AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1995, Síða 21

kenna í klaustrum í eldgamla daga. Sama lögmálið
gildir í kennslustofunni. Sá sem veit mest, kennarinn,
spyr þann sem veit minnst, nemandann. Hefði
kennari [ stórborg í Evrópu verið lagður í ís fyrir 100
árum og geymdur fram til dagsins í dag myndi fjarska
margt í skólanum koma honum kunnuglega fyrir
sjónir og hann yrði fljótur að koma sér að verki upp
við töfluna í grunnskóla nútímans. Samtímamaður
hans í læknastétt fengi lítið að gera inni á
nútímasjúkrahúsi og þyrfti að taka allan lækna-
skólann upp á nýtt (nema hyppokratesareiðinn).
Enn er verið að kenna börnum að prjóna, nokkuð
sem var lífsnauðsynlegt fyrir barnakonur I köldum
hýbýlum að kunna en nú er ódýrara að kaupa sokka
en að kaupa garn. Hvers vegna eru börnin ekki alveg
eins látin búa til sauðskinnsskó? Hve margir strákar
ætli hafi prjónað síðan þeir luku grunnskóla?
Svona mætti lengi telja og ekki er ég þó að gefa t
skyn að allt sem kennt er í skólum landsins sé úrelt.
Ég er t.d. mjög hlynnt prjónaskap og er ánægð að
vita að ég get prjónað peysu þegar mér sýnist, ef
ég einhverntíma finn auða stund til þess. Mér finnst
hins vegar ástæðulaust að prjónaskapur sé skyldu-
verkefni fyrir alla nemendur grunnskólans.
Virtur prófessor í uppeldisfræðum, Mats Ekholm í
Svíþjóð, hefur m.a. bent á að hlutverk kennara sé að
breytast og skólinn þurfi að nota fjölbreyttari aðferðir
til að mennta nemendur sem best. Margar aðrar
aðferðir eru heppilegri en að nemendur hlusti á kenn-
ara miðla þekkingu. Það er ekki nóg að hlusta á fólk
sem getur tjáð sig, þ.e. kennara, heldur verður að
kenna markvissa tjáningu. Þekking er víða í alls konar
textum og öðrum gagnabrunnum og nemendur
kunna mjög mikið þegar þeir koma í skólann og hafa
reynt ýmislegt. Nemendur eiga að ræða saman,
spyrja spurninga, rannsaka, gera tilraunir, leika sér,
hugsa og spila og sú hefð að hafa kennslustundir
40 - 45 mínútur hlýtur að riðlast. í þemavinnu myndar
námið betri heild en niðurbrytjaðir tímastubbar.
Kannski er klippt á einhverjar snilldarlausnir þegar
bjallan hringir.
Mats Ekholm heldur því fram að skólar eigi að kenna
nemendum að hugsa, þekkja tilfinningar, finna upp,
ákveða, vilja, taka þátt í, framleiða (búa til), hann vill
einnig að skólar kenni nemendum að vera sjálfstæðir,
samvinnufúsir, meðvitaðir, heiðarlegir, ábyrgir.
(Nú rísa hárin á höfði einhvers sem segir: Já, en
heimilin, foreldrarnir, eru þeir alveg stikkfrí? Auðvitað
ekki, við eigum líka að standa við okkar skuldþind-
ingar gagnvart þörnunum okkar og axla ábyrgð á
uppeldi þeirra, en skólinn á að styðja okkur.)
í mínum huga ætti skólinn að vera fræðasetur
þangað sem nemendur á ýmsum aldri sækja þekk-
ingu, upplýsingar, fræðslu og handleiðslu til að búa
sig undir lífið. Þangað á fullorðna fólkið í hverfinu
líka að geta komið, t.d. atvinnulausir, og farið á nám-
skeið í matreiðslu eða tölvunotkun á kvöldin.
Vinnusvæði þar sem öll gögn eru til staðar, t.d.í
stærðfræði, mætti sem best nýtafyrir blandaðan ald-
urshóp, börn geta sem best aðstoðað hvert annað
og þá ætti að leysast eilíf umræða um þekkjarstærð.
Hámarksfjöldi í bekk má alveg hverfa úr lögum en
setja þarf í staðinn ákvæði um lágmarksfjölda starfs-
manna miðað við nemendafjölda í skólanum.
Tölvurnar eiga að vera á hverju vinnusvæði en ekki
allar í sömu stofu. Tölvur eru verkfæri til að nota við
alls kyns verkefni. Þær eigaekki að vera einangraðar
frá daglegu amstri. Tónlist má alveg hljóma meðan
börn eru við vinnu sina, það örvar heilastarfsemina
og eykur námsgetu. Nýjustu rannsóknir um hrað-
námstækni sýna ótvírætt kosti þess að spila tónlist
fyrir nemendur í tungumálanámi.
Skólaeldhúsin má nota til að framleiða mat handa
nemendum og gera þá ábyrga fyrir innkaupum og
framreiðslu auk eldamennskunnar.
Leikfimisalurinn á að vera opinn hverfisbúum ein-
hverja tíma á viku. Varðandi leikfimi er ekki nauð-
synlegt að hún fari öll fram í leikfimisal. Hver segir
að ekki sé hægt að slá saman líffræði, samfélags-
fræði.heimilisfræði, sögu, tónmennt.umferðarfræðslu
og íþróttum með því að hjóla með kennurunum upp
í Mosfellsbæ, klífa á Úlfarsfell eða Esjuna og skoða
steina, blóm og jurtir og horfa yfir Korpúlfstaði og
rifja upp deilurnar um mjólkurbúin í Reykjavík? Taka
síðan lagið í grænni laut með heimabökuðu bollur-
nar?
Ég læt ykkur, lesendur góðir, eftir að spinna áfram
og hlakka til að sjá í blöðunum auglýsingu um
málþing eða„ workshop” um framtíðarskólann og inn-
takið í honum. Þar vil ég sjá fjölbreytta flóru af mann-
fólki, arkitekta, listamenn, leikara, söngmenn, tölvu-
kappa, þolfimispekúlanta, foreldra, viðskiptajöfra,
kennara, skólamenn, leikskólakennara og alla þá
sem hafa áhuga og skoðanir á skólamálum. Þar
skulum við fara á .flug og brjótast út úr hlekkjum
hugarfarsins svo að börnin okkar geti sungið af hjart-
ans einlægni: í skólanum, I skólanum er skemmtilegt
að vera. ■
19