Gátt - 2016, Blaðsíða 19

Aldrei of seint að byrja. Réttindi styrkja
Raunfærnimatið er alger snilld og það ættu
Námskeiðið var frábær upplifun og
Samtal við námsráðgjafa breytti
góð leið til að komast út og hitta fólk.
Kennsluaðferðirnar eru „alveg frábærar“ með að mæta fólki
þar sem það er statt og mæta þeim sem eru les-, eða talnablindir og eiga
Námskeiðið hefur styrkt mig persónulega í
vondar minningar úr skóla.
leik og starfi. Námskeiðið gjörbreytti mér og mínu lífi, það gaf mér mikið
sjálfsöryggi. Sjálfsstyrking og samskipti er stór þáttur í náminu og mjög
mikilvægur.
19
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 1 6
og áætlanir um að breyta skipan þess. Báðar skýrsl-
urnar eru sammála um mikilvægi samstarfs við samtök
atvinnurekenda og launþega í þessum efnum og talað
er um samstarfsnefndir og ráð (sjá MM:17.2–17.2.2
og NA:4.2.1). Í báðum skýrslum er lögð áhersla á nám
á vinnustað sem mikilvægan hluta starfsmenntunar,
þrepa nám og að unnið verði að uppbyggingu stuttra
starfsnámsbrauta (MM:17.4 og NA:4.1.1).
Í skýrslunni Nefnd um mótun menntastefnu (1994) er talað
um breyttar ytri aðstæður í efnahags- og atvinnulífi og upp-
byggingu atvinnulífs sem stenst alþjóðlega samkeppni. Mikil-
vægi menntakerfisins er áréttað í þessari uppbyggingu, ekki
síst starfsnáms á framhaldsskólastigi. Meðal annars segir:
Jafnframt eflir vandað starfsnám almennt menntunar-
stig þjóðarinnar og treystir efnahags- og menningar-
lega stöðu hennar í samfélagi þjóða, þar sem samkeppni
um gæði vöru, þjónustu og vinnuafls fer sífellt vaxandi.
Starfsnámið þarf á hverjum tíma að mæta kröfum sem
gerðar eru til starfsfólks á vinnumarkaði. Því er æski-
legt að stefnumótun um starfsnám haldist í hendur við
mótun atvinnustefnu, svo að sem best samræmi ríki milli
atvinnuþróunar í landinu og áhersluatriða í starfsnámi.
Árið 2012 kom út á vegum forsætisráðuneytisins skýrsla
undir heitinu Allir stundi nám og vinnu við sitt hæfi. Í skýrsl-
unni er farið yfir stöðuna á vinnumarkaði sem enn og aftur
bendir til mikilvægis starfsmenntunar:
Á undanförnum áratugum hefur dregið úr eftirspurn eftir
ósérhæfðu starfsfólki í OECD ríkjum. Tvær meginskýr-
ingar eru á þessari þróun. Í fyrsta lagi gera tæknifram-
farir fyrirtækjum kleift að skipta út ófaglærðu starfsfólki
fyrir tæki og tölvubúnað. Í öðru lagi eru ófaglærð störf að
færast í auknum mæli til fátækari ríkja þar sem vinnuafl
er ódýrt. Aðildarríkin þurfa því að treysta meira á nýjar
hugmyndir á sviði vörugæða og þjónustu til að viðhalda
samkeppnishæfni og hagsæld í framtíðinni. Í nýjustu
færnispá Cedefop er almennt gert ráð fyrir aukinni þörf
fyrir starfsfólk með háskólamenntun á evrópskum vinnu-
markaði til 2020. Spurn eftir starfsfólki með menntun
á framhaldsskólastigi mun halda áfram að aukast eins
og verið hefur á síðustu áratugum. Mörg störf munu
krefjast sérhæfðrar framhaldsmenntunar, sérstaklega
þeirrar verkmenntunar sem byggir á iðnaðar- og tækni-
þekkingu. Þörf fyrir starfsfólk með grunnmenntun, þ.e.
menntun sem hér er veitt í grunnskóla mun hins vegar
halda áfram að minnka. (Allir stundi nám og vinnu við
sitt hæfi, kafli 1,7).
Í skýrslunni er lögð áhersla á aukið vægi verk- og tæknináms
á öllum skólastigum og er sett fram tímasett áætlun um
eflingu þess á framhaldsskóla- og háskólastigi. Jafnframt að
aukin áhersla verði á verk- og tæknigreinar í grunnskólum.
Einnig er lögð áhersla á að atvinnulífið kynni framtíðarsýn
um tenginguna milli menntastefnu og framtíðaruppbygg-
ingar atvinnulífsins. Mikilvægt sé að stöðugt samtal fari fram
á milli atvinnulífs og skóla og atvinnulífið eigi að leggja fram
kröfur sem hægt sé að framkvæma og hæfnimarkmið sem
skólarnir geti mætt.
Loks ber að geta Hvítbókar um umbætur í menntun
(2014) sem Illugi Gunnarsson, mennta- og menningar-
málaráðherra hafði forystu um að yrði unnin í sinni tíð sem
mennta- og menningarmálaráðherra. Í henni er lögð áhersla
á að koma á markvissu og skilvirku starfsnámi sem höfðar
jafnt til yngri sem eldri nemenda. Verkefnishópur hvítbókar
um starfsmenntun setur fram níu tillögur að aðgerðum sem
tengjast ábyrgð gagnvart nemendum í starfsnámi, breiðu
grunnnámi, inn- og útgönguleiðum, ferilbókum, víxlverkun,
íslenskum hæfniramma, hæfnikröfum, aðgangsstýringum og
menntaklösum. Jafnframt er þar að finna tillögur um hvernig
megi byggja upp fagháskólastig til framtíðar. Markmið eru
sett um fjölgun nemenda sem velja starfsnám á framhalds-
skólastigi og ljúka því. Einnig eru sett markmið um að efla
vinnustaðanám og skapa aðstöðu fyrir alla nemendur til að
ljúka námi.
Að lokinni þessari yfirferð má telja að Gerður Óskarsdóttir
hafi rétt fyrir sér í grein sinni í Morgunblaðinu (1994) þegar
hún segir að lagasetning og stefnumörkun um menntamál á
undanförnum árum á Íslandi bendi til þess að samstaða sé í
landinu um meginstefnuna í menntamálum. Ljóst er að þær
skýrslur sem vitnað er til hafa verið unnar af ólíkum stjórn-
málaflokkum með ólíkar pólitískar áherslur. Mér finnst ljóst
af þessum lestri að þunginn í tillögum og aðgerðaráætlunum
eykst eftir því sem nær dregur í tíma. OECD vann skýrslu um
starfs- og verkmenntun á Íslandi árið 2013 og í henni er lýst
nokkrum af þeim áskorunum sem við stöndum frammi fyrir
varðandi starfsmenntun.