Fréttablaðið - 22.09.2022, Qupperneq 34

Nú er tímabært að
safna kröftum, hvíla
starfsfólkið, fækka
sýningum, lengja
æfingatíma og leggja
höfuðið í bleyti.
Heims faraldurinn lék
leikhúsheiminn illa og
það mun taka hann
tíma að rétta úr kútn-
um.
Af hverju
eru stóru
húsin
svona rög
við að gefa
ungum
íslenskum
leikstjór-
um tæki-
færi?
Sigríður Jónsdóttir
Síðustu tvö leikár virðast eins og
fjarlæg martröð sem einkenndist
af stöðugum lokunum, veikindum
og þroti. Sviðslistaheimurinn stóð
faraldurinn af sér, laskaður þó
og listafólkið þreytt. En sýningin
heldur áfram og blásið er til f lug-
eldasýningar á þessu leikári.
Mörg verkefni fá framhaldslíf á
þessu leikári: 9 líf og Emil í Kattholti
ríkja yfir Stóra sviðinu í Borgarleik-
húsinu og Vertu úlfur og Sjö ævin-
týri um skömm í Þjóðleikhúsinu,
allt vinsælar verðlaunasýningar.
En hvað er nýtt undir lækkandi sól
á komandi mánuðum?
Sjálfstæða senan stækkar stöðugt
Reykjavik Fringe Festival, sem
stækkar stöðugt, var haldin hátíðleg
í höfuðborginni yfir sumarmánuð-
ina og loksins fór Act Alone fram á
Suðureyri.
Tjarnarbíó tók stakkaskiptum
fyrir sumarmánuðina, barinn
var færður og forsalurinn þannig
stækkaður fyrir gesti. Sömuleiðis
var ný vefsíða tekin í notkun. Nýi
framkvæmdastjórinn, Sara Martí
Guðmundsdóttir, ætlar greinilega
ekki að taka málefnin neinum vett-
lingatökum en fyrir liggur grýttur
vegur, enda nauðsyn á stærra rými
og fjármagni. Ein tillagan er að
Tjarnarbíó fái Tjarnargötu 12 til
afnota en markaðsherferðin byrjaði
brösuglega og hvarf.
Leikár Tjarnarbíós er ekki búið
að tilkynna en miðað við þann
fjölmenna hóp þátttakenda sem
er í sjálfstæðu sviðslistasenunni
verður dagskráin örugglega pökkuð
og áhugaverð. Vonandi verður til-
raunastarfsemin ríkjandi en hún
hefur verið gjöful.
Bíó í leikhúsi og leikhúsbíó
Fyrsta frumsýning Þjóðleikhúss-
ins er sænski söngleikurinn Sem á
himni, byggður á verðlaunakvik-
mynd. Jákvætt er að sumarsöngleik-
urinn sé kominn yfir á haustið, ekki
veitir af eftir fremur dapurt veður.
Borgarleikhúsið leitar í bókmennt-
irnar fyrir sína fyrstu frumsýningu,
Á eigin vegum eftir Kristínu Steins-
dóttur. Skandinavískar kvikmyndir
koma einnig við sögu en Mátulegir,
byggð á Óskarsverðlaunamyndinni
Druk, er ein af jólasýningunum í ár.
Sérstök ákvörðun þar sem kvik-
myndin var á öllum skjáum nýlega.
Bíó Paradís endurnýjaði samning
sinn við National Theatre Live á
dögunum og eru leikhúsunnendur
hvattir til að fara í leikhúsbíó. Þar
ber helst að nefna nýja uppsetningu
á Mávinum og Straight Line Crazy
eftir David Hare með Ralph Fiennes
í aðalhlutverki.
Fjölbreyttur hópur
Fjölbreyttur hópur erlendra leik-
stjóra kemur til landsins. Þjóðleik-
húsið hefur lagt mikinn metnað í
erlent samstarf, þar á meðal með
Pussy Riot, Stefan Zeromski-leik-
húsið frá Póllandi og Complicité
með Simon McBurney í fararbroddi.
Þýska leikskáldið Marius von
Meyenburg mun heimsfrumsýna
nýjan þríleik og Ástralinn Benedict
Andrews snýr loksins aftur í Þjóð-
leikhúsið, til að leikstýra tveimur
þeirra.
Þessar sýningar raðast inn um
og eftir jól. Borgarleikhúsið býður
upp á Macbeth með unga og spenn-
andi litáíska leikstjóranum Uršulė
Bartoševičiūtė og Marat/Sade í
leikstjórn Rúnars Guðbrandssonar
þar sem okkar helsta og elsta sviðs-
listafólk mætir til leiks. Við þurfum
nefnilega ekki að leita langt yfir
skammt að hæfileikafólki.
Ný íslensk leikritun
Ný íslensk leikverk eru nokkur, þar
á meðal Nokkur augnablik um nótt
eftir Adolf Smára Unnarsson, Síð-
ustu dagar Sæunnar eftir Matthías
Tryggva Haraldsson og Góða ferð
inn í gömul sár eftir Evu Rún Snorra-
dóttur. En hvar eru ungu íslensku
leikstjórarnir?
Sjálfstæða senan, Umbúðalaust í
Borgarleikhúsinu og Þjóðleikhús-
kjallarinn, sýna að nóg er af ungu
og vel menntuðu sviðslistafólki. Af
hverju eru stóru húsin svona rög
við að gefa ungum íslenskum leik-
stjórum tækifæri?
Leikfélagið á Akureyri horfir til
fortíðar og frumsýndi Hamingju-
daga eftir Samuel Beckett fyrir
stuttu, sýningin kemur suður í nóv-
ember. Þeirra stærsta verkefni er
söngleikurinn Chicago sem Marta
Nordal leikstýrir með aðstoð dans-
höfundarins Lee Proud. Vonandi
leita þau í leikhúsminni Bob Fosse,
Gwen Verdon og Chita Rivera frekar
en fagurfræði kvikmyndarinnar.
Stjórnsýslublús
Nýtt frumvarp um fjárlög næsta
árs var tilkynnt á dögunum. Hvað
sviðslistirnar varðar þá á að kanna
rekstrargrundvöll fyrir þjóðar-
óperu og athuga húsnæðismál
Íslenska dansf lokksins. Fremur
óljós loforð. Einnig liggja á borð-
inu tillögur um breytingar á fyrir-
komulagi listamannalauna, sem er
löngu orðið tímabært. Launasjóður
listafólks stækkar um 30 milljónir
en þörf er á grunnbreytingum og
algjörri yfirhalningu launaum-
hverfisins.
Mikilvægasta skrefið er að sam-
eina launa- og styrktarsjóði sviðs-
listanna, dreifa umsóknarfrestum
yfir árið og fjölga launaflokkum.
Ísland verður að búa til sterkara
umhverfi fyrir sviðslistir af öllu tagi:
Sjálfstæða leikhópa sem þrífast til
lengri tíma, aftengja laun einstaka
verkefnum og hlúa að leikskáldum.
Þróunarstyrkir til handritaskrifa
verða að vera aðgengilegri fyrir leik-
skáld líkt og tíðkast hjá Kvikmynda-
miðstöð Íslands.
Það sem koma skal
Nú er tímabært að safna kröftum,
hvíla starfsfólkið, fækka sýningum,
lengja æfingatíma og leggja höfuðið
í bleyti. Heimsfaraldurinn lék leik-
húsheiminn illa og það mun taka
hann tíma að rétta úr kútnum.
Erlendis hafa stjórnir og stjórn-
endur leikhúsa sætt harðri gagnrýni
fyrir yfirborðskenndar breytingar.
Ekki má tylla sér í sama rassfarið
heldur nýta tækifærið og hugsa
skipulagið upp á nýtt. En íslenskir
áhorfendur eiga svo sannarlega von
á góðu miðað við dagskrána og allir
unnendur sviðslista eru hvattir til
að styðja við bakið á okkar stórkost-
lega listafólki.
Allir í leikhús! n
Á eigin vegum
eftir skáld-
sögu Kristínar
Steinsdóttur var
fyrsta frum-
sýning Borgar-
leikhússins
á leikárinu
2022–2023.
MYND/GRÍMUR
BJARNASON
Söngleikurinn Sem á himni var frumsýndur í Þjóðleikhúsinu um síðustu helgi. Elmar Gilbertsson óperusöngvari fer
með aðalhlutverk hljómsveitarstjórans Daníels sem flyst aftur til heimabæjar síns. MYND/JORRI
Sýningin heldur áfram
Leikárið 2022–2023
26 Menning 22. september 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ