamanþættir. Sem þeir
eru reyndar að ákveðnu leyti því
þetta er allt saman svo ýkt og fárán-
legt að varla er annað hægt en að
hlæja. Það er heldur ekkert nýtt í
sögu kvikmynda- og sjónvarpsþátta
að hrollur, ofbeldi og manndráp séu
gerð spaugileg. Reyndar bara ansi
gamalt, ef út í það er farið.
Lífsbaráttan í hnotskurn?
Leikirnir sem þátttakendurnir/
fórnarlömbin þurfa að etja kappi í
eru fjölbreyttir og þrungnir spennu í
framsetningu leikstjóra og höfundar
þáttanna. Einn felst t.d. í því að ná
ákveðnu formi út úr kexköku með
títuprjóni án þess að brjóta hana. Ef
þú brýtur kexið mætir grímuklædd-
ur böðull og skýtur þig í hausinn.
Liklega yrðu flestir dálítið stressaðir
í slíkum leik! Nú eða reiptog þar sem
tapliðið hrapar til bana úr mikilli
hæð. Þannig mætti áfram telja.
Spennan við áhorf þáttanna felst
nefnilega ekki síst og kannski einna
helst í því hvaða furðuleikur verði
næstur á dagskrá og hversu margir
falli í valinn. Lifa þeir sterkustu af
eða kannski þeir greindustu? Er
þetta kannski lífsbaráttan í hnot-
skurn? Eða dæmisaga um heiminn,
hvernig hinir ríku kúga þá fátæku og
eiga lífsviðurværi sitt þeim að þakka
um leið? Í Squid Game eru það nefni-
lega grímuklæddir auðmenn sem
skemmta sér yfir eymd og örvænt-
ingu öreiganna. Hafa einhverjir
tengt þetta við stéttaskiptingu í Suð-
ur-Kóreu, hið mikla bil sem þar er
milli ríkra og fátækra.
Keppni upp á líf og dauða er
gamalt umfjöllunarefni í sjónvarps-
þáttum og kvikmyndum, eins og
flestir hljóta að þekkja. Sjá til dæmis
Hungurleikana þar sem börn og
unglingar féllu í valinn. Myndirnar
og bækurnar nutu ógnarvinsælda á
sínum tíma. Það sama má segja um
Flugnahöfðingjann, Battle Royale,
Running Man, The Maze Runner,
Westworld … listinn er langur yfir
drápsleikjaþætti og -kvikmyndir og
eitthvað dregur fólk greinilega að
slíkum hryllingi. Hvers vegna ætli
það sé?
Snjöll kynning
Ástæðurnar eru eflaust margar
en í mínum huga er þetta fyrst og
fremst afþreying sem ber ekki að
taka of alvarlega. Auðvitað mætti
kryfja þessa þætti í löngu máli og
jafnvel skrifa langar ritgerðir um
hvernig þeir endurspegli ástand
heimsins og óréttlæti. En ég held að
ástæðan fyrir því að allar þessar
milljónir smelltu á „play“ á Netflix
sé einfaldlega forvitnin. Kynningin á
þáttunum hitti beint í mark, líkt og
nafnið, og ekki sakaði heldur hið
framandi tungumál sem talað er og
snjöll stikla. Líklega áttu þó fáir von
á því að þættirnir yrðu á allra vörum.
En ástæðan fyrir því er frekar ein-
föld, þetta eru bara helv … góðir
þættir!
»
Ef þú brýtur kexið
mætir grímuklædd-
ur böðull og skýtur þig
í hausinn. Líklega
yrðu flestir dálítið
stressaðir í slíkum leik!
MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2021
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
TRYGGÐU ÞÉR
MIÐA INNÁ
S . F. C H R O N I C L E
B B C
T I M E O U T
SÍÐASTA BOND MYNDIN MEÐ DANIEL CRAIG
ÞESSA VERÐA ALLIR AÐ SJÁ Í BÍÓ
84%
T H E T E L E G R A P H
90%
SÝND MEÐ ÍSLENSKU TALI NÝ ÍSLENSK – PÓLSK MYND FRAMLEIDD AF SAGA FILM