Norræn tíðindi - 01.12.1962, Qupperneq 13

1962
Norrœn tíðindi
KALEVALA
Þegar Uhro KekJconen Finnlandsforseti kom í opinbera heimsókn til íslands
í ágústmánuöi 1957 afhenti dr. Gylfi Þ. Gislason, menntamálaráðherra, forseta
Finnlands fyrsta eintakiö af fyrra bindi Kalevalaljóða í íslenzkri þýöingu eftir
Karl ísfeld.
I formálsoröum þeirrar bókar segir dr. Gylfi Þ. Gíslason m. a.:
„Mörg og margvtsleg eru þau bönd, sem tengja Finna og Islendinga. Báöar
eiga þjóöirnar langa sögu aö baki, og menning beggja hvilir á gömlum merg.
En rtki þeirra eru ung, yngst á Norðurlöndum. Þótt Islendingar og Finnar séu
ekki skyldar þjóöir og tali óltkar tungur, heyra þær báðar til þeirri þjóðarfjöl-
skyldu, sem norræn menning og norrænir þjóðfélagshættir hafa bundið bönd-
um, sem eru jafnvel vináttutengslum eldri og traustari. Og svo margt er líkt í
sögu og hefð, örlögum og lyndiseinkunn Finna og Islendinga, að aukin kynni
hljóta að leiða og hafa leitt til sivaxandisamhygðar.“
Nú á þessu ári var annað bindi Kalevala-þýðingum Karls ísfeld gefið út.
Útgáfa þessa verks, sem að mörgu leyti er skylt okkar fornbókmenntum, er
mikill bókmenntaviðburður. Þýðing Karls Isfeld er með miklum, glæsibrag, —
orðavalið er hljómfagurt og þróttmikið.
Verkið er allmikið stytt í íslenzku þýðingunni. Hin viðurkennda heildarút-
gáfa Kalevala-kvæðanna frá 18ý9 er um það bil þriðjungi lengri.
Bókaútgáfa Menningarssjóðs hefur annast útgáfu þessa verks, sem almennt
er talið eitt af öndvegisverkum heimsbókmenntanna.
Finnska þjóðkvæðasafnið Kalevala er
mikill og sérkennilegur kvæðabálkur.
Ljóðin eru 50 talsins og alls um 23.000
vers. Kalevala-kvæðin mynda ekki eina
afmarkaða heild, hvorki að efni til né
að uppruna. Þau eru safn gamalla ljóð-
rænna þjóðkvæða, hetjukvæða, helgi-
sagna og söguljóða frá ýmsum tímum
og og úr ýmsum landshlutum Finn-
lands, en mörg kvæðanna eru af forn-
um toga spunnin.
Ýmsir fræðimenn hafa safnað þess-
um þjóðkvæðum og túlkað þau, en sá
sem öðrum fremur hefur bjargað þess-
um sérstæðu söguljóðum frá gleymsku
er málvísindamaðurinn Elias Lönnrot
(1802—1884).
Elias Lönnrot ferðaðist árum saman
um Finnland þvert og endilangt, en
einkum um byggðir finnskumælandi
manna og safnaði miklum fjölda af
gömlum kvæðum og sögum, sem lifðu
á vörum manna. Síðan felldi hann og
aðstoðarmenn hans kvæðin saman í einn
samstæðan kvæðabálk, sem hlaut nafn-
ið Kalevala.
Elias Lönnrot áleit, að þessi kvæði,
sem oft voru sögð fram eða sungin
af sérstökum kvæðamönnum, væru
brot úr stórum bálki söguljóða, er ort-
ur var endur fyrir löngu, en tvístrað-
ist síðan og greindist í f jölmörg minni
kvæði. Þótt fáir séu nú þeirrar skoð-
unar, þá hvílir sérstæður ljóðrænn
11