Ægir - 2021, Blaðsíða 28

28
verri málum hlutfallslega en við. Sam-
drátturinn þar var 20% en 13% hjá okk-
ur. Þetta er ekki sagt til þess að benda á
einhverja sem eru verri heldur aðeins til
að vekja athygli á að það er bara eðli
gagnanna sem gerir þetta að verkum.“
Þokkalegar væntingar
um loðnuvertíð
Þá snúum við okkur að loðnunni, þeirri
tegund af fiski sem er svo erfitt að
henda reiður á af ýmsum ástæðum. Ým-
ist gífurlegur afli eða veiðibann. Hver er
staðan núna?
„Miðað við þær rannsóknir, sem gerð-
ar voru fyrir ári síðan á ungloðnu, eru
þokkalegar væntingar um veiðina í vet-
ur. Upphafsráðgjöfin er 400.000 tonn sem
er mjög varfærin ráðgjöf miðað við þau
gögn sem sögulega eru til. Við förum því
mjög björt inn í haustið. Það hefur staðið
yfir leiðangur tveggja skipa sem munu
skoða stöðuna við Austur-Grænland og
síðan kemur að vanda lokamat í janúar
og eða febrúar. Ég leyfi mér að vera
mjög bjartsýnn þetta árið en auðvitað er
loðnustofninn sem slíkur búinn að vera í
krísu. Það hafa verið miklar breytingar
á útbreiðslunni og nýliðunin hefur verið
slök. Við erum að tala um veiði að meðal-
tali um 270.000 tonn alla þessa öld. Á síð-
ustu tveimur áratugum síðustu aldar
var meðalveiðin hins vegar upp á tæpa
milljón tonna. Við erum því að veiða inn-
an við þriðjung þess. Það skrifast ekki á
nýja aflareglu.“
Þorsteinn segir vandkvæði í fram-
leiðslugetu loðnustofnsins sem tengist
þeim hitabreytingum sem hafi orðið. „Þó
eru jákvæðar fréttir víða að norðan og
vestan um loðnu á svæðinu. Það styrkir
okkur í trúnni um jákvæða næstu vertíð.
Það er ekki bara jákvætt fyrir veiðina
því loðnan er langmikilvægasta fæðu-
tegund svo margra fisktegunda og færir
því mikla orku inn í lífkerfið. Orku sem
er flutt af öðrum hafsvæðum inn á okkar
því loðnan hrygnir og drepst hér við
landið að stærstum hluta. Þannig er hún
óendanleg uppspretta fyrir þær fiskiteg-
undir sem éta hana. Það er í raun miklu
stærra dæmi en það hvort hvort veiði-
kvóti loðnu verði 50.000 tonn eða 200.000
tonn. Við þurfum að horfa á þetta frá
báðum þessum hliðum,“ segir Þorsteinn.
Spurður hvort það geti hamlað loðnu-
göngum hingað til lands að þegar loðnan
er komin jafnlangt norður og raun ber
vitni þá hafi hún ekki orku til að komast
alla leið inn á landgrunnið. Það telur
Þorsteinn ólíklegt.
„Við sjáum að sú loðna sem kemur er í
góðu ástandi. Það er ekkert sem bendir
til þess að sú loðna sem lifir hafi það
slæmt. Loðnan er komin allt norður á 74.
gráðu við austurströnd Grænlands og
því er leiðin löng hingað suður fyrir
land. Það geta orðið einhver afföll á leið-
inni og eitthvað af loðnunni hættir
hreinlega við hrygningu hafi hún ekki
nægan fituforða enda þekkt í öllum fiski-
stofnum að fiskar hætti við hrygningu
hafi þeir ekki orku. Þá frestar fiskurinn
hrygningunni um eitt ár. Þetta sést í
mörgum tegundum sjávarlífvera. Humar
er dæmi um sjávardýr sem er ekki að
framleiða afkvæmi nema annað hvert ár
hér við land en á hverju ári þar sem skil-
yrði eru betri og hitastig hærra. Við höf-
um einnig séð í gegnum tíðina hjá karfa-
stofnum við landið að hann hættir við
hrygningu,“ segir Þorsteinn Sigurðsson.
Ströggl að ná hagræðingarkröfunni
„Fjármögnunin er alltaf ströggl og þessi regla um 2% hagræðingu á ári
er okkur erfið. Við erum í þannig starfsemi að það er erfitt að draga
saman. Við gerum út tvö rannsóknaskip og hægt að fækka úthaldsdög-
um en þá verða hinir dagarnir dýrari vegna fastakostnaðar. Við erum
að fá þrjá milljarða af fjárlögum af ríflega fjórum milljörðum sem við
spilum úr. Við erum með sértekjur upp á um einn milljarð. Það er líka
erfitt að draga saman í vöktun fiskistofna og fyrir vikið dregur krafan
um sparnað úr allri nýsköpun í rannsóknum. Til að reyna að snúa vörn
í sókn liggur lausnin í þeirri von og trú að stjórnvöld sjá mikilvægi þess
að sinna þessum málaflokki enn betur. Við reynum einnig að auka
rannsóknagetu okkar með margskonar samstarfi við aðrar stofnanir
og sókn í styrki frá Evrópusambandinu og norræna styrki. Þó það séu
ekki miklir peningar þá duga þeir kannski til þess að við getum haldið
áfram að leita svara við áleitnum spurningum.“
 Humarmerking. Myndin var tekin í leiðangri á Bjarna Sæmundssyni þar sem
tilraunir voru gerðar með að setja senda á humar til að fylgjast með ferðum
hans. Þarna er verið að sleppa merktum humrum. Ljósmynd Svalhildur Egilsdóttir.
 Trollið tekið, mynd tekin í marsralli
2020. Ljósmynd Svalhildur Egilsdóttir.