Úrval - 01.06.1957, Blaðsíða 57

Hlnn heimskunni, bandaríski rithöfnndur, Howard
Fast, gerir gTein fyrir viöhorfi sfnu til
athurffa síðasta árs í Austurevrópn.
ÁKVÖRÐUIM HfiílM
Grein úr „Mainstream",
eftir Howard Fast.
Það er lcunnara en frá þurfi að
segja, að ræða Krutsjovs á 20. þingi
rússneska Kommúnistaflokksins og
atburðimir sem komu í kjölfar lienn-
ar og segja má að hafi náð hámarki
sínu með byltingunni í Ungverjalandi,
komu mildu róti á hugi manna á
Vesturlöndum, einkum þó meðdl
kommúnista og þeirra sem höfðu
vinsamlega afstöðu til Sovétrikjanna.
Þessi hópur mann var knúinn til end-
urmats á skoðunum. sínum og Ufsvið-
horfi, til að leita þeirra innri raka,
sem leiddu til þcssara atburða. Sumir
þeirra hafa fundið hjá sér köllun til
að framkvæma þessi reikningsskil
fyrir opnum tjöldum, að likindum
mest þeir sem tekið höfðu algerum
sinnaskiptum, en einnig þeir sem
töldu sig geta fundið skýringar á at-
burðunum án þess að afneita grund-
velli lífsskoðana sinna. — Hér á
landi hefur þessara opinberu reikn-
mgsskila lítið gœtt, kannski vegna
þess að vettvang fyrir þau hefur
vantað. Úrval er af augljósum ástæð-
um ekki slíkur vettvangur, en með
því að hér er um að rœða mál, sem
vafalítið er mörgum umhugsunarefni,
telur Úrval ekki rétt að leiða það
með öllu hjá sér. — Meðal þeirra sem
gert hafa opinberlega grein fyrir við-
horfi sínu til þessara mála er banda-
rísk'i rithöfundurinn Howard Fast.
Hann var meðlimur i Kommúnista-
flokki Bandarikjanna og hefur sœtt
ofsóknum í heimdlandi sínu vegna
skoðana sinna. Á síðastliðnu hausti
sagði hann sig úr flokknum og birti
■í því tilefni yfirlýsingu í New York
Times. Seinna gerði hann ítarlega
grein fyrir afstöðu sinni i grein í hinu
vinstrisinnaða bandaríska tímariti
Mainstream (marzheftinu). Grein
þessi birtist að meginefni til í april-
hefti danska tímaritsins Dialog.
Nokkrir kaflar hennar eru endursagð-
ir í stuttu máli, en það sem mestu
málí skiptir er orðrétt þýtt. Hér á
eftir birtist greinin eins og hún kom
í Dialog. Fast er íslenzkum lesend-
um kunnur af tveim bókum sem
komið hafa út eftir hann á íslenzku,
KLARKTON og FIMM SYNIR.
ttAST segir að úrsögnin sé knúin
'X; fram af ósk hans um að mót-
mæla eins kröftulega og unnt er og
af þeirri sannfæringu, aö Kommún-
istaflokkur Bandaríkjanna sé svo
rúinn allri tiltrú, að hann sé einskis
megnugur, „aðallega fyrir áhrif at-
burða, sem hann réði engu um.“ Það
hefði einkum verið tvennt, sem lað-
aði hann að kommúnismanum, ann-
arsvegar „vaxandi trú á góðvild
mannsins og bræðralagshugsjónina"
og hinsvegar viðurkenning á hinu
raunverulega hlutverki verkalýðs-
stéttarinnar í sögu nútímans. Hann
kveðst ekki vilja neita því, að hinn
persónulegi marxismi hans sé að
nokkru leyti trúarlegs eðlis: „Ef
djúprætt og bjargföst sannfæring
um góðvild mannsins og hinn há-
leita tilgang hans er trúarlegs eðlis,
þá verð ég að viðurkenna það.“
Hann hefði gengið i CPUS (Komm-
55