Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2009, Blaðsíða 21

Sjómannablaðið Víkingur – 21
Öll vitum við að Rómverjar beindu þumli upp ef þeir
vildu að fallinn skylmingaþræll fengi að lifa en væri þuml-
inum vísað niður blasti dauðinn við gladitornum. Þessi
sannfæring okkar er þó röng. Juvenal, seinasta háðsádeilu-
skáld Rómverja sem eitthvað kvað að (dáinn í kringum
127 e. Kr.), segir á einum stað: „Drepið hvern þann sem
lýðurinn gefur „þumalinn upp“ („verso pollice“).“
(„Third Satire“, lína 37).
Áhorfendur mátu frammistöðu skylmingaþrælsins.
Ef hann hafði staðið sig vel og fallið þeim í geð beindu
þeir þumlinum niður sem þýddi „niður með sverðin.“
Þannig lét lýðurinn í ljós velþóknun sína og lýsti því yfir
að þrælnum skildi gefið annað tækifæri til að vinna sig í
álit. Þessu höfum við öllu snúið við og lýsum yfir van-
þóknun okkar með því að vísa þumli niður og trúum að
Rómverjar hafi gert slíkt hið sama.
Orsök þessa misskilnings virðist liggja í slakri latínu-
kunnáttu franska listmálaranum Léon Gérôme sem 1872
málaði „Pollice Verso“ þar sem dauðadómur er táknaður
með niður vísandi þumalfingri. Listmálarinn stóð augljós-
lega í þeirri trú að „verso“ (að snúa, eða vísa) þýddi „snúa
eða vísa niður.“ Segið svo að listin geti ekki haft áhrif á
söguna.
Þumallinn upp og
dauðinn blasti við
Pollice Versio, málað 1872, en sem hangir nú á vegg í Phoenix Art Muse-
um í Arizona.
Þessu viljum við trúa
- en vitum betur
Guðjón Petersen
Mummi týnist og tækin innsigluð