Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1982, Blaðsíða 21

17 -
8. ÖNNUR MYNDGERÐAKERFI
Enda þótt "venjulegar" röntgenrannsóknir verði áfram þungamiðjan
i sjúkdómsgreiningaraðferðum, sem byggja á myndgerð og mynd-
túlkun, þá eru nú fleiri myndgerðakerfi, sem gegna sama hlut-
verki. Sum þeirra (CT og Gammacamera) nýta jónandi geislun
ásamt flóknum rafeindabúnaði til myndgerðar, önnur, eins og
úthljóðsbylgjur (ultrasound), ekki.
7.1. Úthljóðsrannsóknir (sonar, ultrasound).
Hátíðnihljóðbylgjur, sem beint er inn í líkamann
endurkastast frá hinum ýmsu vefjum. Hljóðbylgjur
þessar eru framleiddar í þar til gerðum sveiflurásum og sendar
inn um "sónkanna" (transducer), sem jafnframt er hljóðnemi,
tekur við og framsendir bergmálsbylgjur frá líkamsvefjum (7).
Þróunin í úthljóðstækni hefur verið mjög ör; upphaflega var
aðeins um að ræða aðferð til nákvæmrar mælingar á bergmáli á
mismunandi dýpt í líkama eða líkamshluta, sem skráð var á
katóðugeislaskermi sem línur á tveggja ása (coordinat) kerfi.
Þessi tækni, nefnd A-scan, hefur ennþá þýðingu, en þó oftast
aðeins sem viðbótarupplýsingar við svonefnd B-scan: Með full-
komnun á yfirfærslubreytum (transducer) hefur fengizt bergmáls-
gjafi, sem beina má eftir líkamanum á fyrirfram ákveðinni braut
og fæst þannig "bergmálssneið" gegnum ákveðinn líkamshluta. í
móttökuhluta tækjanna er lítill tölvuhluti, sem framkvæmir
mat og nákvæman útreikning á tíðni bergmálsins frá hinum
ýmsu vef jum og byggir þann.ig upp nákvæma mynd þeirra í
sneiðinni (Gray-scale technique). Annað þróunarstig úthljóðs-
rannsókna-tækninnar er svonefnd "real-time" aðferð. í þeim
tækjum er bergmálsmyndin breytanleg, þ.e. fylgjast má með
hreyfingu, t.d. fósturs, hjarta, æðasláttar, o.s.frv., á
katóðugeislaskermi. Þróun í úthljóðstækni er
mjög ör, og sérstakir yfirfærslubreytar (transducers) eru oft
nauðsynlegir fyrir hverja einstaka tækni, en rétt er að skýra
stuttlega frá forsendum: