Fréttablaðið - 17.12.2022, Qupperneq 8

Nýtt veðurtungl Evrópsku
geimvísindastofnunarinnar
markar kaflaskil í veður­
athugun. Meðal annars fær
Veðurstofa Íslands aðgang að
eldingamæli sem er mikil­
vægt fyrir flugumferð.
kristinnpall@frettabladid.is
VE ÐUR Evrópska geimvísinda­
stofnunin skaut nýju veðurtungli
út í geim í vikunni, sem á að marka
kaf laskil í veður athugun. Veður­
stofa Íslands er afar spennt að kom­
ast yfir gögnin úr gervihnettinum.
„Við fögnuðum þessu með köku
hérna á Veðurstofunni, það er svo
mikil spenna fyrir þessum tíma­
mótum,“ segir Elín Björk Jónas­
dóttir, hópstjóri veðurþjónustu,
aðspurð út í þessi tímamót.
„Veðurtunglin eru okkur ofboðs­
lega mikilvæg til að fylgjast með
breytingum í rauntíma. Áður
fyrr var lítið um veðurathuganir
og það kom fyrir að lægðir komu
upp á land sem enginn vissi af, því
þær fóru fram hjá þeim fáu veður­
athugnarstöðvum sem voru til
staðar. Þegar fyrsta veðurtunglið
fór á loft hófst nútímaveðurfræði­
kaflinn og veðurtunglunum hefur
fjölgað hratt á fimm áratugum.“
Elín segir að þetta hafi verið fyrsta
veðurtunglið af þremur sem er á
leiðinni út í geim og segir að þetta
eigi eftir að hafa jákvæð áhrif víða.
„Þetta er fyrsta veðurtunglið af
þremur sem eru búin mun betri
tækni og skila okkur betri mynd­
um. Við notumst við tvenns konar
veðurtungl, sístöðutungl sem skila
gögnum á fimm mínútna fresti og
póltungl sem eru alltaf á sporbaug
um jörðu. Póltunglin skila betri
gögnum en það er lengri bið á milli
þess að þau skili inn efni, en með
þessu erum við að fá gögn líkari
þeim sem við fáum í póltunglunum
en í rauntíma,“ segir Elín og að þetta
gjörbreyti eftirliti með eldingum.
„Með þessu fáum við afnot af eld­
ingamæli sem fylgist með stöðunni
hérna yfir hafinu suður af Íslandi.
Við vorum ekki nægilega vel sett í
eldingamælingum, en þetta verður
gríðarlega mikilvægt fyrir flugum­
ferðina sem er að aukast við Ísland.
Þó að eldingamælirinn eigi líklegast
ekki eftir að ná upp á land á Íslandi
nær þetta f lugumferðarsvæðinu
fyrir sunnan Ísland og með því sjáum
við hvað er væntanlegt til landsins.“
Hún segir að þetta eigi fyrst
og fremst eftir að skila meiri ná­
kvæmni í veðurspám.
„Þetta verður fyrst og fremst
jákvætt skref í veðurspám. Með
þessu getum við betur mælt raka í
andrúmslofti og mengun, og getum
birt nákvæmari spár. Það er bylting­
in sem hefur verið talað um,“ segir
Elín. „Þær aukast alltaf kröfurnar.
Fólk vill fá nákvæma spá fyrir pall­
inn á sumarbústaðnum sínum,“
segir Elín kímin, aðspurð hvort allar
spár héðan í frá verði nákvæmar.
Hún segir að þetta gefi Veður­
stofunni betri möguleika til að spá
fyrir um ofsaveður.
„Það er mikilvægur punktur í
þessu, að þetta er betri vettvangur
til að sjá fyrr upplýsingar um ofsa­
veður og koma því áleiðis. Á svæðum
í Evrópu þar sem hætt er við skyndi­
flóðum af völdum eldinga gæti þetta
reynst afskaplega mikilvægt. Svo
verður hægt að sjá betur hvar er von
á skýstrókum og eldingaveðrum
sem kosta mannslíf á hverju ári,“
segir Elín, sem tekur undir að þetta
bæti allt starf Veðurstofunnar.
„Í grunninn ætti þetta að hjálpa
okkur að skila nákvæmari veður­
spám og að auka möguleika okkar á
að fylgjast með náttúruvám, jökla­
þróun, loftslagsbreytingum og jarð­
hræringum, þó að það sé auðvitað
margt sem við þurfum að læra fyrst.“
Elín kveðst sjálf vera orðin mjög
spennt. „Heldur betur. Ég minntist
á það á samskiptamiðlum á sínum
tíma að ég væri öfundssjúk að sjá
gögnin sem NASA var með undir
höndum, en nú erum við að fá sömu
gögn.“ n
Von á nákvæmari veðurspá
Það var eldflaug af tegundinni Ariane 5 sem fór með veðurtunglið frá Franska Gvæjana út í geim vikunni. MYND/ESA
Við vorum ekki nægi-
lega vel sett í eldinga-
mælingum, en þetta
verður gríðarlega
mikilvægt fyrir flug-
umferðina sem er að
aukast við Ísland.
Elín Björk
Jónasdóttir, hóp-
stjóri hjá Veður-
stofu Íslands
benediktboas@frettabladid.is
LANDBÚNAÐUR Vöðvasullur hefur
greinst í sauðfé á svæði Heilbrigðis­
eftirlits Austurlands. Þetta kom
fram á bæjarráðsfundi Hornafjarð­
ar í vikunni. Var starfsmönnum
falið að minna alla dýraeigendur á
að sinna ormahreinsun árlega svo
komið verði í veg fyrir að vöðva­
sullur berist á milli dýra.
Á f undi Heilbrigðisnefndar
Austurlands í byrjun mánaðarins
kom fram að tíðindin væru mikil
vonbrigði og merki þess að sótt­
varnaraðgerðum gegn útrýmingu
sulls sé ekki framfylgt eins og vera
ber. „Hvergi má víkja frá þessum
sóttvörnum og nauðsynlegt að
tryggja að allir hundar séu band­
ormahreinsaðir árlega eftir sláturtíð
eins og lög og reglur segja til um, og
að hindra að þeir komist í hrámeti,
svo sem slátur úrgang,“ segir í bókun
nefndarinnar.
Á heimasíðu MAST segir að
vöðvasullur í sauðfé sé blöðrur í
vöðvum kinda sem innihalda lirfur
bandormsins Taenia ovis, sem lifir
í hundum og refum. Þegar hundur
eða refur étur hrátt kjöt sem inni­
heldur slíkar blöðrur komast lirf­
urnar í meltingarveginn þar sem
þær verða að ormum. Egg ormanna
fara út með saur og geta þaðan bor­
ist í sauðfé. Til að stöðva hringrásina
er mikilvægt að eigendur láti orma­
hreinsa hunda sína. n
Vöðvasullur í sláturlömbum
Vöðvasullsbandormurinn smitast
ekki í fólk en sullurinn veldur
skemmdum á kjöti og að öllum
líkindum vanlíðan fyrir sýkt fé.
8 Fréttir 17. desember 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ