Ský - 01.06.1997, Blaðsíða 22

Rax
Af hverju þessi mikli Grœnlands-
áhuei?
Ég fór fyrst fyrir fimmtán árum í
dagsferð til Grænlands og heillaðist
svo sem ekkert voðalega af landinu þá.
En svo byrjaði ég að lesa bækur eftir
heimskautafarana Knut Rasmussen og
Peter Freuchen. Þeir ferðuðust mikið
um landið og skráðu niður sögur
Inúíta. Og þegar ég las þessar bækur
fór ég að sjá landið í dálítið öðru ljósi.
Arni Johnsen var líka að vinna á
Mogganum á þessum tíma og hann
hafði farið víða um Grænland og sagði
manni sögur af því hvemig þetta væri
allt saman. Mér fannst landið alltaf
meira og meira heillandi og fyrir mig
sem ljósmyndara var þetta sérstaklega
spennandi staður til að mynda á. Svo
fyrir átta árum byrjaði ég að fara reglu-
lega til Grænlands og hef farið þangað
einu sinni, og stundum oftar, á ári síð-
an.
Myndin sem enn hefur ekki
náðst
Hvað var það sem heillaði þig
svona?
Mig langaði að fara og finna al-
mennilega fyrir því hvernig veiði-
mennimir lifa. Verða kalt og svangur.
Þeir sem fara til Grænlands fara yfir-
leitt á sumrin, en mig langaði að fara
að vetri til og mynda lífið eins og það
verður erfiðast á þessum slóðum, prófa
að takast dálítið á við landið og vita
ekki alveg hvað ég væri að fara út í.
Enda komst ég fljótlega að því að þeg-
ar maður er þarna verður maður að
stóla algjörlega á sjálfan sig og veiði-
mennina sem maður er í för með. En
auðvitað heillaði landslagið og menn-
ingin ekki síður. Öll gömlu hrörlegu
húsin, lifnaðarhættir fólksins og öll
þessi myndrænu andlit. Það er saga í
sérhverju grænlensku andliti.
Hvernig ganga þessar ferðir fyrir
sig?
Það er í rauninni engin ferð eins.
Fyrst fór ég inn í þorpin, bjó með inn-
fæddum og tók myndir af lífinu þar.
Svo þegar ég fór að kynnast fólkinu
byrjaði það að benda mér á veiðimenn
sem voru að leggja upp í ferðir út á ís-
inn og þá fékk ég að slást með í för. Og
þá fer það eftir því hvernig veiðar er
verið að fara á hvernig ferðin er. En
dagamir í þessum ferðum eru yfirleitt
ekki mjög fjölbreyttir. Það er ferðast á
hundasleðum og ekið allan daginn í
leit að bráð. Öðru hverju er stoppað og
hitað te, en svo keyrt áfram, kannski
skotinn selur og svo stoppað aftur við
einhvern ísjaka og leitað að sporum
eða meira te hitað. Það er enginn asi á
mannskapnum. Allt í
kringum mann er auð-
vitað ekkert nema
snjór og suma dagana
er enga bráð að finna
og því lítið að gerast.
Svo er annaðhvort gist
í tjöldum eða veiðikof-
um. Stundum þarf líka
að hvíla hundana í
heilan dag og þá er
ekkert að gera nema
bíða. Þannig að þetta
getur stundum reynt á
þolinmæðina. Ég hef
lengst verið í þrjár vik-
ur í svona ferð og þá
vorum við að veiða hvali og leita uppi
ísbimi. Ég er reyndar búinn að reyna í
átta ár að ná mynd af veiðimönnum
veiða ísbjörn og ekki tekist það enn.
Ég hef séð þá nokkra, en það er miklu
meira mál en maður heldur að ná
þeim, því að þeir fara hratt yfir og eins
komast sleðarnir ekki alltaf á eftir
þeim út á ísinn, en birnimir fara bara
niður úr og synda burt. Enda getur ís-
bjarnaveiðiferð tekið allt að þrjá mán-
uði og ég hef ekki efni á að vera svo
lengi. Það er frekar dýrt að ferðast á
þann hátt sem ég hef gert. Það eitt að
leigja hundasleða kostar til dæmis tíu
þúsund krónur á dag. Það hefði verið
ómögulegt að standa í þessu án þess að
hafa Morgunblaðið sem bakhjarl. Þá
hef ég fengið ýmsa styrki og svo hef
ég þurft að selja hluta af græjunum
mínum til þess að kljúfa kostnaðinn.
Grænlendingar eru miklir
húmoristar
Eru þetta ekkert einmanaleg ferða-
lög?
Jú, þau geta orðið jafneinmanaleg
og þau geta verið spennandi. En það er
bara partur af þessu öllu saman. Mat-
urinn getur líka orðið mjög fábreyttur,
stundum lendir maður í að borða sel-
kjöt í öll mál. Mest fer þó í taugamar á
mér þegar mér finnst ég vera að taka
sömu myndimar dag eftir dag meðan
ég er að bíða eftir að eitthvað gerist.
En ég er ekki að kvarta. Landið virkar
á mig eins og segulstál og mig langar
alltaf til að fara þangað aftur.
Hvernig er að taka myndir í svona
kulda?
Það getur verið erfitt. Manni verður
ískalt á höndunum þegar maður er að
skipta um filmu. Filmumar eiga það til
að brotna vegna kuldans og eins þarf
að passa vel upp á að ekki setjist móða
innan á glerin á linsunum því það er
erfitt að ná henni af aftur. Kuldinn
sjálfur sést ekki alltaf á myndunum, en
það er ögrandi að reyna að ná honum
með.
Hvernig fólk er Grœnlendingar?
Þeir eru dálítið lokaðir og feimnir,
en það er ekkert stress á þeim þrátt fyr-
ir erfitt líf. Þegar þeir finna að manni
er treystandi verða þeir miklir vinir
manns. Ef maður étur það sem þeir éta
og sýnir þeim sjálfsagða virðingu em
þeir fljótir að taka mann í sátt. Og þá
koma í ljós miklir húmoristar. Ég hef
aldrei orðið var við annað en þeir beri
mikla virðingu fyrir Islendingum, en
aftur á móti virðast þeir sumir dálítið
fúlir út í Dani. En auðvitað em Græn-
lendingar misjafnir eins og fólk er alls
staðar.
Selveiðar og sjónvarpsgláp
Hvernig er að ferðast með veiði-
mönnunum?
Maður getur alveg ímyndað sér að
fólk haldi þá hálfgerða aula þegar það
kynnist þeim fyrst. En þegar þeir eru
komnir út á ísinn breytast þeir í stór-
kostlegar hetjur og þá fyrst sér maður
hvað þessir litlu og pattaralegu menn
eru stórir í raun og veru. Þar er allt
pottþétt hjá þeim og svo öruggt að ég
færi með þeim til tunglsins ef þeir
kæmust þangað á hundasleða.
En veiðimennimir em engu að síð-
ur misgóðir. Þeir sem lifa eingöngu á
veiðum og eru bestir búa á Thule-
svæðinu og við Scoresbysund. Þar em
menn sem virðast hafa yfimáttúrlega
skynjun. Einn þeirra sem ég ferðaðist
með heyrði þegar hvalirnir voru að
koma. Þá stoppaði hann og beið og
það liðu aldrei meira en tíu mínútur
þar til hvalur birtist. Hann virtist líka
finna á sér ef það var ísbjöm í grennd-
Þegar veiðimennirnir eru
komnir út á ísinn breytastþeir í
stórkostlegar hetjur og þáfyrst
sér maður hvað þessir litlu og
pattaralegu menn eru stórir í
raun og veru. Þar er alltpottþétt
hjáþeim ogsvo öruggt að égfœri
með þeim til tunglsins efþeir
kœmust þangað á hundasleða.
20