Úrval - 01.06.1957, Side 38

tJ'RVAL
HOLLENZKI RISINN 1 HEIMI RAFTÆKNINNAR
þes-s að sala á framleiðsluvör-
um okkar aukist þar.“
í skiptum sínum við verkafólk
sitt og umhyggju fyrir velferð
þess hafa Philipsverksmiðjurn-
ar verið jafnframsýnar. Árið
1909 tóku þær upp læknaþjón-
ustu fyrir starfsfólkið, og hef-
ur hún borið heilladrjúgan
árangur, einkum á sviði berkla-
varna og mæðra- og barna-
vemdar.
Árið 1912 hóf Philips fram-
kvæmd áætlunar um deilingu
ágóða, þannig að drjúgur hluti
af ágóða verksmiðjanna var
lagður til hliðar handa verka-
mönnunum. Þær hafa reist tíu
þúsund íbúðir, sem þær leigja
verkamönnum gegn vægri leigu.
Kennsla var Gerard Philips
alla tíð mikið áhugamál. Síðustu
árin, sem hann lifði (hann dó
1942) tók hann sér reglulega
frí frá störfum í rannsóknar-
stöðinni til þess að kenna börn-
um. Þessi áhugi hans á lcennslu-
málum varð til þess, að verk-
smiðjurnar hafa stofnað til
skólahalds á ýmsum stigum, allt
frá leikskólum fyrir börn til
verzlunar- og iðnskóla. Sérhver
starfsmaður Philipsverksmiðj-
anna, sem hefur hug á að kom-
ast áfram, á kost á fræðslu og
þjálfun til betur launaðra
starfa; sérhver piltur, sem hef-
ur góða námshæfileika á kost
á háskólanámi á kostnað verk-
smiðjanna. Um 7000 manns eru
að jafnaði við eitthvert nám á
vegum þeirra.
Þegar herskarar Hitlers tóku
að flæða yfir lönd Evrópu, vissu
þeir Philipsbræður, að röðin
mundi brátt koma að Hollandi.
Ráðstafanir voru gerðar til að
flytja stjórnarskrifstofur verk-
smiðjanna til New York, Lon-
don og Curacao í hollenzku
Vesturindíum. Mikilvæg skjöl
voru míkrófilmuð og valinn hóp-
ur starfsmanna fékk skipun um
að vera viðbúinn að flýja land
með hálftíma fyrirvara. Þegar
innrásin byrjaði, 10. maí, taldi
herstjórn landsins, að herinn
mundi geta varizt í tvær vikur.
En hann varð að gefazt upp eft-
ir fjóra daga, og ruglaði það
algerlega flóttaáætlanir Philips,
þannig að brezki tundurspillir-
inn, sem áður er nefndur, varð
að koma til bjargar.
Fritz Philips, sonur Antons
og liðsforingi í hollenzka stór-
skotaliðinu, varð að sjálfsögðu
að vera eftir í landinu. Hann
tók við yfirstjórn í Eindhoven,
en hlutverk hans var gagnstætt
því sem nokkur iðjuhöldur hafði
áður tekizt á hendur: að f jölga
starfsliði og draga úr fram-
leiðslunni. Hann réði alla þá sem
hann náði í til þess að koma
í veg fyrir að þeir væru fluttir
í nauðungarvinnu í Þýzkalandi,
og gerði allt sem unnt var til
að draga úr framleiðslunni.
Eindhoven varð eitt helzta
skotmark brezka flughersins.
Fjórði hluti verksmiðjanna var
eyðilagður og framleiðslan
minnkaði niður i næstum ekk-