AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.2002, Blaðsíða 81

WINTER CITIES OF THE NORTH
Vetrarborgir á
norðurslóöum
Sagt er fyri Vori
Vetur flúi,
Hvörgi þó hann flýr
en færist ofar-.
Vor skríöur undir,
Vetrar er yfir
bringa breiö
um blálopt gnæfandi.
(Bjarni Thorarensen 1786-1841) Skáld um og eftir aldamótin
1800 ortu og rituðu um veturinn sem orkugjafa og hreinsiafl
þjóðarinnar. Hann var mærður og honum ögrað og þeir sem
lifðu af voru úrvaliö. - "survival of the fittest".
Grxna vetrarborgin
Viö höfum byggt okkur höfuöborg „á mörkum hins
byggilega heims" þar sem vindar gnauða meir en
annars staöar á byggðu bóli. Lengi vel þróaöist byggðin
á blásnum melum og í mómýrum en í dag er mikill hluti
byggöar nánast inni í skógi garðagróðurs og skógarre-
itir að vaxa upp á útmörk umhverfis byggöina - „Græni
trefillinn". Og nú er Reykjavík nefnd „Græna vetrarbor-
gin" af virtum fulltrúum vetrarborga.
Hverjar eru vetrarborgir
Á síðustu áratugum hafa borgir á noröurslóöum frá
Japan til Síberíu myndaö meö sér samtök sem kölluð
eru "Winter Cities Association". Á vegum þessara sam-
taka eru haldnar ráðstefnur, "Winter Cities Forum"
stundaðar rannsóknirog lífleg útgáfustarfsemi. Um 600
milljónir manna búa á svæöl „vetrarborga" sem skil-
greint er meö hliðsjón af hitastigi, úrkomu/snjókomu,
skammdegi og sveiflum árstíða. Sumir sjá í vetri aðal-
lega snjó og kulda og erfiöleika af þeirra völdum, en
aörir tengja þetur myrkri skammdegisins.
Reykjavík er ekki vetrarborg í skilningi frosts og
snjóa, en er þaðaftur á móti þegar litið er til Ijóss og
myrkurs, vinda og árstíða.
■ Þaö eru vindar, lág sól og náttúrufar landsins sem
við þurfum aö taka tillit til þegar viö mótum umhverfi
okkar, sérstaklega í þéttbýli
■ hiö manngerða umhverfi.
■ Þaö er mikilsvert aö híbýli okkar njóti sólar þær
tiltölulega fáu stundir sem hennar nýtur og aö við
getum fundiö skjól fyrir köldum norðangjósti.
■ Skjól er einnig þýðingarmikið fyrir endingu húsa
okkar og orkunotkun.
■ Byggöin sjálf þarf að mynda skjól inn á viö og gróöur
til aö skýla byggðinni í heild og svæöum sem við viljum
nota til útivistar
■ Græni trefillinn.
Öll þessi atriðl ber okkur aö hafa í huga við skipulag
byggöar, formun húsa og við efnisval til mannvirkja. Til
þess aö norðurbyggðir geti uppfyllt nútíma kröfur um
borgarumhverfi þarf afstaða til skipulags og húsagerð-
ar aö vera vel grunduð við alla ákvöröunartöku, Viö
þurfum aö nýta árstíöirnar, vinna meö þeim og sjá þaö
jákvæöa í hverri fyrir sig. Þeir sem dvaliö hafa um ein-
hvern tíma þar sem árstíöa gætir lítið sem ekki kunna
aö meta þennan stórbrotna andardrátt náttúrunnar sem
viö eum hluti af. Viö skulum vinna meö henni því
„Án þín
stæöum viö aö vígi
eins og nakin hrísla á uppblásnum mel"
79