AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1994, Síða 43

O'
z
TÆKNIÞROUN A ISLANDI
í 50 ÁR
Ef litið er til tækniþróunar á íslandi um 50
ára skeið má í stuttu máli segja að hún
hafi orðið mjög ör síðan í seinni heims-
styrjöldinni. Tæknivæðingin, vélvæðingin
til lands og sjávar hefir létt störfin og leitt til stórbættrar
afkomu þjóðarinnar. Rafvæðing til sjávar og sveita
hefir átt sér stað á tiltölulega skömmum tíma. Hring-
vegur hefur verið lagður.vegir lagðir bundnu slitlagi,
brýr byggðar um land allt, fiskiflotinn verið byggður
upp og búinn fullkominni tækni.flugsamgöngur eru
orðnar stór þáttur í samgöngum innanlands og milli
landa. Hafnargerð og flugvallagerð hefir miðað vel
um land allt. Vatnsvirkjanirog hitaveitur lýsa nú upp
og færa yl og birtu í húsakynni okkar. Um 86 % íbúða
lands- ins eru hituð upp með jarðhita. Flest húsa
okkar hafa verið endurbyggð á rúmlega 50 árum.
Traktor einn eða fleiri á hverjum bæ og svona mætti
lengi telja.
Heilbrigðiskerfið er eitt hið besta og hefir á að skipa
vel menntuðu starfsfólki. Meðalaldur okkar er með
því hæsta, sem þekkist í heiminum. Hinu skal ekki
gert lítið úr, að undir atvinnuvegi okkar þarf að renna
fleiri stoðum til þess að okkur farnist vel. Það er ekki
nóg að treysta á þorskinn eins og gert er. Hrafna-
Flóki gleymdi sér við veiðiskapinn og hröklaðist burtu
af landinu vegna skammsýni, við ættum ekki að feta
í fótspor hans, nú seint á tuttugustu öldinni.
LANDBÚNAÐUR
í landbúnaði var tún og útengi slegið með orfi og Ijá,
rakað og snúið með hrífu, bundið í bagga og reitt
heim á klökkum. Böggum var velt inn í hlöðu eða lyft
upp af handafli í lön í heygarði. Þó voru komnar nokkr-
ar hestasláttuvélar upp úr 1930 sem breyttu miklu
með heyskapinn.
Slátturinn stóð í 8 til 10 vikur og staðið var á engjum
frá kl. 7 til 21 að kvöldi og oft barist við þurrkun heys-
ins fram á haust, stundum með rýra eftirtekju.
Nú er slættinum oft lokið á einni til þremur vikum með
nýjustu vélvæðingu, traktorum, sláttuþyrlu og rúllu-
baggahirðingu sem gerir hlöður óþarfar sem nú
standa oft ónotaðar. Með þessu móti næst mun betri
fóðurnýting.Hirðing er minna háð þurrki og tekur lítinn
tíma. í staðinn fyrir tvo 50 kg bagga á hvern hest,
þ.e. 2 tonn á 20 hesta lest, er nú farið með allt að 20
tonn í ferð eða 40 stk. 300 til 500 kg rúllubagga á
vagni.
Allt útengi hefir verið þurrkað, jafnvel svo langt gengið
að vaðfuglar eiga nú óvíða griðland og til undan-
tekningar má'telja dæmi eins og þegar Valdimar
Jónsson á Álfhólum í Landeyjum lét skilja eftir ákveðið
stórt svæði af mýrlendi sínu sem griðland handa vað-
fuglunum. Þá var hann sennilega elsti búandi bóndi
í sinni sveit, en framsýnni en flestir.
Kálgarðar voru plægðir með hestum eða pældir af
handafli, götur mokaðar, beð mulin og útsæðið oftast
handsett.Kartöflur og rófur voru ræktaðar á flestum
bæjum, þar sem betur var komið var einnig ýmiss
konar grænmeti ræktað. Þessi störf eru nú öll vél-
vædd fyrir nokkrum áratugum, með traktorum, niður-
setningar- og upptökuvélum.
FLÓAÁVEITAN
Mjög merkilegt framtak var þegar ráðist var í
Flóaáveituna. Tekinn var um 20 m breiður skurður úr
Hvítá með svo öflugri skurðgröfu að hún reif upp mest
allt hraungrýti sem þurfti við skurðgerðina, svo lítið
þurfti að sprengja, að sögn Sigfúsar Öfjörð fv. fram-
kvæmdastjóra Ræktunarsambands Skeiða og Flóa.
Hann vann við framkvæmdina. Grafan var keypt frá
Bandaríkjunum, gekk á brautarteinum sem lagðir
voru jafnóðum sitt hvorum megin á bakkana. Áveitu-
skurðakerfi var svo komið upp suður yfir allan Flóa.
Þetta skapaði grundvöll fyrir mjólkurframleiðslu og
stofnun Mjólkurbús Flóamanna 1929 og gjörbreytti
afkomu bænda á Suðurlandi.
SAMGÖNGUR
Fyrir 50 árum voru mörg vatnsföll óbrúuð og því
erfið yfirferðar og oft hættuleg, bæði að sumri og
vetrarlagi. Menn misstu hesta sina eða bílinn niður í
sandbleytu eða straumharða ála sem kostuðu marg-
an manninn lífið. Vegir voru lagðir á mjög frumstæðan
hátt ef litið er með augum ungs manns í dag.
41
SVEINSSON TÆKNIFRÆÐINGUR