Fréttablaðið - 03.09.2022, Blaðsíða 76

Margar
þessara
hreyfinga
sem vinna
gegn
réttindum
hinsegin
fólks eru
vel fjár-
magnaðar
af auð-
ugum
einstakl-
ingum,
samtökum
og trú-
félögum.
Nú fyrir helgi fór af stað átt-
unda FO herferð UN Women
þar sem varningur er seldur til
stuðnings verkefnum þeirra.
Samtals hafa um 80 milljónir
króna safnast í herferðunum
og sú í ár verður tileinkuð hin-
segin verkefnum.
Stella Samúelsdóttir, fram-
kvæmdastýra UN Women
hér á landi, segir hinsegin
málefnin hafa orðið fyrir
valinu vegna gríðarlegs bak-
slags sem þau merki í réttindabar-
áttu hinsegin fólks á síðustu árum.
„Þar með talið innan Sameinuðu
þjóðanna, þar sem aðildarríki tak-
ast á um þessi málefni. Íhaldssamar
ríkisstjórnir, trúarhópar og jafnvel
frjáls félagasamtök hafa barist gegn
réttindum hinsegin fólks í áratugi
líkt og þau berjast gegn kynjajafn-
rétti. Réttindi hinsegin fólks eru
máluð upp sem aðför að hinni hefð-
bundnu fjölskyldu og normatífum
samfélagslegum gildum,“ segir hún
og bætir við að bakslagið megi einn-
ig rekja til uppgangs hægri öfgasinn-
aðra stjórnmálaflokka og -manna,
þjóðernishyggju, útlendingahaturs
og bókstafstrúar.
Hatursorðræða áberandi
„Þessi fjandskapur í garð hinsegin
fólks verður æ sýnilegri í milli-
ríkjasamböndum og samfélagslegri
umræðu. Margar þessara hreyfinga
sem vinna gegn réttindum hinsegin
fólks eru vel fjármagnaðar af auð-
ugum einstaklingum, samtökum
og trúfélögum. Þessi félagasamtök
vinna ekki einungis gegn réttindum
hinsegin fólks, heldur einnig réttind-
um kvenna,“ segir Stella og bendir á
þróun mála í Bandaríkjunum máli
sínu til stuðnings.
Ísland er ekki undanskilið þessu
bakslagi og segir Stella þau heyra af
ungu fólki sem ráðist sé á með sví-
virðingum og niðurlægingu.
„Þetta er hræðilegt. Þetta er sterka
flotta unga fólkið okkar sem er að
koma út úr skápnum og telur sig vera
að koma út í samfélag umburðar-
lyndis, en mætir í staðinn fordómum
og hatursorðræðu. Tölurnar tala
sínu máli en 80 prósent skólabarna
í löndum Evrópusambandsins hafa
séð eða heyrt neikvæð ummæli og
hegðun í garð skólasystkina sem eru
hinsegin. Þetta eru sláandi tölur og
væri áhugavert að kanna hver staðan
væri hér á landi. Við höfum heyrt
að mikið af hatursorðræðu gegn
ungu hinsegin fólki eigi sér stað á
samfélagsmiðlum, þar sem þau eru
hreinlega elt uppi. Við verðum að
bregðast við þessu strax.“
Engin töluleg gögn til
Eins og fyrr segir mun ágóði her-
ferðarinnar í ár renna til hinsegin
verkefna UN Women.
„Eitt mikilvægasta verkefni UN
Women í þágu hinsegin fólks er
gagnaöf lun. Ósýnileiki hinsegin
fólks, þegar kemur að gögnum, er ein
stærsta hindrunin í baráttunni fyrir
jöfnum réttindum þeirra.
Úrelt viðhorf valda bakslagi
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
Áætlað er að um 19 milljónir til
1 milljarður fólks í heiminum í dag
sé hinsegin. Þetta eru þó ágiskanir,
því töluleg gögn um tilvist þeirra
eru ekki tiltæk. Ef við búum ekki
yfir upplýsingum um hinsegin fólk,
búsetu þess, stöðu og þarfir, er erfitt
að bregðast við þeim.“
Stella bætir við að verkefnin hér
á landi hafi helst verið vitundar-
vakning um stöðuna og að safna
fjármunum til verkefna UN Women
á alþjóðavísu.
„Við tökum heils hugar undir að
það verði að auka fræðslu á Íslandi
um málefni hinsegin fólks. Án
fræðslu komumst við ekkert áfram.
Það er ákall eftir fræðslu frá unga
fólkinu okkar og við verðum að
bregðast við því. Fyrir okkur eldra
fólkið held ég að okkur veitti svo
sannarlega ekki af því að opna augu
okkar fyrir fjölbreytninni, læra og
hlusta og bæta um leið samfélagið
okkar þannig að við öll fáum að
blómstra. Við sem erum foreldrar
þurfum líka að fylgjast með því sem
börnin okkar eru að gera og horfa á á
samfélagsmiðlum. Samfélagsmiðlar
geta verið stórhættulegir börnum
þar sem oft er verið að koma á fram-
færi efni sem er engan veginn byggt
á réttum upplýsingum og getur verið
stórhættulegt eins og við erum að
heyra mörg dæmi um.“
Ekki nóg að breyta lögum
Stella segir okkur heppin hér á landi
að almennt hafi stjórnvöld staðið sig
vel í því að bæta réttindi og afnema
lög sem mismuna vegna kyns og
kynhneigðar hinsegin fólks. Einn-
ig hafi íslensk stjórnvöld talað fyrir
réttindum þessa hóps á alþjóðavett-
vangi þar sem því er viðkomið.
„Hins vegar er staðan sú í dag að
þó að lagaumhverfi og réttindi hafi
verið bætt er það enn samfélagið,
menningin, samfélagsmiðlar og
úrelt viðhorf sem eru að valda bak-
slaginu hér á landi. Hvað varðar
heilbrigðisþjónustu og þá sérstak-
lega fyrir transfólk, þá eru langir bið-
listar eftir þjónustu. Allt upp í mörg
ár eftir lífsbjargandi þjónustu. Þetta
er auðvitað eitthvað sem við verðum
að laga.“
Trans og intersex konur
UN Women hefur bent á að trans
konur og intersex konur glími við
útilokun frá konum og femínistum.
Aðspurð segist Stella telja að
kvennahreyfingin á Íslandi sé
nokkuð samstíga í þessum málum
og styðji við mannréttindi allra.
„Hins vegar eru hópar femínista
sem telja sérstaklega að trans konur
séu ekki konur og því eigum við
ekki að vera að berjast fyrir rétt-
indum þeirra. Þessu erum við hjá
UN Women alfarið á móti. Saman
erum við sterkari enda stöndum
við oft á tíðum frammi fyrir sömu
áskorunum og erum að berjast
fyrir sömu réttindum. Það að einn
hópur fái aukin réttindi þýðir ekki
að annar missi þau.“
Stella segir mestu mótstöðuna oft
á tíðum koma frá löndum í Austur-
Evrópu og fátækari ríkjum heims
og oft snúa að samkeppni um fjár-
magn.
„Jafnréttismál eru nú þegar fjár-
sveltur málaflokkur og við erum
endalaust að eltast við krónur til
að geta haldið úti starfinu okkar.
Þessi hópur lítur svo á að þarna sé
enn einn hópurinn að bætast við og
berjast um sömu krónur og aura.“
Stella segir samtökin líta á hin-
segin hreyfinguna sem bandamenn.
„Enda berjast þau fyrir mannrétt-
indum og jöfnum rétti, rétt eins og
kvennahreyfingin. Áskoranir hin-
segin fólks eru þær sömu og kvenna:
það býr við ofbeldi, jaðarsetningu,
fordóma, takmörkuð réttindi og lög
sem mismuna vegna kyns og kyn-
hneigðar. Þeir hópar sem búa við
hvað mesta mismunun og fordóma
eru trans konur og intersex konur.
Víðtæk og samþykkt mismunun
Mismunun gegn hinsegin fólki er
víðtækari og samþykktari en nokkur
önnur mismunun í heiminum í dag,“
segir Stella og bendir á að með því að
láta til sín taka í málaflokknum ryðji
Íslandsdeildin brautina sem fyrsta
landsnefndin af tólf á heimsvísu.
„Jafnrétti verður ekki náð nema
með jöfnum réttindum allra hópa,
þar með talið hinsegin fólks. Kyn,
kynvitund og kynhneigð hafa mikil
áhrif á réttindi og tækifæri fólks.“
Eins og fyrr segir er FO-varningur
til sölu áttunda árið í röð og hefur
verið armband, húfur og bolir.
„Núna í ár erum við að selja ótrú-
lega fallega vettlinga sem eru alís-
lensk hönnun og framleiðsla. En
Védís Jónsdóttir, prjónahönnuður og
legend, sá um að hanna vettlingana
og Varmi sér um að framleiða.“
Stella segist stolt af útkomunni:
„Védís lagði mikið upp úr því að
engin hlið vettlinganna væri eins.
Enda táknar það fjölbreytileikann
sem er markmið herferðarinnar.
Prjónavélarnar hafa ekki stoppað
síðustu vikur og það er mikil til-
hlökkun hjá okkur að ýta herferð-
inni úr vör.“
Hafa safnað um 80 milljónum
Í heildina hafa safnast um 80 millj-
ónir króna í gegnum FO á síðustu
árum.
„Við höfum getað sent alla þessa
fjármuni til verkefna UN Women
þar sem við höfum alltaf átt því láni
að fagna að hafa góðan bakhjarl sem
hefur styrkt framleiðsluna á varn-
ingnum. Það er gaman að segja frá
nýjasta bakhjarli FO sem er Sjóvá
sem gerir okkur kleift að senda allan
ágóða sem safnast,“ segir Stella og
bendir á mikilvægi þess að fyrirtæki
styðji við fjölbreytileikann í verki.
„Við erum mjög metnaðarfull og
viljum gjarnan brjóta 100 milljón
króna múrinn sem FO-herferðin
hefur náð að safna. Við skorum því
á alla, einstaklinga og fyrirtæki, að
kaupa vettlinga fyrir veturinn og
sýna samstöðu og stuðning við hin-
segin fólk um allan heim.“
Fjör utíu einstak lingar sem
spanna allan hinseginleikann eru
andlit herferðarinnar í ár.
„Það hefur verið svo ótrúlega gef-
andi og mikilvægt að hafa þau með
okkur. Á frumsýningarviðburð-
inum okkar á Húrra vorum við með
dagskrá fulla af hinsegin listafólki,
sem lagði baráttunni lið og erum við
því afar þakklát.“ n
Dragdrottning Íslands Lady Zadude, eða Villi Vill eins og hann heitir réttu nafni, er einn þeirra 40 glæsilegu hinsegin
einstaklinga sem eru andlit FO-herferðarinnar í ár. Herferðin er tileinkuð hinsegin verkefnum. Mynd/AnnA MAggý
Stella í vettlingunum sem eru úr 100% merínóull og kosta 4.900 krónur. Þeir-
fást á heimasíðunni unwomen.is. FréttAblAðið/Eyþór
36 Helgin 3. september 2022 LAUGARDAGURFréttablaðið