Bókasafnið - 01.01.2001, Page 27

stöðvar fyrir minni söfn á sérstökum sviðum og
þannig yrðu til nokkurs konar ábyrgðarsöfn innan
DEF. Þetta hefur gengið eftir og nú er rætt um DEF
sem sameiginlega auðlind allra.
Aðildarsöfnunum er skipt í fjóra flokka, þar sem í
fyrsta flokki (kategori 1) eru þrjú söfn, Konunglega
bókasafnið í Kaupmannahöfn, Statsbiblioteket í
Árósum og Háskólabókasafnið í Óðinsvéum, en öll
þessi söfn þurftu að fá sérstakan styrk til að taka upp
ný tölvuvædd bókasafnskerfi til þess að þau gætu
komið að uppbyggingu
DEF. í öðrum flokki eru hin
níu stærstu rannsóknar-
bókasöfnin, og þetta eru
upphaflegu 12 söfnin sem
áttu að byggja upp DEF. í
þriðja flokki eru 42 lítil og
meðalstór rannsóknarbóka-
söfn og loks eru í fjórða
flokki önnur rannsóknar-
bókasöfn og stofnanir sem
hafa sérstakra hagsmuna
að gæta að vera tengd.
Á landsvísu hefur upp-
byggingu kerfisins sjálfs
verið skipt í þrjú megin-
svið:
1. Aðgangur (DEF-portal)
2. Lykill (DEF-npglen)
3. Bókasafnaskrá (DEF-
katalog).
Vinnuhópur hefur verið
settur upp fyrir hvert þró-
unarsvið sem skilgreinir
og setur markmið fyrir við-
komandi svið. Sem dæmi
er eitt markmiðið með Að-
gangs-suiðinu að fjalla um
vef-aðgang notenda að öllum safnkosti DEF þar sem
hannað verður eitt kerfi (shareware) sem öll söfnin
geta notað.
Innan Lyteil-suiðsins hefur verið skrifuð ítarleg
skýrsla, DEF-nöglen :/orslag till realisering affœlles brug-
erualidering til DEF- tjenester, og eftir henni er svo unn-
ið við að skilgreina notendahópana og hvaða kröfur
verða gerðar til aðgangs einstakra aðila.
Sterdr-suiðinu er ætlað að setja upp samskonar not-
endaviðmót fyrir alla sem tengjast DEF og sem byggir
á Z39.50 staðlinum og danZIG-profile. Meðal þess
sem áætlað er að vinna eru tvenns konar staðlar,
annars vegar tæknilegir og hins vegar siðareglur um
byggingu og notkun kerfisins.
Þróun DEF hefur einnig verið skipt í fimm aðskilda
þætti og er hverjum þætti stýrt sérstaklega:
1. Hugtöte og skilgreiningar (konceptudvikling
og grundfilosofi)
2. Landskerfið (den nationale infrastruktur)
3. Bókasafnskerfið (biblioteksinfrastruktur)
4. Rafrœnar heimildir (digitale ressourcer)
5. Notendauiðmót (brugerfaciliteter)
Hugtöfe og skilgreiningar er efst á listanum þótt það sé
tiltölulega nýtilkomið sem sérstakur verkþáttur.
Undir þessum lið fjalla menn um hugtakaskilgrein-
ingar, langtímaáætlanir og
vinnuplön. Þetta hefur orð-
ið mjög mikilvægur þáttur
þar sem öll þróun DEF er
undir því komin hvers kon-
ar forgangsröð menn setja.
Landskerfið er tölvunetið
sem tengir bókasöfnin
saman og nettengingar til
að flytja gögnin á milli
safnanna. Netið sem notað
er til gagnaflutninganna er
danska rannsóknarnetið
sem flest rannsóknarbóka-
söfn eru þegar tengd við.
Ætlast er til að öll DEF
söfnin noti sömu staðla,
sams konar notendastjórn-
un (aðgangsorð og eftirlit)
og þar með sams konar
notendaaðgang.
Bókasafnskerfið nær til
samhæfingar og samræm-
ingar milli mismunandi
tölvuvæddra bókasafna-
kerfa til þess að gögn hvers
safns geti orðið hluti af
heildarsafninu. Öll söfnin
verða að beygja sig undir
að nota sama staðal, sem í þessu tilviki er Z39.50.
Stefnt er að því að öll söfnin verði svo vel samhæfð í
framtíðinni að um verði að ræða eitt rafrænt rann-
sóknarbókasafn og að notandinn verði ekki með-
vitaður um að baki einnar og sömu leitar geti verið
safnkostur fjölda ólíkra, samtengdra safna. Ein mikil-
vægasta ákvörðun innan þessa þáttar var sú að stóru
söfnin 12, sem eru burðarás rafræna rannsóknar-
bókasafnsins, muni þjóna sem móðursöfn fyrir
minni söfn. Sem dæmi hefur Danska vísinda og
læknisfræðibókasafnið (Danmarks natur- og læge-
videnskabelige bibliotek) tekið að sér að vera móður-
safn fyrir 18 minni söfn á sviði heilbrigðisvísinda.
Svipað mun verða uppi á teningnum hvað varðar t.d.
listabókasöfn.
Undir fyrirsögnina Rafrcenar heimildir falla þrjú
meginsvið, þ.e. aðgangur að tölvuvæddum spjald-
Lothar teeisari gefur út tilsteipun. Smámynd ur þýsku telaust-
urhandriti/rá 12. öld.
BÓKASAFNIÐ 25. ÁRG. 2001
25