Þingtíðindi Alþýðusambands Íslands ... - 13.11.2000, Side 28

raunar svo að sumir félaga okkar á Norðurlöndum höfðu á orði að þetta gæti
ekki staðist til lengdar. En nokkur óánægja var með þá þróun mála að nokkrir
tiltölulega fámennir hópar notuðu það skjól og svigrúm sem samningar al-
menns launafólks sköpuðu. til að sækja sér langtum meiri hækkanir.
Þegar dró að endumýjun samninganna voru aðstæður með nokkuð öðrum
hætti. Margvísleg þenslumerki höfðu gert vart við sig og ljóst að svigrúm til
mikilla almennra launahækkana, í kjölfar kaupmáttaraukningar undanfarinna
ára, var ekki mjög mikið. Þetta var meðal annars rætt á kjaramálaráðstefnu ASÍ
haustið 1999. Þar kom einnig fram að skattkerfið hefði unnið gegn markmið-
um verkalýðshreyfingarinnar í undanfömum samningum og gert henni erfitt
fyrir að færa ákveðnum hópum kjarabætur.
Ljóst var að skoða varð betur áhrif skattkerfisins en ASÍ og BSRB höfðu í
sameiningu látið vinna ítarlega úttekt á skattkerfínu frá sjónarhóli launafólks.
Niðurstöðurnar voru nokkuð sláandi og leiddu meðal annars í ljós að miklar
breytingar undanfarinna ára á skattkerfinu og bótakerfunum höfðu verið að
auka ójöfnuð. Útgáfan á skýrslunni og upplýsingariti í kjölfarið, vakti mikla
athygli og umræður um skattamál og barnabætur.
I aðdraganda kjarasamninganna óskuðu nokkur aðildarsambönd og félög
ASI eftir því að ASÍ hefði frumkvæði að því að fá nokkur sameiginleg mál í
gegn hjá stjómvöldum. Þar voru skattamál, barnabætur og réttindamál foreldra
á vinnumarkaði ofarlega á blaði.
Gengið var til samninganna í skugga mikils viðskiptahalla og þenslu-
merkja. Nokkuð víðtæk sátt náðist um það meðal aðildarfélaga og sambanda
ASI að leggja mesta áherslu á að nýta það svigrúm sem þó væri fyrir hendi til
að hækka sérstaklega laun þeirra sem höfðu minnst fyrir og uppskáru minnst
af kaupmáttaraukningu síðustu ára. Einnig skyldi lagður grunnur að því að
treysta kaupmátt annarra með því að tryggja áframhaldandi stöðugleika og
lækkandi verðbólgu.
I þeim samningum sem gerðir voru er þessi áhersla greinileg. Samið er til
óvenju langs tíma en í flestum samningunum eru uppsagnarákvæði. Miðað er
við að verðbólga skuli fara lækkandi. Þá er gengið út frá því að sú launastefna
sem mörkuð var með samningunum verði stefnumarkandi. Komi í ljós að svig-
rúm til launahækkana reynist meira en gengið var út frá við gerð kjarasamn-
inganna á almennum vinnumarkaði eða verðbólga hefur ekki lækkað, getur
tvennt gerst: Úrskurðað verði um meiri launahækkanir en í samningnum felast
eða samningnum verður sagt upp.
Auk þeirra tryggingarákvæða sem náðust fram af hálfu verkalýðshreyfmg-
arinnar var yfirlýsing ríkisstjómarinnar frá 10. mars mikilvægur liður í lausn
mála. Þar voru meðal annars gefin fyrirheit um að skattleysismörk fylgdu lág-
26