AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1995, Qupperneq 15

UPPLYSINGABYLTINGIN
og nauðsynlegar breytingar á fræðslu-
kerfinu
0'
z
Um langan tíma hefur mörgum þeim sem
þekkja til í íslenska menntakerfinu verið
Ijóst að þörf er gagngerra breytinga á
þvf. Margt er í deiglunni eða komið til
framkvæmda á síðustu árum sem horfir til betri veg-
ar. Nefna má til að mynda það einstæða afrek nokk-
urra áhugamanna að koma íslandi í fremstu röð í
heiminum varðandi netvæðingu í skólakerfinu með
árangursríkri baráttu fyrir uppbyggingu íslenska
menntanetsins. í þessu efni er hlutur þeirra Péturs
Þorsteinssonar og Láru Stefánsdóttur sennilega mik-
ilvægastur að öðrum ólöstuðum. Sá grundvöllur sem
þannig hefur verið byggður upp er einn mikilvægasti
þátturinn í árangursríkum tilraunum Kennarahá-
skólans og Verkmenntaskóla Akureyrar með fjar-
kennslu. Við það sem hér hefur verið nefnt má síðan
bæta vaxandi áherslu á gæðamál í skólastarfi auk
ýmiss annars.
Allt þetta starf er þó einungis brot af þeim verkefnum
í fræðslumálum sem við blasa á komandi árum hjá
þjóð sem býr við hraðar þjóðfélagsbreytingar og þarf
að taka á því að byggja sér upp nýjan grundvöll fyrir
verðmætasköpun á skömmum tíma ef koma á í veg
fyrir stórfelldan landflótta eða viðvarandi atvinnuleysi.
LYKILÞÝÐING UPPLÝSINGA OG VIÐBRAGÐS-
HRAÐA
Árangur í nútímasamfélagi byggist á þekkingu og
aðgangi að upplýsingum meir en nokkru sinni fyrr,
þar að auki á framtaki og hraða.
Nefna má í þessu sambandi dæmisögu sem sýnir í
hnotskurn hvað hér er átt við. Fyrir nokkrum árum
hafði útgerðarmaður í ónefndu þorpi hér á landi sam-
band við innlenda skipasmíðastöð. Hann sagðist
þurfa að fá smíðuð skip, eitt eða fleiri, og hafði ein-
hverjar spurningar þar að lútandi. Á svipuðum tíma
hafði hann samband við norska skipasmíðastöð með
svipaða fyrirspurn. Að örfáum dögum liðnum voru
Norðmennirnir búnir að senda tæknimenn á staðinn
til viðræðna við útgerðarmanninn. Skömmu síðar var
gengið frá samningum við þá um smíði á skipunum
í Noregi. Niðurlag sögunnar var síðan nokkrum mán-
uðum seinna þegar hringt var í útgerðarmanninn frá
íslensku skipasmíðastöðinni og hann spurður hvort
einhver alvara hefði verið að baki fyrirspurn hans!
Þessi dæmisaga sýnir þýðingu þess að bregðast
hratt og rétt við. Sá sljóleiki og seinagangur sem ís-
lenski aðilinn sýndi leiddi til þess að fyrirtæki hans
missti af mikilvægum viðskiptum. í þessu tilviki voru
það að vísu ekki upplýsingar, þekking eða upplýs-
ingatækni sem var afgerandi þáttur í þessu dæmi
heldur mikill viðbragðshraði. Mjög oft er það á hinn
bóginn svo að viðbragðshraði manna er algerlega
háður því að kunna tökin á upplýsingatækninni og
hafa aðgang að upplýsingum. Vangeta í þessum
þáttum getur hæglega leitt til þess að svo mörg kapp-
hlaup viðskiptalífsins tapist að viðkomandi sé úr leik
af þessari ástæðu einni.
Dæmisagan sem rakin hefur verið á við um einn ein-
stakan kaupanda og þá sem hann gerði viðskipti
við. Nákvæmlega það sama á við um fyrirtæki, stofn-
anir, þjóðfélagshópa og heilu þjóðirnar. Seinagangur
í þróun og aðlögun að breyttu ástandi er háskaspil
sem oftast endar í kröppum kjörum. Viðbrögð við nýj-
um breytingum verða að vera allt í senn nógu hröð,
upplýst og vitræn. Þetta felur meðal annars í sér að
þau þurfa að byggja á eins mikilli heildarsýn og fært
er hverju sinni. Þetta þekkja íslendingar af biturri
reynslu í kjölfar óðagotsfjárfestinga síðustu ára í óarð-
bærum atvinnugreinum. Allt kallar þetta á meiri þekk-
ingu, upplýsingar og skipulag. Og allt kostar þetta
mikla vinnu.
VERKEFNIN SEM VIÐ BLASA
Upplýsingabyltingin gefur ærið tilefni til að gera
uppstokkun á öllu því sem fellur undir fræðslu, upp-
lýsingamiólun, þekkingarhagnýtingu og símenntun í
þjóðfélaginu. Spyrja þarf margra og knýjandi grund-
vallarspurninga svo sem þeirrar hve miklum tíma sé
rétt að verja til menntunar fyrri hluta ævinnar. Margir
13
ERLENDSSON, YFIRVERKFRÆÐINGUR