AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1994, Qupperneq 75

Flugvélin TF-ERR sem Landmælingar Islands hafa leigt til
loftmyndaflugs undanfarin ár. Við hlið hennar er hluti loft-
myndabúnaðar stofnunarinnar. Ljósmynd G.V./ LMI.
Þótt loftmyndir séu oft notaðar sem ígildi korta eru þær
ekki eiginleg kort og því þarf að gæta varúðar þegar gerðar
eru beinar mælingar á lengdum eða flatarmáli, einkum ef
land er mishæðótt. Við stækkun eftir loftfilmu er annaðhvort
óskað eftir ákveðnum mælikvarða eða stærð. Mjög
mikilvægt er að viðskiptavinir geri sér grein fyrir því að um
meðaltalsmælikvarða er að ræða. Til að nálgast mæli-
kvarða sem best þarf að nota uppdrátt, annars þarf að fá
mældar vegalengdir milli sýnilegra kennileita á loftmynd-
inni.
REGLUBUNDIÐ LOFTMYNDAFLUG
Árið 1985 kynntu Landmælingar fslands áætlun um
reglubundið loftmyndaflug til aukinnar hagkvæmni fyrir
notendur mynda í landinu og betri nýtingar á tækjum og
tækifærum til myndatöku. Áætlunin hefur síðan verið lögð
til grundvallar við nær alla loftmyndatöku sem ekki er
sérpöntuð frá viðskiptamönnum utan stofnunarinnar.
Samkvæmt áætluninni hefur láglendi landsins verið
myndað á 5 ára fresti, hálendið á 10 ára fresti og fyrir-
hugað var að mynda þéttbýli á þriggja ára fresti þótt það
hafi ekki verið gert nema að litlu leyti. Þetta hefur skilað
reglubundnari myndatöku af landinu og auknum afköstum
á hvern flugtíma. Stefnt er að áframhaldandi loftmyndatöku
af landinu samkvæmtfyrrnefndri áætlun eins og undanfarin
ár (flughæð 5500-6000 metrar).
Á hverju ári þarf að sinna ýmsum breytilegum þörfum
stofnana, sveitarfélaga og annarra aðila, til dæmis vegna
verklegra framkvæmda, rannsókna og náttúruhamfara.
Þessi hluti loftmyndaflugsins hefur undanfarinn áratug
aðeins verið lítill hluti þess. Tekjur Landmælinga íslands
vegna loftmyndatöku hafa komið af þessum sérpöntuðu
verkefnum, en þær hafa aldrei náð að greiða nema lítinn
hluta kostnaðar við flugið.
NOTKUN
Árlega eru unnin um 1000 verkefni á Ijósmyndastofu Land-
mælinga íslands við eftirgerð loftmynda, fyrir notendur utan
stofnunarinnar. Stærstu verkefnin eru unnin fyrir
ríkisstofnanirog sveitarfélög, en um helmingurverkefnanna
er fyrir einstaklinga. Helstu notkunarsviðin eru kortagerð,
byggðaskipulag, landamerki, landskipti og landsala,
landfræði-og jarðfræðirannsóknir, sumarbyggð, verklegar
framkvæmdir, örnefnasöfnun og ferðamál.
Verkefnin dreifast misjafnlega yfir árið. Fæst eru þau yfir
vetrarmánuðina en langflest á sumrin. Notendum loftmynd-
anna má skipta f þrjá meginhópa: ríkisstofnanir, sveitarfélög
og fyrirtæki, og einstaklinga. Á síðasta áratug var hlutfall
innkominna verkbeiðna fyrir hvern hóp þannig að meðaltali
að ríkisstofnanir pöntuðu 29% verkefna, sveitarfélög og
fyrirtæki 26% og 45% verkefna komu frá einstaklingum.
Einstaklingar hafa í síauknum mæli nýtt sér þjónustu stofn-
unarinnar. Þess ber að geta að það er mjög misjafnt hve
margar myndir eru unnar í hverju verkefni svo að þessar
tölur gefa ekki endilega rétta mynd af því hve margar
myndir eru unnar fyrir hvern hóp. Tilgangur einstaklinga
með kaupum á loftmyndum er yfirleitt annar en ríkisstofn-
ana og færri myndir í hverju verkefni. Síðustu fjórtán ár
hafa að meðaltali verið seldar ár hvert 1500 stækkanir og
um 5000 snertimyndir til annarra notenda en Landmælinga
íslands.
Skortur á kortum í stórum mælikvarða er án efa ástæðan
fyrir almennari notkun loftmynda hér á landi en í mörgum
nágrannalandanna. Dæmi um verkefni, þar sem stuðst var
við geysilegt magn stækkaðra loftmynda vegna skorts á
kortum, er lagning Ijósleiðara um landið. Sumarbyggð rís
oft án þess að áður séu gerð kort af svæðunum og hefur
þetta til dæmis skapað vandamál bæði á Suðurlandi og í
Borgarfirði. Sumarbústaðaeigendur koma því gjarnan og
kaupa loftmyndir. Það fer nú vaxandi að bygginganefndir
óski eftir að umsóknum um byggingu sumarbústaða fylgi
loftmynd af fyrirhuguðu byggingarsvæði.
Ný myndavél af gerðinni Wild Leica RC30 með aukabúnaði,