Úrval - 01.06.1944, Blaðsíða 112

110
tJRVAL
sjálfvirka jarðskjálftamæla.
Slíkum skýrslum hefir verið
safnað árum saman víðsvegar
af jörðinni.
Dæmi um þéttleika hnattarins
má taka af tveim eggjum. Harð-
sjóðið annað, en látið hitt vera
hrátt. Hægt er að láta harð-
soðna eggið snúast eins og
spunakerlingu. Aftur á móti
hristist hráa eggið svo mjög,
að ómögulegt er að láta það
snúast. Þar sem jörðin snýst
nokkuð reglulega um öxul sinn,
gefur þessi líking nokkrar upp-
lýsingar.
Jarðskjálfta-mælingar virðast
sýna að í jarðskorpunni sé f jöldi
þéttra jarðlaga, sem eru mis-
jafnlega samansett og eru
breytileg um þykkt, allt frá til-
tölulega léttum ldettalögum við
yfirborð jarðar til hins þunga
jarðkjama.
Skurnin, er ekki nema þunnt
lag úr marglitum björgum, 50
til 80 mílur á þykkt, úr gler-
kenndu efni. Undir þessu lagi
eru þykk lög, úr þungu
óákveðnu efni, sem svo vefst
utan um kjarna plánetunnar.
Hinn mikli þéttleiki þessa
kjarna bendir til, að hann sé að
miklu leyti settur saman úr
járni og nikkel. Engin skörp
mörk em á milli hinna ýmsu
sammiðja laga, sem um hann
liggja, heldur blandast þau
hvert öðm, eins og hið græna
hýði, og hinn hvíti bleikrauði
og rauði litur í þroskaðri
melónu.
Hraunleðjan, sem kemur úr
gígum eldfjalla, er álitin stafa
frá glerkenndu lagi undir yztu
skurn jarðar. En hér leita
mennimir, sem hafa komizt að
svo mörgum leyndarmálum
náttúrannar, enn að ákveðnu
svari við því, hvaða ósýnileg öfl
það em, sem bræða hið fasta
glerkennda efni og þrýsta því
upp á við!
Svörin við þessari spurningu.
eru á enn hæpnari ágizkun
byggð, en hugmyndir manna um
iður jarðar. En við athugun
á ósýnilegri útgeislun, kemur
greinilega í ljós, að mörg frum-
efni era stöðugt að springa og
klofna í önnur efni. Þessi efna-
breyting framleiðir mikinn hita.
Efni, sem senda frá sér ósýni-
lega geisla, era víða í klettum.
Samt sem áður er álitið, að
slíkt hitamagn minnki eftir því
sem neðar dregur, og að það sé
mest í hinum glerkenndu jarð-
lögum, sem álitið er að leggi
hraunleðjuna til.