Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2009, Blaðsíða 11

Sjómannablaðið Víkingur er eitt af
fáum íslenskum sérritum sem helgað
er sjómennsku og sjómönnum. Á þessum
tíma-mótum í útgáfunni sendi ég blaðinu
árn-aðaróskir og óska því góðs gengis og
langra lífdaga áfram. Mér fi nnst langlífi ð
sýna að blaðið hefur alla tíð átt erindi
við sjómenn og jafnvel landkrabba eins
og mig sem aldrei hafa migið í saltan sjó.
Sjómenn eru öflug stétt og þeir liggja
yfirleitt ekki á skoðunum sínum. Sjómenn
á fiskiskipum láta í sér heyra ef þeim
finnst ríkja ofstjórn með veiðikvóta og
farmenn hafa eðlilega áhyggjur af minnk-
andi íslenskri útgerð flutningaskipa og þar
af leiðandi færri störfum Íslendinga í
þeirri grein.
Nauðsynlegt er að rödd sjómanna
heyrist og við þekkjum mergjaðar frá-
sagnir sjómanna af sjávarháska og fræki-
legum björgunarafrekum. Þessu er sinnt í
dagblöðum, tímaritum og bókum. Sjómenn þurfa líka að eiga
sín fagtímarit og málgögn og þar gegnir Víkingur mikilvægu
hlutverki og gerir vonandi lengi enn.
Í samgönguráðuneytinu eigum við margháttuð samskipti
við sjómenn og aðra sem tengjast hafnargerð, siglingum og
öryggismálum sjómanna. Með langtímaáætlun stjórnvalda um
öryggi sjófarenda, sem samþykkt var á Alþingi 2001, hafa náðst
umtalsverðar umbætur á sviði öryggismála sjófarenda og við
fögnum því að síðasta ár var án banaslysa á sjó. Aukin áhersla á
öryggismál sjómanna hefur skilað sér. Langtímaáætlunin tekur
bæði til atriða er varða öryggisbúnað og vinnuaðstöðu um borð
í skipum og til atriða er varða viðbúnað í
háska.
Sjómenn hafa séð að þekking og þjálf-
un og góð vinnubrögð í þessum efnum
eru grundvallarþáttur í öryggi þeirra
sjálfra. Þeir hafa tekið þátt í námskeiðum
á vegum Slysavarnaskóla sjómanna og
tileinkað sér nauðsynleg vinnubrögð til að
draga úr slysahættu. Þetta snertir ekki
aðeins sjómenn heldur einnig farþega
þeirra og hvaðeina er snertir siglingar og
meðferð skipa. Sennilega ætti að skylda
miklu fleiri starfsstéttir til að sitja reglu-
lega slík slysavarnanámskeið.
Líklega er sjómannastéttin sú stétt
landsmanna sem mest er talað um og þá
bæði vel og illa. Skáldin hafa ort voldug
kvæði um hina miklu sægarpa sem takast
æðrulausir á við hættur hafsins. Stundum
sprettur upp öfund sem hneykslast og sér
ofsjónum yfir miklum hlut þeirra og á
síðustu árum hafa rökræður um meinta
rányrkju, brottkast eða kvóta litað skoðanir manna.
En hvað sem því öllu líður hefur sjómannastéttin alla tíð
skipt miklu máli fyrir þjóðarbúið og gerir enn. Með störfum
sjómanna og öllum þeim störfum sem þeim tengjast fer fram
mikil verðmætasköpun.
Breytingar í þjóðfélaginu og atvinnuháttum hafa vissulega átt
þátt í því að sjómenn sigla ýmist í öldudal eða öldutoppi en
þeir eru vanir því. Þeir kunna að mæta erfiðleikum og óvænt-
um áskorunum. Þeir verða ennþá sægarpar sem mikil sæmd
er að.
Til hamingju með afmælið.
Sjómannablaðið Víkingur – 11
Kristján L. Möller.
Kristján L. Möller samgönguráðherra
Sjómannablaðið Víkingur 70 ára
Mikilvægt málgagn og síungt
Ljósmynd: Anders Christiansen
Víkingnum þótti við hæfi , í tilefni af
70 árunum sem eru að baki, að biðja
Jón Bjarnason, sem fer með sjávarút-
vegsmál í núverandi ríkisstjórn, að rifja
upp eftirminnilega sjóferð er hann hefði
farið. Jón brást vel við, eins og hans
var von og vísa, og sendi okkur þessa
skemmtilegu og fróðlegu frásögn sem er
mjög í anda Víkingsins.
Vorið 1951 ákváðu foreldrar mínir að
taka sig upp með fjölskylduna alla, sam-
tals 14 manns, og flytja búferlum frá
Asparvík í Strandasýslu að Bjarnarhöfn á
Snæfellsnesi. Faðir minn, Bjarni Jónsson,
var útvegsbóndi og tekjur heimilisins
byggðust að miklu á sjósókn. En fiskurinn
í Húnaflóanum hafði brugðist í nokkur ár
og því var valinn sá kostur að söðla alveg
um og flytja á annan landshluta. Foreldrar
mínir höfðu þá fest kaup á Bjarnarhöfn,
einni af mestu kostajörðum landsins.
Ferðin sjóleiðis frá Asparvík til Bjarnarhafnar er mér afar
minnistæð en ég var þá barn að aldri. Hún hófst með því að
fjölskyldan gekk um borð í Síldina, hákarlaskipið og trilluna
sem í senn hafði þjónað farsællega til sjóróðra, flutt lækni og
ljósmóður sem aðra farþega um áratugi í misjöfnum veðrum
Húnaflóans. Nú var ferðinni heitið inn á Drangsnes í veg fyrir
strandferðaskipið Skjaldbreið sem átti að flytja okkur til Bjarn-
arhafnar.
Síldin var mikið listasjóskip en skipar nú heiðurssæti á safni
og í gestamóttöku Hildibrands bróður míns og fjölskyldu hans í
Bjarnarhöfn.
Langt var liðið á júní og túnin græn. Þótt spenningurinn og
eftirvæntingin væri mikil fannst okkur krökkunum sárt að
kveðja fjöruna, hlíðarnar, steinana og hamrana sem höfðu verið
leikvöllur okkar allt frá fyrstu skrefum. Aksjónin var yfirstaðin
en þá höfðu allir húsmunir og amboð sem ekki var hægt að
flytja með sér verið boðin upp. Enn er mér nokkur óhugur í
minni að hafa horft á allt þetta
ókunnuga fólk sem kom og
gramsaði í eigum okkar og
hafði með sér á burt.
Sjóferðin með Síldinni
En hvað um það, ferðin var
hafin. Það var hægur sunnan-
andvari og hlýtt þegar Síldin
renndi frá Kvíanesinu í Asp-
arvík og stefnan var tekin inn
Húnaflóann á Drangsnes. Bát-
urinn var hlaðinn fólki og far-
angri og því betra að fá gott
sjóveður. En skyndilega rauk
hann upp með sunnanstormi,
hvítfyssandi sjó og ágjöfum.
Okkur krökkunum var stappað
saman fremst í bátinn undir
hvalbaknum og breitt yfir okkur segl.
Síldin tók miklar dýfur í öldurótinu.
Móðir mín kunni rokinu og ágjöfinni vel.
Kallaði þetta fruss. Þannig var kveðju-
myndin, faðir minn við stýrið á Síldinni
og móðir mín sem sat keik á þóftunni og
leit ekki undan þótt löðraði yfir bátinn.
Þegar inn á Drangsnes kom gekk brim-
rokið yfir bryggjuna og því ekki hægt að
lenda. Þar hafði safnast saman hópur
vaskra manna úr þorpinu til að taka á
móti okkur. Faðir minn hélt bátnum eins
nálægt bryggjunni og hann þorði og síðan
var okkur kastað í land á milli laganna. Ég
man óljóst eftir stórum og sterkum örm-
um sem gripu mig og báru í öruggt var.
Siglt með Skjaldbreið
Degi síðar kom Skjaldbreið. Þá var
veðrið gengið niður og búslóðin og fólkið
komst auðveldlega um borð. Mér fannst
Skjaldbreið hreint ævintýri með herbergj-
um, kojum og matsal. Þar var líka bryti sem var okkur mjög
góður og ég undraðist að hægt væri að elda svo góðan mat um
borð í skipi.
Á Norðurfirði var stoppað og hópur ættingja kom um borð
til að kveðja okkur en móðir mín, Laufey Valgeirsdóttir, var þar
fædd og uppalin.
Næst var stoppað á Ísafirði en annars var þoka fyrir öllum
Vestfjörðum og lítið að sjá.
Kýrnar höfðum við orðið að skilja eftir en tveir kálfar voru
með í för.
Að morgni 27. júní 1951 varpaði Skjaldbreið akkerum inni á
hinni fornu höfn í Kumbaravogi við Bjarnarhöfn. Þar var versl-
unarstaður um aldir. Við, fjölskyldan sem var fædd og uppalin
að hálfu á sjó, vorum komin til nýrra heimkynna. Tígulegt
Bjarnarhafnarfjallið og víðlend tún og engi blöstu við.
Ferðin hafði gengið giftusamlega en við uppskipunina slas-
aðist faðir minn á hendi og þótti súrt þegar fara þurfti með
hann til Stykkishólms í læknis-
aðgerð meðan aðrir skipuðu
upp búslóðinni.
Í Bjarnarhöfn var mættur
hópur Helgfellinga, nýrra sveit-
unga okkar, sem hjálpuðu við
að skipa upp og flytja búslóð-
ina heim. Þessari löngu og við-
burðarríku sjóferð minni var
lokið.
Mér er enn minnistætt þegar
ég, sem stuttur en léttfættur
drengur, hljóp frá sjónum upp
túnið í Bjarnarhöfn og heim að
bænum. Ég hafði aldrei getað
ímyndað mér að til væri svo
mikið samfellt graslendi og þar
blasti við.
Jón Bjarnason, sjávarútvegsráðherra
Frá Asparvík til Bjarnarhafnar
Jón Bjarnason.
Síldin skipar nú heiðurssæti á hákarlasafni Hildibrands, bróður Jóns, og fjöl-
skyldu hans í Bjarnarhöfn á norðanverðu Snæfellsnesi í Helgafellssveit.