Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2009, Blaðsíða 42

Við höfum í undanförnum Víkingum
velt fyrir okkur ljósmynd af togara
á Akureyrarpolli. Hver hann gæti ver-
ið? Nú hefur Birgir Þórisson höggvið á
hnútinn – hafi hann kæra þökk fyrir.
Birgir skrifar:
Blessaður Jón.
Loksins get ég sagt þér hvaða skip
þetta er. Hinir fróðustu menn um þetta
efni hafa grandskoðað myndina, og rætt
hana í þaula á vefnum. Sjá;
http://www.shipsnostalgia.com/gallery/
showphoto.php/photo/186803
Athyglin beindist fljótlega að að 10
mjög svipuðum skipum, sem smíðuð
voru í skipasmíðastöð Cook, Welton, &
Gemmel, í þorpinu Beverley í Yorkshire
í Bretlandi, (inn í landi, skammt frá
Hull), 1946-1947. Þessi skip voru eins
og númeri minni útgáfa af nýsköpunar-
togurunum íslensku, 520 til 560 tonn
brúttó, 10 fetum styttri, (166.7 milli
lóðlína) og fetinu mjórri.
En hvert þeirra? Það vafðist fyrir
mönnum. Þessu skipi hafði verið breytt
um 1960, afturmastur fjarlægt og sett í
staðinn loftnetsmastur aftan á stýrishús.
Í stað tveggja björgunarbáta með gálgum,
er kominn einn bátur og krani, og báta-
þilfarið stytt um eitt styttubil.
Helstu vísbendingarnar um hvert
skipanna er að ræða, er að fá af litum á
skipinu, og þar strandaði málið. Það
passaði ekki alveg við neitt þeirra.
Litirnir féllu best að tveim togur-
um stórútgerðarfyrirtækisins Boston
Deep Sea Fisheriers Ltd, St.Peter H102,
og St.Crispin H86.
Smíðaðir 1946 fyrir belgískt dóttur-
fyrirtæki Boston, NV Motorvisserij Ost-
end, og hétu þá Breughel O299, og
Rubens O297. Haustið 1955 voru þeir
fluttir undir annað dótturfyrirtæki
Boston Deep Sea, St.Andrew´s Steam
Fishing Co. Ltd, í Hull, og gefin dýrl-
inganöfnin St. Peter og St. Crispin. St.
Crispin hafði það af að stranda við
Kúðafljót 15. mars 1956, en náðist út,
og fékk viðgerð. Bæði skipin voru seld í
brotajárn 1965. Tveir vankantar voru
hinsvegar á: Ekki var þekkt hvort þeim
hefði verið breytt í þessa veru. Hins veg-
ar var vitað að brúarvængjunum hafði
verið breytt.
Enda reyndist þetta ekki vera ann-
ar þeirra. Glöggir menn komu með
mynd af togaranum Peter Cheyney
H195. Því skipi hafði áður verið hafnað,
þar sem það hafði þrílitan skorstein,
(svartur toppur, blá rönd, og restin grá),
en óþekkti togarinn á Akureyri virtist
hafa tvílitan skorstein. Eins munar því
að Peter Cheyney er enn með gálga
beggja vegna, en óþekkti togarinn
aðeins öðru megin. Þrátt fyrir þennan
mun er svo margt sameiginlegt að það
virðist óyggjandi að um sama skip er að
ræða.
Peter Cheyney var smíðaður 1946/
47 fyrir Færeying, Chr. Holm Jacobsen í
Þórshöfn, og hét fyrst Nólsoyjar Páll
(danskt Ö í Nólsoyar). Færeysk togara-
útgerð lenti í miklum erfiðleikum þegar
eftirstríðsgóðærinulauk, og í nóvember
1951 var togarinn seldur til gamalgróins
bresks togarútgerðarfyrirtækis, F & T
Ross, í Hull. Það fyrirtæki var á fallandi
fæti, eins og flestar smærri togaraút-
gerðir í Bretlandi, og var þetta síðasta
skipið sem það eignaðist. Það var skírt
upp, og nefnt Faraday H195. Allir tog-
arar fyrirtækisins hétu eftir vísinda-
mönnum í fremstu röð. 1954 var fyrir-
tækið yfirtekið af Boston D.S.F.Ltd, en
var látið vera til, að nafninu til, þangað
til Faraday var seldur 1959 til Newing-
ton Steam Trawling Co. Ltd. í Hull. Það
var eina litla togaraútgerðarfyrirtækið
sem gekk vel eftir seinna stríð, þegar
togarútgerðin færðist smám saman á æ
færri hendur. Það hve stærð er afstætt
fyrirbæri er að þetta „litla“ fyrirtæki
gerði yfirleitt út 6 togara. Skip þess hétu
eftir vinsælum rithöfundum, og muna
kannski einhverjir Íslendingar eftir
stórtækum landhelgisbrjótum eins og
Hammond Innes, og C.S. Forester. Aldrei
hef ég heyrt rithöfundarins Peter Chey-
ney getið, ekki frekar en Max Pember-
ton, en togari með því nafni komst í eigu
Íslendinga 1928, eftir að hafa strandað
norður á Melrakkasléttu. Max Pember-
ton fórst með allri áhöfn í seinna stríði.
Peter Cheyney H195 fór í brotajárn
1967, og var þá fátt eitt eftir af þessum
systurskipum.
Togarinn á Pollinum...
Myndin sem kveikti rannsóknina. Minjasafnið á Akureyri
Peter Cheyney H195. Þessa mynd fann Birgir á vefnum, sett þar inn af stórfróðum breskum heiðursmanni,
Steve Farrow að nafni, sem hefur þann starfa að mála skip á striga. Farrow hefur góðfúslega veitt Víkingn-
um leyfi til að birta myndina.
42 – Sjómannablaðið Víkingur