Fréttablaðið - 03.09.2022, Blaðsíða 18

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Það blasir
nefnilega
við nú um
stundir
hver sam-
nefnari
Evrópu
er. Það er
samband
þjóða þess,
sú megin-
stofnun
friðar og
öryggis
sem reist
er á grunni
lær-
dómsins
af seinni
heimsstyrj-
öldinni.
Innst inni
hljóta
forsvars-
menn VG
að vita að
flokkurinn
er ekki það
sem hann
segist vera.
En hvað er
hann þá?
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Að kvöldi hins 23. apríl 1983 ríkti galsa-
full spenna á ritstjórnarskrifstofu breska
dagblaðsins The Sunday Times. Blað næsta
dags var nýfarið í prentun. Á forsíðunni
var stærsta fréttaskúbb aldarinnar: Brot úr
nýuppgötvuðum dagbókum Adolfs Hitler.
Ritstjóri blaðsins, Frank Giles, tók upp
símann. Hann hugðist þakka Hugh Trevor-
Roper, einum fremsta sagnfræðingi Breta,
vel unnin störf en Hugh hafði gengið úr
skugga um fyrir blaðið að dagbækurnar
væru ósviknar. Þögn féll yfir ritstjórnina
þegar raddblær ritstjórans snöggbreyttist.
„Auðvitað krauma í manni efasemdir, Hugh.
En ekki nógu miklar til að taka 180 gráðu
viðsnúning, er það? Ó, ég skil. Þú ert að taka
180 gráðu viðsnúning.“
Efasemdir sagnfræðingsins hefðu ekki
átt að koma ritstjóranum á óvart. Blaða-
menn var tekið að gruna að maðkur væri
í mysunni. Margir höfðu hvatt hann til að
skoða dagbækurnar betur.
Frank Giles hringdi með hraði í eiganda
blaðsins, Rubert Murdoch. Enn var hægt
að stöðva prentunina. En Murdoch vildi
ekki heyra á það minnst. Blaðið hafði greitt
milljón pund fyrir birtingarréttinn á dag-
bókunum. Hann skipaði Giles að láta eins og
ekkert væri.
Næsta dag rokseldist blaðið. Fjöldi áskrif-
enda rauk upp. Ekki leið þó á löngu uns í
ljós kom að dagbækurnar voru falsaðar. The
Sunday Times varð aðhlátursefni og Frank
Giles var rekinn.
Hvorki til vinstri né græn
Sagan segir að til sé ljósmynd af ritstjóranum
Frank Giles þar sem hann heldur bókstaflega
fyrir eyrun á meðan æfir blaðamenn reyna
að segja honum að dagbækur Hitlers kunni
að vera falsaðar. Mér kom þessi mynd til
hugar við ræðu Guðmundar Inga Guðbrands-
sonar, félags- og vinnumarkaðsráðherra og
fyrrverandi umhverfisráðherra, á landsfundi
Vinstri grænna um síðustu helgi.
VG hefur legið undir ámæli síðustu misseri
fyrir að vera ekki til vinstri og enn síður græn.
Í ræðunni veltir Guðmundur Ingi fyrir sér
erindi Vinstri grænna í stjórnmálum, einkum
í tengslum við veru flokksins í ríkisstjórn,
og viðurkennir að erfitt hafi verið að láta
umhverfisráðuneytið af hendi. Efasemdir
sínar kæfir hann þó snarlega. Hann tekur
óeiginlega fyrir eyrun og segir VG þrátt
fyrir allt enn vera málsvara „mannréttinda,
réttlátara samfélags og náttúrunnar“ og að
umhverfisráðuneytið hafi ekki verið afhent
Sjálfstæðisflokknum „í blindni“.
Í ágúst árið 1984 var þýskur falsari, Kon-
rad Kujau að nafni, dæmdur í fjögurra ára
fangelsi fyrir að falsa fyrrnefndar dagbækur
Hitlers. En hann hafði falsað fleira. Í áraraðir
hafði Kujau málað og selt myndir sem hann
sagði eftir Hitler. Þegar Kujau var sleppt úr
haldi stofnaði hann listagallerí í Stuttgart
þar sem hann seldi „ósviknar falsanir“ á
verkum eftir aðra sem hann málaði sjálfur.
Myndirnar nutu mikilla vinsælda. Hann varð
þekkt sjónvarpsstjarna og bauð sig fram sem
borgarstjóri Stuttgart. Kujau lést árið 2000.
Tíu árum síðar var kona dæmd í fangelsi fyrir
að falsa falsanir eftir falsarann Kujau.
Fyrrum samstarfsmaður Frank Giles sagði
ritstjórann innst inni hafa vitað að ekki væri
allt með felldu þegar kom að meintri dagbók
Hitlers. En stundum langar menn svo einlæg-
lega til að eitthvað sé satt að þeir taka fyrir
eyrun.
Það glitti í efa í ræðu fyrrverandi umhverf-
isráðherra. Innst inni hljóta forsvarsmenn
VG að vita að flokkurinn er ekki það sem
hann segist vera. En hvað er hann þá? Óbreytt
fölsun? Ósvikin fölsun? Fölsuð fölsun?
Fölsuð fölsun eftir falsara? Kannski að tími
sé kominn til að Íslendingar eignist ósvikinn
umhverfissinnaðan vinstriflokk. n
Falsaðar falsanir
Ekkert opnar augu manna meira en
ógnin. Og þegar fólki stafar hvað
mesta hættan af henni verður hugsun
þess hvað skýrust. Aðalatriðin verða
ljós, hismið skilst frá kjarnanum – og
hægt er að greina það mikilvæga frá því létt-
væga.
Evrópustríðið sem nú geisar í austanverðri
álfunni hefur haft þessi áhrif á milljónir manna
frá norðri til suðurs og vestri til austurs. Þanka-
gangurinn á meðal þjóðanna hefur breyst.
Almenningur hefur öðlast nýjan skilning á
því sem brýnast er í lífinu, að vera laus undan
óttanum, yfirvofandi tortímingunni.
Og það er af þessum sökum sem pólitísk
umskipti eru að verða í mörgum þjóðríkjum,
svo sem í Finnlandi og Svíþjóð þar sem ráða-
menn og öll alþýða fólks áttar sig á því að hlut-
leysi í alþjóðamálum er í besta falli barnsleg
einlægni þegar krepptur hnefinn reiðir til
höggs og ætlar sér engu að þyrma um ókominn
tíma.
Og það er líka sakir þessa sem Evrópu-
sambandið hefur öðlast nýtt og meira vægi í
álfunni, af því beinlínis að samstaðan skiptir
meginmáli þegar sjálf lýðræðisgildin eru varin
– og mannréttindi eru tekin fram yfir einræðis-
legan yfirgang af verstu sort.
Það blasir nefnilega við nú um stundir hver
samnefnari Evrópu er. Það er samband þjóða
þess, sú meginstofnun friðar og öryggis sem
reist er á grunni lærdómsins af seinni heims-
styrjöldinni. Og þar er komið hryggjarstykki
álfunnar, samtakamátturinn gegn mannfjand-
samlegu sovéti síðari tíma sem enn þá eirir
engu þegar kemur að saklausu fólki, sem er
réttdræpt í huga skúrkanna.
Það er í þessu ljósi sem áhugavert er að
fylgjast með þvermóðskunni í íslenskri þjóð-
málaumræðu sem situr enn sem fyrr við sinn
keip, hvað svo sem gengur á í álfunni. Og þar er
staurblind trúin á fullveldi allri hugsun yfir-
sterkari, því allt samband við aðrar þjóðir er
örugglega til þess fallið að eyjarskeggjar tapi á
því.
Áunnin andúð íhaldsaflanna á Íslandi á
stærsta mannréttindabandalagi heims er
myllusteinninn um háls þjóðarinnar. Áskap-
aður óttinn við að þiggja sæti við stærsta lýð-
ræðisborð álfunnar er einhver átakanlegasta
myndin sem blasir við í samfélaginu hér á
norðurhjara. Og svo til arfgeng hræðslan við að
geta greitt þar atkvæði um eigin lög og reglur er
löngu orðin pínleg.
Nei, það skal enn þá hírst á heiðinni uppi, af
því Bjartur neitar að drepast. n
Augun opnast
Hvað er að frétta?
Stöðugar fréttir allan daginn á frettabladid.is
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 3. september 2022 LAUGARDAGUR