Ægir - 2021, Blaðsíða 27

27
fiskitegund, það þarf líka að horfa til
annarra sjónarmiða eins og t.d. áhrifa
veiðarfæra á sjávarbotninn. Mörg verk-
efni sem snúa að rannsóknum á búsvæð-
um eru í gangi. Þau tengjast bæði lang-
tímavöktun og breytingum og líka því
hvað mennirnir hafa verið að gera af
sér. Við verðum að skila næstu kynslóð
hafinu í jafngóðu og helst betra ástandi
en við tókum við því. Þetta verður að
vera viðvarandi hugsun og kallar á
rannsóknir, vöktun og eftirlit. Inn í þetta
spila líka auknar kröfur um margskonar
vottanir sem krefjast þess að safnað sé
saman upplýsingum til að byggja þær á.
Afurðir úr vottuðum veiðum seljast á
hærra verði en ella, sjómönnum, útgerð-
um og fiskvinnslum til góðs.“
Betri gögn gefa réttari niðurstöður
Fram hefur komið nokkur gagnrýni á
stofnstærðamat Hafró, sérstaklega í
þorski. Þar kemur ofmat stofnunarinnar
á stærð stofnsins til sögunnar, sem leiddi
til 13% niðurskurðar í ráðgjöf á núver-
andi fiskvieiðiári. Hvernig útskýrir Þor-
steinn það?
„Það sem í raun skýrir breytt mat er
að stórum hluta til vegna þeirra gagna
sem unnið er með. Með hækkandi aldri
þorskstofnsins hafa bæst við gögn sem
höfðum ekki í stofnmatinu fyrir 15 árum.
Þess vegna þurfti að spá fyrir um sam-
hengi milli niðurstaðna í togararöllum
og stofnmatsins fyrir eldri aldurshópa.
Með öðrum orðum, hvert er hlutfallið
milli þess sem veiðist í stofnmælingunum
og þess magns af viðkomandi árgangi
sem raunverulega er í sjónum. Í ljósi
þess að menn höfðu ekki þessi gögn um
langt árabil þar sem mjög lítið var af
gömlum fiski í stofninum þá þurfti að
spá um þetta hlutfall. Á síðustu árum
hafa safnast betri gögn fyrir elsta hluta
stofnsins og nú sést að forsendur um
hlutfall þess sem veiðist í rannsóknatog-
unum voru ekki réttar. Á mannamáli er
þetta því þannig að aflabrögð í stofn-
mælingum voru betri en sem nam vext-
inum í stofninum og því hefur stofn-
stærðin verið ofmetin í nokkur undan-
farin ár. Þær röngu forsendur sem menn
gáfu sér undanfarin ár gera það að
verkum að nú þegar gögnin liggja fyrir
verðum við að endurmeta þetta. Við er-
um ekki að týna þessum fiski, heldur er
það gagnafæðin sem gerir að verkum að
við ofmátum stærð stofnsins út frá afl-
anum í rallinu.“
Ekki hægt að tala um mistök
Þorsteinn segir að ástæðan fyrir því að
ekki var farið með þetta alla leið fyrr en
nú, þrátt fyrir að vísbendingar hafi legið
fyrir, sé sú að þetta hafi ekki verið töl-
fræðilega marktækt fyrr en nú. Þar af
leiðandi hefði verið óábyrgt að lækka
ráðgjöfina fyrr.
„Þegar þetta varð ljóst nú í vor varð
lækkunin talsverð, eins og raun bar
vitni. Svo bættist við að það voru tveir
árgangar sem ættu að vera sterkir inni í
veiðistofninum en eru lakari en aðrir ár-
gangar. Segja má að þau áhrif komi á
óheppilegum tíma. Þar er sérstaklega ár-
gangurinn frá 2016 sem veldur en hann
er nokkru minni en meðalárgangur og
vegur þungt inn í heildarmatið. Ef hann
hefði verið yfir meðallagi hefðu heildar-
áhrifin orðið mun minni og kannski bara
helmingurinn að því sem varð,“ segir
Þorsteinn og vill í þessu sambandi ekki
tala að mistök hafi verið gerð.
„Vísindin og aflareglan sjálf gera ráð
fyrir svona hlutum og það lenda allir í
þessu. Ég er þó ekki að verja þetta með
því að aðrir lendi í þessu líka. Það er
bara eðli gagnanna sem stýra svona
hlutum. Auðvitað gætu tilfelli orðið enn
verri ef reikiformúlurnar væru vitlaus-
ar. Þá væri hreinlega um mistök að
ræða. Það er ekki þannig. Þetta eru
gögnin. Þetta er nákvæmlega það sama
og er að gerast í Barentshafinu núna.
Þar fór veiðiráðgjöfin niður um 180.000
tonn, byggt á nákvæmlega sama atrið-
inu. Því miður eru þeir í jafnvondum eða
 Þorsteinn Sigurðsson fyrir framan höfuðstöðvar Hafrannsóknastofnunar að
Fornubúðum 5 í Hafnarfirði. Ljósmynd Svalhildur Egilsdóttir.