AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1995, Blaðsíða 70

HERMANN SVEINBJÖRNSSON, LÍF- OG UMHVERFISFRÆÐINGUR
ÞAÐ ER FAGURT AVOLLUNUM
ÞEGARVELVEIÐIST
Ofangreind setning var höfð eftir bónd-
anum á Hvítárvöllum í Borgarfirði
þegar hann á fögrum sumarmorgni
kom úr fengsælli netjavitjun. Ég tel að
þessi tilvitnun lýsi í hnotskurn mannlegu eðli gagnvart
náttúru- og umhverfisvernd. Þegar fólki líður vel og
það unir hag sínum getur það notið fagurs umhverfis
og fjölbreyttrar náttúru, annars ekki. Fólk sem er
svangt eða býr við örbirgð eða ófrið getur á engan
hátt notið fagurs umhverfis né lagt eitthvað af mörkum
því til verndar og viðgangs. Þessi einföldu sannindi
eru ástæða þess að í þróunarlöndum virðist oft litið
á umhverfisvernd sem „lúxus", enda bæði skortur á
fjármagni og vilja til að skipa þeim málum í forgangs-
röð. Með þessu er ég ekki að halda fram að slík
forgangsröðun sé æskileg þó að ástæður séu oft
skiljanlegar. Sem betur fer er vaxandi skilningur á
því að náttúru- og umhverfisvernd er oft forsenda
efnahagsframfara og velsældar þjóða til lengri tíma
litið en ekki einungis afleiðing. En hvað sem öðru
líður þá horfir maðurinn ætið á veröldina út frá sjálfum
sér og getur ekki annað. Þess vegna hefur það land-
svæði t.d. lítið gildi sem er hvorki til nytja né yndis-
auka. Að sama skapi hefur fegurð einvers land-
svæðis takmarkaða þýðingu fyrir almenning ef svæð-
ið er svo stranglega friðað að fáir eða engir geta
eða mega komast þar að til að njóta. Ekki er að búast
við miklu fjöldafylgi við slíka náttúruvernd.
Sú umræða, sem nú er efst á baugi um sjálfbæra
þróun, er í raun einnig sprottin af sjálfselsku mannsins
í viðleitni hans til að viðhalda sjálfum sér og tortímast
ekki í eigin úrgangi og rányrkju. Til lengri tíma litió
verða efnahagsframfarir og náttúruvernd aó fara
saman og mannanna verk eiga að vera í samspili í
og með náttúrunni. Veröldin sjálf verður til áfram,
hvort sem maðurinn tortímir sjálfum sér eða ekki.
Þess vegna telja sumir, einkum jarðfræðingar, sem
hugsa í þúsundum og milljónum ára, að náttúran þurfi
í raun enga vernd heldur maðurinn og hans nánasta
umhverfi mannsins vegna.
68
i