Borgfirðingabók - 01.12.2016, Blaðsíða 269

269
B O R G F I R Ð I N G A B Ó K 2016
Þau hjón eru skráð í sálnaregistur í Innra-Hólmssókn eftir húsvitjanir
gjörðar í des. 1790 að Stóru-Fellsöxl en þar eru þau hjón með Ingjald
Tómasson, 10 ára tökupilt, 3 vinnukonur, 2 vinnumenn og eina 76 ára
tökukerlingu, guðhrædda, og þar á heimili eru bækur nógar til húslestrar.
Aftur eru þau skráð að Stóru-Fellsöxl í desember 1792 með sömu
upplýsingar nema tökukerlingin ekki með, kannski látin.33 Ingjaldur
fylgir þeim svo að Háafelli síðar, nafnið gæti bent til að hann væri frændi
Elínar þó ekki hafi fundist staðfesting á því í neinum manntölum eða
í Íslendingabók. Þau hjón hafa komist í góðar álnir miðað við þessa
frásögn. Ástæða þess gæti verið að þau höfðu öruggar tekjur meðan þau
unnu við vefsmiðjurnar og höfðu að öllum líkindum áfram vinnu við
vefnað og spuna eftir vinnuna þar, hugsanlega hjá Ólafi Stephensen að
Sviðsholti, Álftanesi. Áfram gekk þeim vel í Borgarfirðinum og gátu
keypt jörð þegar hún fékkst á góðu verði, 1794. Það bendir margt til að
þau hafi haft atvinnu af vefnaði og spuna á jörðunum sem þau bjuggu á
í Borgarfirðinum. Brynjólfur var ráðsmaður Ólafs Stephensen að Leirá
og svo bjuggu þeir í nábýli síðar, en Ólafur bjó að Innra-Hólmi þegar
þau hjón fluttu að Stóru-Fellöxl. Hrefna Róbertsdóttir kastar fram þeirri
spurningu í bók sinni Landsins Forbetran hvort vefsmiðja Ólafs hafi
kannski verið staðsett á Leirá.34
ELÍN OG BRYNJÓLFUR KAUPA JÖRÐINA HÁAFELL AF SKÁLHOLTS STÓLS-
JÖRÐUM FYRIR 30 RD. ÁRIÐ 1794
Fyrsta umtalsverða sala ríkiseigna á Íslandi var sala jarðeigna biskups-
stólanna við lok 18. aldar og á fyrstu árum hinnar 19. Markmiðið var að
auka sjálfsábúð í landinu og koma fjárhag stólanna á fastan grundvöll.
Ráða menn þóttust þess fullvissir að sjálfseignarbændur nýttu jarðir sín-
ar betur en leiguliðar. Vilji konungsvaldsins til að koma á nútímalegu
sam félagi á Íslandi og stuðla að því að bændur fengju meira vald yfir
land inu sem þeir ræktuðu í þeirri trú að slíkt myndi auka framfaravilja
þeirra og atorku. Vaxandi sjálfsábúð bænda var í Danmörku og hafði
gefist vel.35 Elín og Brynjólfur keyptu jörðina Háafell, Fitjasókn árið
33 ÞÍ. Kirknasafn. BC/1. Sálnaregistur í Innra-Hólms sókn eftir húsvitjanir í des. 1790 og
1792
34 Hrefna Róbertsdóttir, Landsins forbetran, bls. 75
35 Guðmundur Hálfdánarson, „Sala Skálholtsjarða. Fyrsta uppboð ríkiseigna á Íslandi“,
bls. 71 og 95