AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1995, Qupperneq 14

til að bæta menntun í dreifðum byggðum. Með nýrri
tækni er einnig hægt að efla fullorðinsfræðslu og
símenntun, en það er nauðsynlegt til að þjóðin sé
samkeppnishæf á alþjóðavettvangi og sem flestir
geti fengið tækifæri til að viðhalda þekkingu sinni og
öðlast þjálfun til nýrra starfa.
TÆKNI HEFUR EKKI VERIÐ NÝTT SEM SKYLDI í
SKÓLASTARFI
Það er skoðun mín að íslendingar hafi lagt nægilega
og kannski of mikla áherslu á steinsteypu, hvort sem
það eru húsbyggingar eða aðrar framkvæmdir.
Sömuleiðis höfum við verið nokkuð tækjaglöð en lagt
minni áherslu á hvernig við nýtum tækin og tæknina.
Ég las nýlega bók eftir breskan blaðamann um þróun
og stefnu fram til ársins 2020. Þar segir hann að í
skólum séu notuð sömu vinnubrögð við kennslu og
fyrir 150 árum. Þar hljóti að verða breyting á tímum
nýrrar upplýsingatækni. Svipuðu sjónarmiði kynntist
ég á fundi vísinda- og tæknimálaráðherra OECD-
ríkjanna í París í lok september. Þar var hollenskur
prófessor meðal ræðumanna.Hann kvað svo fast að
orði að í skólum væri að finna einu starfshættina,
sem ekki hefðu breyst frá miðöldum. Hann færi af
skrifstofu sinni, þar sem hann væri tengdur við um-
heiminn í gegnum síma, tölvu og fjölmiðla, inn í
skólastofu, sem væri friðhelgur staður fyrir öllu ytra
áreiti, og messaði yfir nemendum sínum ótruflaður á
eigin forsendum, þeir tækju við boðskapnum og ættu
ekki kost á öðru.
Á íslandi hefur breytingin orðið hraðari en víða annars
staðar og erlendir gestir sem koma í skóla hér á landi
hafa oft orð á því hvað skólarnir séu vel tækjum búnir
og framarlega að þessu leyti. Skólakerfið hefur þó
ekki enn nýtt alla þá tækni sem í boði er. Tölvurnar
eru fyrst og fremst notaðar fyrir ritvinnslu og boðskipti,
en ekki sem viðbótartæki eða ný vídd í kennslu. í
nýlegri könnun Námsgagnastofnunar kom til dæmis
fram að tæplega 70% kennara hafa aldrei notað
kennsluforrit og sú þróun er mun hægari en menn
höfðu búist við, þegar tölvur hófu innreið sína í
skólastarf. íslenskum skólum til hróss má þó segja
það að þeir hafa staðið sig mun betur á þessu sviði
en til dæmis skólar annars staðar á Norðurlöndunum
þrátt fyrir að hér á landi hafi vantað opinbera stefnu-
mótun í upplýsingamálum.
UMHVERFI MENNTUNAR ER AÐ BREYTAST
Þó að þróunin í kennslufræðilegri notkun tölva í
skólastarfi hafi verið hæg sjáum við vísbendingar um
að hún muni breytast örar á næstu árum en fram að
þessu. Almennur áhugi er að aukast, unnið er að
fleiri tilraunaverkefnum nú en áður. Einnig sjáum
við nú dæmi um skóla sem hafa tekið tæknina upp á
sína arma og hefur vegnað mjög vel. Dæmi um það
er Daltonskólinn í New York, sem byggir kennslu sína
að miklu leyti á kennslu í gegnum tölvur. Nemendum
eru kennd sjálfstæð vinnubrögð við að leysa úr
verkefnum og sömuleiðis er lögð áhersla á hópvinnu.
Þannig telur Daltonskólinn sig undirbúa nemendur
undir þátttöku í nútímalegum atvinnumarkaði.
Þó að enginn íslenskur grunn- eða framhaldsskóli
sé orðinn jafn-tæknivæddur og Daltonskólinn eru hér
á landi einnig fjölmörg dæmi um skóla sem hafa lagt
mikla áherslu á upplýsingamálin. Nú þegar er til
dæmis hægt að stunda fjarnám í Kennaraháskóla
íslands, Fósturskólanum og fleiri skólum, hvort sem
það er námið í heild eða einstakir áfangar.
Tilraunaverkefni frá undanförnum árum og tengd
skólum og upplýsingatækni hafa leitt í Ijós að
ávinningur getur verið mikill.
Mitt mat er að kynning á ávinningi þeirra skóla sem
hafa notfært sér tæknina hvetji fleiri til að sigla í
kjölfarið og þá mun hin raunverulega upplýsinga-
bylting hefjast í menntakerfinu.
UPPLÝSINGATÆKNIN LEYSIR SKÓLANA EKKI
AF HÓLMI
Hér skal ég ekki spá því, að nýja upplýsingatæknin
geri skólabyggingar óþarfar. Skólastofan verður
áfram vettvangur fræðslustarfs. Starfshættir kennara
eiga eftir að breytast en leiðsögn þeirra verður jafn-
mikilvæg og áður.
Tæknin kemur aldrei í staðinn fyrir hið félagslega og
uppeldisfræðilega gildi, sem felst í því að stefna
börnum og ungu fólki saman til náms, starfs og
skemmtunar. Áfram verður það hlutverk skólans að
spyrja nemendur spurninga og örva fróðleiksfýsn
þeirra, en það er nauðsynlegt til að þekkingarleitin
sé markviss.
Á hverjum tíma verðum við þó að spyrja okkur hvernig
fjármagn nýtist best. Nú hljótum við að þurfa að velta
fyrir okkur hvort sé mikilvægara að reisa fleiri
glæsilegar skólabyggingar eða nota fjármagn og
hina nýju tækni til að bæta þá menntun sem skólanir
veita. ■
12