Úrval - 01.06.1944, Blaðsíða 98

86
tTRVAL
tefla blindandi ,,sjá“ borðið
og mennina fyrir sér. Aðrir
halda því fram, að þeir geri það
ekki.
Spyrjið vini yðar, hversu
skýrt eða greinilega þeir geti
hugsað sér heirbergi á heimli
sínu eða munað eftir, til dæm-
is morgunverðinum. Senniiega
munuð þér finna nokkra, sem
segjast muna það mjög greini-
lega, að það standi þeim skýrt
fyrir hugskotssjónum.
Hugmyndir okkar eru tak-
markaðar í einu mikilsverðu>
tilliti. Við getum ekki hugsað
okkur neitt, sem er alveg nýtt.
Við getum tengt saman brot úr
gamalli reynslu á nýjan hátt.
Við getum teiknað ný hús,
flugvélar eða föt, við geturn
fest vængi á hest eða sett þá
á ökla einhvers drengs; en allt-
af eru frumatriðin úr fyrri
reynslu. Aðeins tillhögunin er
ný.
Ef þér eruð í vafa um þetta
reynið þá að ímynda yður, að
þér hafið augu, sem geti séð liti
ofan við fjólubláa endann á
litrófinu. Hvernig lítur sá litur
út ?
Þegar við reynum að muna
eftir fyrri reynslu okkar eru
hugmyndir okkar enn takmark-
aðri, hjá flestum okkar við ein-
staka atburði, sem við höfum
veitt sérstaka athygi. Þetta er
ein ástæðan fyrir því, hve vitna-
leiðslan í réttarsalnum er oft
ónákvæm. Vitnið hefir sjaldan
fengið nokkra aðvörun um, að
eitthvað mikilvægt sé um það
bil að ske. Honum hefir ekki
verið sagt, eftir hverju hann á
að taka.
Þessvegna tekur vitnið oft
ekki eftir því, sem máli skiptir.
Engin ákvörðun um að segja
sannleikann, allan sannleikann
og ekkert nema sannleikann, og
engin þjáningarfull umhugsun
um atburðinn getur rifjað upp
það höfuðatrði, sem hann tók
alls ekki eftir.
Það er mjög algeng tilraun í
kennslustundum í sálfræði að
biðja nemendurna um að hugsa
sér eins greinilega og þeir geti
skífurnar á úrum sínum. Þegar
sýnilegt er að allir gera þetta,
spyr kennarinn tveggja spurn-
inga:
1) Eru fjórir ritaðir IV eða
IIII?
2) Snýr broddurinn á V. í
VI inn að miðju eða út að
hringnum?
Þegar allir hafa hripað niður
svair sitt, biður kennarinn þá